Paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego – przyczyny, objawy i leczenie
Paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego jest chorobą, która w przeciwieństwie do typowego zakażenia paciorkowcami grupy A prowadzi do poważnego uszkodzenia wielu narządów. Rozwija się gwałtownie i nagle, cechuje się wysoką śmiertelnością. Jakie są przyczyny i objawy infekcji? Jak ją leczyć?
1. Co to jest paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego?
Paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego (streptococcal toxic shock syndrome – STSS) stanowi zagrożenie życia. To rzadka, bardzo szybko postępująca choroba, będąca powikłaniem zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym typu A, zdolnym do produkowania toksyn.
Jakie są przyczyny choroby? Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego rozwija głównie wskutek głębokiego zakażenia tkanek miękkich: tkanki podskórnej czy mięśni, a także posocznicy.
2. Objawy paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego
Paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego jest gwałtowną chorobą, która przebiega ze wstrząsem. Stanowi on zagrożenie życia, ponieważ dochodzi do niedotlenienia wielu narządów i ich niewydolności.
Objawy STSS to:
- ciężkie zaburzeniami oddychania (ARDS). Chory oddycha często i płytko, co nie dostarcza tlenu do organizmu. W rezultacie dochodzi do niedotlenienia, uszkodzenia i niewydolności narządów,
- wysypka rumieniowo-plamista, podobna do tej, która towarzyszy szkarlatynie. Jest żywoczerwona i drobnoplamista,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- uszkodzenie nerek, zmniejszenie ilości wydalanego moczu, bezmocz,
- zaburzenia krzepnięcia krwi (zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, tzw. DIC). Pojawiają się podbiegnięcia krwawe (tzw. siniaki), skłonność do krwawienia, punktowe wybroczyny,
- miejscowe uszkodzenie tkanek, zakażenie tkanek miękkich, martwicze zapalenie powięzi oraz zapalenia mięśni. Obszar objęty procesem zapalnym jest zaczerwieniony, bolesny i obrzęknięty.
Choroba rozpoczyna się zwykle gorączką, bólami mięśni, pojawiają się również obrzęki. Ponieważ ma charakter nagły i postępujący, bardzo szybko dochodzi do niewydolności wielonarządowej. W Polsce odnotowano jedynie kilka przypadków STSS.
3. Diagnostyka STSS
Gdy pojawiają się objawy paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego, należy natychmiast wezwać karetkę pogotowia ratunkowego.
Rozpoznanie STSS jest ustalane na podstawie obserwowanych objawów, czyli obrazu klinicznego. Wstępną diagnozę potwierdza badanie mikrobiologiczne posiewów z krwi lub ognisk zapalnych. Co istotne, pobiera się wymazy z wielu miejsc, które potencjalnie mogą być miejscem wyjścia infekcji: gardła, nosa, ucha, płynu mózgowo-rdzeniowego, skóry czy dróg rodnych.
Zdarza się, że konieczne jest wykonanie badań obrazowych, które umożliwiają ustalenie lokalizacji ognisk zapalnych. To badanie: RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI).
Uogólnioną infekcję potwierdzają wyniki badań laboratoryjnych, w których stwierdza się:
- małopłytkowość,
- wysoką leukocytozę,
- wydłużone czasy krzepnięcia (APTT, PT, INR),
- wielokrotnie przewyższające normę wskaźniki stanu zapalnego (CRP, PCT).
Wykonuje się również szybkie testy paciorkowcowe i odczyn antystreptolizynowy (ASO). Niekiedy konieczne jest przeprowadzenie innych badań dodatkowych, które są ukierunkowane na konkretne objawy narządowe.
4. Leczenie paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego
Osoba chora wymaga hospitalizacji, często na oddziale intensywnej terapii, a także pomocy medycznej. Ma to związek z tym, że każdy przypadek paciorkowcowego wstrząsu toksycznego jest zagrożeniem życia.
W leczeniu paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego włącza się dożylną antybiotykoterapię, a leczenie wspomagające zależy od objawów. Wymagane jest podłączenia chorego do sprzętu monitorującego podstawowe czynności życiowe, często istnieje potrzeba przetaczania preparatów krwiopochodnych. Konieczne może być zastosowanie dializy lub wspomaganie oddychania za pomocą respiratora. Z uwagi na przyczyny i charakter choroby, bardzo ważne jest odizolowanie chorych i zachowanie zasad reżimu sanitarnego.
Paciorkowcowy wstrząs toksyczny obarczony jest wysoką śmiertelnością. Wiąże się z bardzo poważnym przebiegiem klinicznym, długą hospitalizacją i jest obarczony wysokim ryzykiem powikłań.
Wystąpieniu wstrząsu toksycznego można zapobiegać. Aby uniknąć zakażenia paciorkowcami, trzeba przestrzegać zasad higieny, a w przypadku pojawienia się infekcji paciorkowcowej (np. anginy), poddać się antybiotykoterapii, by nie dopuścić do rozwoju wstrząsu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.