Reumatyzm - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie. Jak rozpoznać reumatyzm?
Reumatyzm – tym mianem w języku potocznym określamy zespół około 200 schorzeń kości i stawów. W Europie cierpi z ich powodu około 100 milionów ludzi, w Polsce – 9 milionów. Reumatyzm przywodzi na myśl bóle stawów i kości, które wbrew pozorom, nie są wyłącznie dolegliwością ludzi w podeszłym wieku. Może dotknąć także młode osoby i znacznie utrudnić normalne funkcjonowanie. Jak rozpoznać bóle reumatyczne i co warto o nich wiedzieć?
1. Co to jest reumatyzm?
Mianem reumatyzmu w języku potocznym określa się bóle mięśni i bóle stawów wraz z obrzękami, zaczerwienieniem i zaburzeniami czynnościowymi narządu ruchu. Wszystkim chorobom i dolegliwościom reumatycznym wspólne są procesy patologiczne, które zachodzą w tkance łącznej.
Ich symptomy są widoczne we wszystkich narządach i tkankach - procesy to objawiają się chronicznymi stanami zapalnymi. Są to oznaki zaburzeń w funkcjonowaniu układu immunologicznego w tkance łącznej.
Do najczęstszych chorób reumatycznych zalicza się:
- reumatoidalne zapalnie stawów,
- zespół Reitera,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- łuszczycowe zapalenie stawów.
Typowe zapalenia stawów, które potocznie nazywamy reumatyzmem, w odróżnieniu od powyższych chorób mają stosunkowo łagodny przebieg. Na ogół toczą się latami i mogą być przyczyną inwalidztwa w zakresie narządów ruchu.
Kostno-stawowe bóle reumatyczne stanowią najczęstszą przyczynę zgłaszania się chorych do lekarzy, dotyczą około 30% osób. Na reumatyzm chorują zarówno ludzie starzy, jak i młodzi.
Choroby reumatoidalne oraz kolagenozy (chroniczne zapalenia tkanki łącznej) to z kolei problem przede wszystkim osób stosunkowo młodych, ewentualnie osób w średnim wieku. Wyjątek stanowi młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów, czyli choroba Stilla.
2. Przyczyny reumatyzmu
Przyczyny reumatyzmu nie zostały dotąd poznane. Wśród prawdopodobnych przyczyn wymienia się wirusy stymulujące układ odpornościowy, który zaczyna atakować własne tkanki.
Schorzenia reumatyczne różnią się objawami i przebiegiem. Mogą zaatakować nieoczekiwanie, bez względu na wiek. Bóle reumatyczne potrafią skutecznie utrudnić normalne funkcjonowanie. Najmocniej dają się we znaki ranem, podczas wstawania z łóżka. Każdy ruch powoduje ogromny ból.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest schorzeniem układu immunologicznego, który u zdrowego człowieka chroni organizm przed wirusami i szkodliwymi bakteriami.
U osób dotkniętych chorobami autoimmunologicznymi układ odpornościowy produkuje tzw. mediatory zapalenia. Są to substancje, które uszkadzają tkanki we własnym ciele. Przyczyny reumatyzmu tkwią zatem zwykle w nieprawidłowym funkcjonowaniu tego układu. Mediatory zapalenia atakują wyściełającą stawy błonę maziową, niszcząc ją i przyczyniając się do wystąpienia procesów zapalnych.
Przyczyn nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego organizmu przy reumatoidalnym zapaleniu stawów do końca nie poznano. Naukowcom udało się jednak ustalić, że ryzyko reumatyzmu jest większe u osób, które mają w rodzinie przypadki niektórych defektów genetycznych.
Przyczyny reumatyzmu mogą tkwić we wcześniejszych zakażeniach wirusowych, zaburzeniach endokrynologicznych i stresie. Reumatoidalne zapalenie stawów zwykle pojawia się nagle, najczęściej pomiędzy 30. a 50. rokiem życia. Na reumatyzm trzykrotnie częściej zapadają kobiety niż mężczyźni. Może to być związane z zatrzymaniem wytwarzania niektórych hormonów.
Reumatoidalne zapalenie stawów niszczy stawy i uszkadza narządy wewnętrzne, prowadząc tym samym do trwałej niepełnosprawności. Chory na reumatyzm odczuwa zmęczenie, traci apetyt i dolegają mu silne bóle reumatyczne, które uniemożliwiają wykonywanie ruchów i zakłócają sen.
3. Objawy reumatyzmu
Początkowo reumatyzm objawia się bólem oraz obrzękiem jednego stawu – ręki, stopy lub kolana. Jednak liczba destrukcyjnych komórek niekontrolowanie rośnie, po czym schorzenie rozprzestrzenia się na inne narządy i stawy.
Reumatyzm objawia się charakterystycznymi bólami stawów, utrudnieniem w wykonywaniu ruchów, sztywnością stawów, obrzękami kończyn i ich zaczerwienieniem.
Lokalizacja bólów reumatycznych i obrzęków pomaga w prawidłowym rozpoznaniu choroby. Jeżeli symptomy mają związek z drobnymi stawami, wiele wskazuje na reumatoidalne zapalenie stawów.
Bóle stawów kręgosłupa i obręczy biodrowej są typowe dla zesztywniającego zapalenia kręgosłupa. Zespół Reitera można podejrzewać u pacjentów z zapaleniem skóry, u których obecne są również zapalne zmiany w tęczówce i rogówce oka oraz ropne zapalenie cewki moczowej.
