Obsesyjne liczenie
Obsesyjne liczenie to rodzaj zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego. Charakterystyczne dla tych zaburzeń są obsesje, czyli powracające myśli, wyobrażenia i impulsy, które zakłócają świadomość. Obsesje są dokuczliwe i bardzo trudno je odrzucić lub nimi kierować. Większość obsesji jest związana z kompulsjami, czyli powracającymi, stereotypowymi i niepożądanymi myślami lub czynnościami, które mają przeciwdziałać obsesji. Nadmiernie trudno jest się im oprzeć. Jakim rodzajem zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych jest obsesyjne liczenie?
1. Podatność na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne nie są rzadkością. Rozpoznaje się je u 2 do 3% dorosłych. Ogólnie kobiety są dwukrotnie bardziej podatne na ten rodzaj zaburzeń, niż mężczyźni, lecz mężczyźni mają częściej kompulsje, a u kobiet częściej występują obsesje. Jak pokazują badania, zaburzenia mogą być częściowo dziedziczone, ponieważ bliźnięta jednojajowe wykazują dwukrotnie większą zgodność zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, niż bliźnięta dwujajowe. U krewnych osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi często zdarzają się różnego rodzaju zaburzenia lękowe lub subkliniczne (niepełno objawowe) obsesje i kompulsje.
2. Przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Czasami zaburzenia te mogą się pojawiać po traumatycznym doświadczeniu, jak gwałt powodujący obsesję brudu i czyszczenia. Obsesje i kompulsje zwykle powstają stopniowo: u chłopców zaczynają w dzieciństwie i wczesnej adolescencji, a u kobiet we wczesnej dorosłości. U mężczyzn częściej występuje „sprawdzanie”, a u kobiet „czyszczenie”.
3. Osobowość obsesyjno-kompulsyjna a zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
Czy jest jakiś szczególny typ osobowości podatny na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne? Należy dokonać ważnego rozróżnienia pomiędzy zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, a osobowością obsesyjno-kompulsywną. Panuje powszechne przekonanie, że człowiek mający osobowość obsesyjno-kompulsywną, jest metodyczny i prowadzi bardzo uporządkowane życie. Nigdy się nie spóźnia. Dba o to, w co się ubiera, i co mówi. Przywiązuje ogromną uwagę do drobiazgów i nie znosi brudu. Wyróżnia się także stylem poznawczym, wykazując sztywność intelektualną i skupiając się na szczegółach. Jest rozważny w myśleniu i działaniu, często ma wysokie standardy moralne. Pochłaniają go zasady, rejestry, wytyczne, organizacja i terminowość do tego stopnia, że nie widzi lasu pośród drzew. Perfekcjonizm przeszkadza mu w wykonywaniu zadań. Idąc dalej, osoba charakteryzująca się osobowością obsesyjno-kompulsywną poświęca się pracy tak bardzo, że ma niewiele wolnego czasu i nielicznych przyjaciół. Nie jest osobą wylewną. Niechętnie dzieli się odpowiedzialnością i nie współpracuje z innymi.
Zasadnicza różnica pomiędzy osobowością obsesyjno-kompulsywną, a zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, polega na stopniu akceptacji. Człowiek o osobowości obsesyjno-kompulsywnej, traktuje swoją sumienność i zamiłowanie do szczegółów z dumą i pewnością siebie. Osoba z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, uważa natomiast własne cechy za nieprzyjemne, niepożądane i męczące. One są „wyobcowane przez ego”. Kiedy patrzymy na osoby z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, niewiele przemawia za tym, że są to również osobowości obsesyjno-kompulsywne. Większość pacjentów z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, nie miała nigdy osobowości obsesyjno-kompulsywnej, a u ludzi z taką osobowością rzadko rozwijają się zaburzenia tego rodzaju. Kryteriami zaburzeń są nadmierna dbałość o czystość, sprawdzanie i wątpliwości. Osoby z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi miewają też przesadne poczucie odpowiedzialności oraz przekonanie o możliwości zsyłania lub odwracania nieszczęść.
4. Przypadek obsesyjnego liczenia
Obsesyjne liczenie może dotyczyć np. mijanych po drodze znaków drogowych, słupów telegraficznych i szczegółów architektonicznych, a także płyt chodnikowych. Niektóre osoby dotknięte tym zaburzeniem nie mogą sobie poradzić, gdyż w kółko powtarzają liczby.
Przypadek trzydziestoletniego człowieka, bardzo dobrze obrazuje omawiany problem. Cierpiał on na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, a konkretnie miał obsesję liczenia. Zaburzenie to przejawiało się u niego w następujący sposób: po zrobieniu zakupów w jakimkolwiek sklepie, sięgał po kalkulator i sumował z paragonu wszystkie ceny. Nawet gdy kilkakrotne liczenie dawało wynik zgodny z sumą na rachunku, nie przestawał tego robić. Okazywało się, że po jakimś czasie wynik jego liczenia na kalkulatorze ulegał zmianie. Działo się tak prawdopodobnie z powodu nieprecyzyjnego wprowadzania cyfr, pod wpływem np. zmęczenia czy zdenerwowania. Taki stan rzeczy tylko pogłębiał napięcie i frustrację tego człowieka i nasilał jego potrzebę kolejnego sprawdzania paragonu, czyli dalszego liczenia. Dopiero gdy był już bardzo zmęczony, prawidłowy wynik przynosił mu uczucie ulgi i zaniechał wtedy swojego zajęcia. Oczywiście, po następnych zakupach sytuacja się powtarzała. Kompulsywne działanie tego człowieka miało przeciwdziałać jego obsesji. Niestety, nie dawało to trwałych efektów. Ów człowiek nie potrafił powiedzieć, kiedy zaczęła się jego obsesja. Najprawdopodobniej następowało to stopniowo, najpierw prawie niezauważalne, pogłębiało się z czasem, aż do zaistnienia dziwacznych zachowań, które męczyły zarówno cierpiącego na obsesyjne liczenie człowieka, a także osoby z jego otoczenia.
5. Terapia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Do lat dziewięćdziesiątych XX wieku, prognozy dla osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, zarówno poddawanych terapii, jak i nieleczonych, nie były zbyt obiecujące. Stosowana dzisiaj terapia behawioralna, a także farmakologiczna, przynosi pacjentom wyraźną ulgę.
Terapia behawioralna zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, obejmuje ekspozycję zmuszającą pacjenta do wytrzymania nieprzyjemnej sytuacji, zapobieganie reakcji uniemożliwiające wykonanie rytuału oraz modelowanie, czyli przyglądanie się, jak inna osoba powstrzymuje się od rytuału. Terapie te przynoszą znaczną poprawę u około dwóch trzecich pacjentów z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi. Objawy neurologiczne, obrazy mózgu i ewolucyjnie prymitywna treść obsesji i kompulsji oraz skuteczność klomipraminy, leku z grupy SRI, to dowody świadczące o biologicznym podłożu zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Klomipramina jest skuteczna u 40-60% pacjentów z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, lecz nawroty po przerwaniu leczenia, są niemal powszechne. Łagodny codzienny niepokój, można zmniejszyć przez regularną relaksację i medytację.
Obsesyjne liczenie należy do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Innymi tego typu fobiami są, np. natręctwa seksualne czy obsesyjne mycie rąk. Wszystkie z nich należy leczyć, by wywierały jak najmniejszy negatywny wpływ na nasze życie.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.