Tojad - występowanie, rozpoznanie, historia, zagrożenie
Tojadom przypisywano właściwości magiczne, nazywając je – nie bez przyczyny - mordownikami. Znane już od średniowiecza, wykorzystywane były do sporządzania eliksirów i wywarów. W Polsce występują dwa gatunki: tojad mocny i tojad mołdawski. Ten ostatni pojawił się w okolicach Krasnegostawu (woj. lubelskie). Występuje również w innych rejonach Polski, np. w Bieszczadach. Zachwyca wyglądem, ale stanowi też niebezpieczeństwo.
1. Tojad - występowanie
Tojad mołdawski to bylina osiągająca do 150 cm wysokości z kwiatami koloru niebieskiego lub jasnofioletowego. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Stanowisko tej rośliny z kwitnącymi okazami zlokalizowano na terenie Nadleśnictwa Krasnystaw.
- Odkryliśmy roślinę wraz z kolegą, przez przypadek – mówi leśniczy Krzysztof Paszko. – Roślina znajduje się na stromym zboczu. Nikt nie jest w stanie tam wjechać samochodem. Po rozpoznaniu, podjęliśmy czynności mające na celu oznaczenia gatunku. O sprawie powiadomiliśmy odpowiednie służby i botaników – mówi Paszko.
Tojad, czyli rzadko występująca roślina, podlega ochronie ścisłej oraz wpisana jest do Czerwonej Księgi Roślin. W okolicach Krasnegostawu rośnie kilkadziesiąt osobników.
2. Tojad - rozpoznanie
- Kwiaty tojadu mołdawskiego zebrane są w luźny, groniasty kwiatostan. Jego gałązki, szypułki kwiatowe i podkwiatki są owłosione. Kwiaty są brudnoniebieskie lub fioletowo-różowe, hełmy mają wydłużony kształt, cylindryczno-stożkowaty. Druga cecha charakterystyczna tojadu mołdawskiego to liście łodygowe, nie podzielone do nasady. Inne gatunki rośliny odwrotnie - posiadają liście łodygowe, podzielone do nasady - mówi WP abcZdrowie Izabela Kirpluk z Ogrodu Botanicznego w Warszawie.
- W kraju tojad mołdawski występuje głównie w Karpatach Wschodnich, na Wyżynie Małopolskiej, na Roztoczu, w Bieszczadach Zachodnich i Beskidzie Niskim oraz na wyżynach w Małopolsce i w zachodniej częsci Wyżyny Lubelskiej. Najczęściej w lasach liściastych, na wilgotnym, próchnicznym podłożu, a także w zaroślach i nad górskimi potokami - mówi Kirpluk.
3. Tojad - historia
W Europie tojad jest rośliną kojarzoną ze śmiercią.
W średniowieczu określany był mianem mordownika. Wszystkie rośliny z rodziny tojadów są trujące i niebezpieczne. Zjedzenie surowej, nawet w małej ilości, grozi szybką śmiercią.
Jakie było wykorzystanie tojadu? W przeszłości wykorzystywano ją jako narzędzie zbrodni. Zatruwano nim strzały i tępiono nim duże drapieżniki leśne.
To, co jest niebezpieczne w roślinie, jaką jest tojad, to ilość alkaloidów. Wiadomo, że nie każdy tojad zawiera taką sama ilość toksycznych substancji.
Zobacz także:
4. Tojad - zagrożenie
- Tojad mołdawski dawniej wykorzystywany był w medycynie jako lek. W tej chwili ślad po tojadzie mołdawskim możemy znaleźć tylko w medycynie naturalnej. Tojady to rośliny silnie trujące. Są niebezpieczne jedynie w przypadku spożycia lub wtarcia w skaleczoną lub uszkodzoną skórę. Zdecydowanie lepiej jednak takiej rośliny nie zrywać. Dawniej tojad stosowany był w nerwobólach, reumatyzmie, artretyzmie. Jakie jeszcze było działanie tojadu? Miał działanie rozgrzewające. Był też stosowany jako środek znieczulający miejscowo i przeciwbólowy. Obecnie nie jest stosowany w medycynie - mówi Elżbieta Melon z Ogrodu Botanicznego w Warszawie.
Eksperci uspokajają, że nie ma poważnego zagrożenia tojadem, ale należy zachować ostrożność.
- Tojad mołdawski, jak wszystkie tojady, jest niebezpieczny w momencie zjedzenia korzeni. Z racji tego, że jest chroniony, nikt nie ma prawa go wyrwać ani usunąć. W innym przypadku tojad nie wykazuje niebezpieczeństwa, jak np. znana wszystkim roślina barszcz Sosnowskiego – mówi dr Anna Cwener z Zakładu Geobotaniki UMCS.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