Reumatoidalne zapalenie stawów i zesztywniające zapalenie kręgosłupa mogą powodować duże zniekształcenia stawów. Wówczas istnieje ryzyko wystąpienia znacznej niepełnosprawności.
Możliwe są przykurcze palców z zanikami drobnych mięśni, odpowiadających za precyzję ruchów. Charakterystycznym objawem tej choroby reumatycznej są guzki zlokalizowane w ścięgnach i pod skórą nad powierzchniami stawów.
Zesztywniające zapalenie kręgosłupa może skutkować przygięciem grzbietu. Towarzyszące mu obrzęki i ból kręgosłupa są zwykle przemijające, ale chorym szczególnie dokuczają dolegliwości ze strony układu kostno-stawowego.
Stawy stają się sztywne i ulegają deformacji. Uciążliwe symptomy reumatyzmu sprawiają, że co trzeci pacjent jest niezdolny do pracy już po dwóch latach od postawienia diagnozy. Nie mniej dotkliwe są zmiany psychiczne. Chorzy na reumatyzm zamykają się w sobie, odczuwają napady lęku przed cierpieniem, izolują się od otoczenia i nierzadko zapadają na depresję.
4. Diagnostyka reumatyzmu
Reumatyzm w potocznym znaczeniu jest łatwo rozpoznawalny, ale fachowa diagnoza nie zawsze bywa tak prosta. Dopiero badania laboratoryjne i obrazowe pozwalają na ostateczne rozpoznanie schorzenia.
Dla chorób reumatycznych charakterystyczne jest podwyższone OB krwi, podwyższone stężenie tzw. białka ostrej fazy, niedokrwistość i obniżona liczba białych krwinek.
Duże znaczenie w rozpoznawaniu reumatyzmu mają badania immunologiczne i badanie radiologiczne. Zdjęcia RTG umożliwiają dostrzeżenie zmian w stawach i tkankach okołostawowych.
Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny pozwalają dostrzec wczesne zmiany w chorych tkankach. Bardzo duże znaczenie mają też badania histopatologiczne, np. biopsje skóry, mięśni czy narządów zajętych chorobą.
Leki przeciwzapalne i przeciwreumatyczne znajdziesz dzięki stronie KtoMaLek.pl. To darmowa wyszukiwarka dostępności leków w aptekach w Twojej okolicy.
5. Leczenie reumatyzmu
Reumatyzm wcale nie dotyczy tylko i wyłącznie osób starszych. Może również dotknąć ludzi młodych i w średnim wieku, a nawet dzieci. Pacjenci z dolegliwościami reumatycznymi żyją średnio o 10 lat krócej niż ludzie zdrowi. Leczenie reumatyzmu jest kompleksowe i zindywidualizowane. Odpowiednio do stopnia rozwoju reumatyzmu wdraża się metody rehabilitacyjne, dietę oraz środki farmakologiczne.
Leki na reumatyzm redukują produkcję mediatorów zapalenia – substancji odpowiedzialnych za chorobę, wytwarzanych przez białe ciałka krwi. W leczeniu niezbędna jest również rehabilitacja ruchowa, czyli zestaw ćwiczeń, które zatrzymują proces dalszego zniekształcania stawów.
Ruch sprawia chorym na reumatyzm ból, ale jednocześnie hamuje postęp schorzenia. Jego brak ma negatywny wpływ na odżywianie chrząstki stawowej. Unikanie aktywności ruchowej wpływa niekorzystnie również na wytwarzanie specjalnego płynu przez błonę maziową. Ma on za zadanie redukowanie tarcia między powierzchniami stawowymi.
Leczenie reumatyzmu polega na ochronie stawów oraz ich usprawnianiu, stąd tak ważna jest rehabilitacja: oddziaływanie ciepłem i zimnem, masaże lecznicze, fizykoterapia, magnetoterapia, ultrasonoterapia i aktywność fizyczna. Jednak aby się jej poddać, należy najpierw pozbyć się dotkliwego bólu.
5.1. Sposoby na bóle reumatyczne
Podejście do chorób reumatycznych oraz metody ich leczenia w ciągu ostatnich lat się zmieniły. Jeszcze nie tak dawno leczenie reumatyzmu polegało na walce z symptomami: stanem zapalnym, bólem oraz ograniczeniem ruchów w stawach zajętych chorobą.
Dużą popularnością cieszyły się środki farmakologiczne, które były przepisywane i podawane według tzw. piramidy terapeutycznej. Na początku pacjent chory na reumatyzm otrzymywał najsłabsze leki, których zaletą była najmniejsza szkodliwość dla organizmu. Silniejsze medykamenty były wdrażane z czasem, gdy reumatyzm postępował.
Zobacz także:
Obecnie, np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, już na wstępie wprowadzane są silne leki cytostatyczne. Środki tego typu hamują podziały komórkowe, dzięki czemu w wielu przypadkach udaje się zatrzymać rozwój reumatyzmu. Czasami należy zastosować tzw. leki biologiczne. Są to farmaceutyki najnowszej generacji, które wiążą białe ciałka krwi.
Komórki te niszczą stawy, gdy ma miejsce ich niekontrolowany rozwój. Niszczenie białych ciałek krwi pozwala na zatrzymanie reumatyzmu, ale kuracja lekami biologicznymi jest bardzo kosztowna. Dla pacjenta cierpiącego na rumatyzm oznacza ona wydatek rzędu 5 tysięcy złotych miesięcznie, dlatego dostępność tego typu leczenia reumatyzmu jest dość ograniczona.
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.