Wstrząs - rodzaje, etapy, leczenie
Wstrząs to określenie niewydolności organizmu, spowodowanej niedostatecznym zaopatrzeniem tkanek w tlen. Wstrząs jest zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta, wymagającym udzielenia pilnej pomocy medycznej. Jakie są rodzaje i objawy wstrząsu?
1. Co to jest wstrząs?
Wstrząs to ogólne określenie niewydolności krążenia, czyli stanu kiedy do narządów dociera niewystarczająca ilość krwi zaopatrzonej w tlen i składniki odżywcze.
Najczęściej rozpoznawany jest wstrząs na skutek krwotoku zewnętrznego lub wewnętrznego, poparzenia znacznej części ciała lub reakcji anafilaktycznej. Pozostałe przyczyny wstrząsu to nagły spadek ciśnienia krwi spowodowany na przykład niewydolnością serca, a także zator, zakrzep lub wykrzepianie śródnaczyniowe.
2. Rodzaje wstrząsu
Wstrząs dystrybucyjny (naczyniopochodny) to nagłe poszerzenie naczyń krwionośnych, utrudniające przepływ krwi. Wśród przyczyn wymienia się wstrząs anafilaktyczny, septyczny, neurogenny, a także uwarunkowany hormonalnie (przełom tarczycowy, śpiączka hipometaboliczna, niewydolność nadnerczy).
Wstrząs anafilaktyczny to reakcja organizmu na pewne czynniki (zażycie leku, spożycie produktu spożywczego, ugryzienie lub użądlenie). Stan stanowi zagrożenie życia i jest uznawany za nasilony odczyn uczuleniowy.
Powoduje pokrzywkę, zaczerwienienie skóry, świąd, szybko postępujący obrzęk, duszności oraz świszczący oddech. Lekiem ratującym życie w przypadku reakcji anafilaktycznej jest adrenalina.
Wstrząs hipowelemiczny (oligowolemiczny) - to spadek całkowitej objętości krwi na skutek operacji, poważnego urazu, krwotoku lub oparzenia trzeciego stopnia. Wywołuje spadek tętna, bladość skóry, osłabienie, zawroty głowy i silne uczucie pragnienia.
Wstrząs kardiogenny to stan niedokrwienia lub niedotlenienia narządów i tkanek spowodowany upośledzeniem czynności skurczowej serca. Zazwyczaj dochodzi do niego na skutek odrzucenia przeszczepu serca, tamponady, arytmii lub niewydolności tego narządu.
Wówczas u pacjenta obserwowany jest spadek ciśnienia tętniczego krwi, obniżenie temperatury ciała, bladość skóry, bełkotliwa mowa oraz spłycenie oddechu.
Wstrząs obturacyjny to mechaniczne utrudnienie przepływu krwi, na przykład ze względu na guz, zator, ucisk na układ żylny od zewnątrz, tamponadę serca lub ostrą niewydolność oddechową.
Wstrząs septyczny to stan związany z dostaniem się endotoksyn bakterii Gram(-) oraz Gram(+) do krwi. W grupie ryzyka znajdują się pacjenci z założonymi cewnikami lub drenami, żywieni pozajelitowo, z odleżynami, oparzeniami lub poważnymi zaburzeniami odporności.
Wstrząs septyczny jest ostatnim i najgorszym etapem sepsy, niestety u wielu pacjentów prowadzi do śmierci pacjenta ze względu na spowodowanie niewydolności wielonarządowej.
Wstrząs neurogenny rozpoznawany jest stosunkowo rzadko. Towarzyszy on obrażeniom kręgosłupa w odcinku szyjnym lub piersiowym. U pacjenta następuje spadek ciśnienie tętniczego krwi, obniżenie temperatury ciała oraz spowolnienie akcji serca poniżej 60 razy na minutę.
3. Etapy wstrząsu
Reakcja organizmu na niedotlenienie tkanek dzieli się na cztery etapy. Etap pierwszy to walka organizmu za pomocą mechanizmów obronnych, czyli wyrzutu adrenaliny i neoadrenaliny.
Obserwuje się przyspieszenie akcji serca, znaczną redukcję dolegliwości bólowych i wystąpienie euforii. Etap drugi wiąże się z przemieszczeniem krążenia do najważniejszych narządów, czyli serca, mózgu i płuc. W efekcie skóra staje się spocona, blada i zimna.
Etap trzeci to poważne zagrożenie życia, spowodowane niedoborem tlenu. Dochodzi do zastoju krążenia, niszczenia błony komórkowej i produkcji kwasu mlekowego, co przyczynia się do wystąpienia kwasicy metabolicznej.
Etap czwarty to stan nieodwracalny, kiedy dochodzi do groźnego spadku ciśnienia krwi, obrzęku płuc, zmniejszenia częstotliwości akcji serca oraz wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
4. Leczenie wstrząsu
Wstrząs bez względu na jego rodzaj wymaga pilnej pomocy medycznej i pobytu w szpitalu. W większości przypadków leczenie polega na podaniu tlenu i specjalistycznych leków w formie dożylnej, dbaniu o utrzymanie prawidłowej temperatury ciała i stałej obserwacji parametrów życiowych.
Jedynie w przypadku wstrząsu anafilaktycznego możliwa jest realna pomoc w warunkach domowych, o ile chory miał przy sobie adrenalinę. Wówczas należy wykonać zastrzyk w przednio-boczną część uda.
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
