Rak kolczystokomórkowy powiek – przyczyny, objawy i leczenie

Rak kolczystokomórkowy powiek jest zmianą nowotworową, która może się pojawić po nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne czy po styczności z drażniącymi środkami chemicznymi. Przyjmuje zwykle formę owrzodzenia i jest niebezpieczna, ponieważ daje przerzuty, także odległe. Jak wygląda zmiana? Jak ją leczyć i zapobiegać?

1. Co to jest rak kolczystokomórkowy powiek?

Rak kolczystokomórkowy powiek (ang. Squamous cell cancer – SCC) to złośliwy nowotwór wywodzący się z keratynocytów, komórek rogowaciejących warstwy kolczystej naskórka. Jest drugim, po raku podstawnokomórkowym, najczęściej diagnozowanym rakiem skóry. Zalicza się go do niebarwnikowych nowotworów skóry.

Najczęstsza lokalizacja zmiany to powieka dolna i brzeg powiekowy. Choroba występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Może zagrażać życiu, ponieważ daje odległe przerzuty przez krew i chłonkę.

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Zdarza się, że bezpośrednio nacieka tkanki sąsiadujące, przerzutuje do okolicznych węzłów chłonnych i drogą okołonerwową może penetrować poprzez oczodół do jamy czaszki.

2. Przyczyny raka kolczystokomórkowego powiek

Przyczyną rozwoju raka kolczystokomórkowego jest nieprawidłowe namnażanie się keratynocytów. Nowotwór może rozwinąć się zarówno de novo, jak i na tle zmian przedrakowych.

Gdy powstanie na zdrowej skórze, nie poprzedza go żadna zmiana skórna. Na podłożu zmian przedrakowych, ma związek z takimi stanami jak rogowacenie słoneczne, choroba Bowena i rogowiak kolczystokomórkowy. Najczęstszą zmianą przedrakową jest rogowacenie słoneczne. Są to okrągłe, łuszczące się, czerwone lub różowe plamy o fakturze papieru ściernego.

Specjaliści ustalili czynniki ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego. Zalicza się do nich:

• nadmierną ekspozycję na działanie promieniowania UV, zwłaszcza oparzenia słoneczne i pęcherzowe oparzenia skóry,
• leczenie za pomocą promieniowania jonizującego, czyli naświetlanie,
• wrodzone lub nabyte upośledzenie odporności: u osób długotrwale leczonych i glikokortykosteroidami, lekami hamującymi działanie układu odpornościowego, po przeszczepieniach narządów, zarażonych wirusem HIV,
• zakażenia niektórymi wirusami (np. wirusem brodawczaka ludzkiego HPV),
• rak skóry przebyty w przeszłości,
• choroby skóry,
• starszy wiek,
• jasna karnacja skóry,
• palenie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu

3. Objawy SCC

Rak kolczystokomórkowy zwykle ma postać niegojącego się owrzodzenia lub nieprawidłowego nacieku bądź guza skóry, który pojawia się w miejscu narażonym na działanie promieniowania słonecznego. Najczęściej nie wywołuje żadnych dolegliwości bólowych. To dlatego bywa lekceważony. Nowotwór manifestuje się w dwóch postaciach:

• wrzodziejącej: guzek ma twarde, wałowate brzegi i głębokie owrzodzenie,
• brodawkującej: obserwuje się przerośnięte zmiany na powierzchni powiek.

4. Rozpoznanie i leczenie

Jeśli w obrębie powieki pojawią się niepokojące zmiany, którym towarzyszy krwawienie, wydobywanie się wydzieliny, należy udać się do gabinetu okulistycznego lub dermatologicznego.

W ustaleniu rozpoznania specjalista przeprowadza badanie w biomikroskopie okulistycznym. W przypadku podejrzenia raka kolczystokomórkowego wykonuje się biopsję zmiany, która polega na pobraniu fragmentu, co pozwala na ustalenie, czy zmiana ma charakter złośliwy.

W każdym przypadku raka kolczystokomórkowego leczeniem z wyboru jest wycięcie chirurgiczne, ponieważ daje nie tylko największą szansę na wyleczenie, ale i lepsze efekty kosmetyczne. Zapewnia także szybszą rekonwalescencję chorego. Radioterapia (naświetlanie) stanowi jedynie leczenie paliatywne.

W przypadku rogowiaka kolczystokomórkowego często dochodzi do cofania się zmiany, jednak zaleca się, by ją wyciąć i pobrać biopsję, nie czekając na samoistne ustąpienie. Chorzy z nowotworami złośliwymi wymagają regularnych badań kontrolnych co najmniej przez 5 lat po leczeniu.

5. Profilaktyka raka kolczystokomórkowy powiek

Co robić, aby uniknąć raka kolczystokomórkowego powieki? Zdecydowanie można dążyć do zmniejszenia ryzyka zachorowania. W tym celu należy unikać:

• nadmiernego przebywania na słońcu i oparzeń skóry wywołanych promieniowaniem UV,
• korzystania z solariów bez odpowiedniego zabezpieczenia skóry,
• dymu tytoniowego.

Trzeba pamiętać, że zmiany o charakterze przedrakowym i nowotwory złośliwe trzeba leczyć, ponieważ ich rozwój oraz możliwe przerzuty zagrażają życiu. Rak kolczystokomórkowy cechuje się dość dobrym rokowaniem przy niskim stopniu zaawansowania nowotworu. Przy braku przerzutów 5 lat przeżywa około 90 procent pacjentów.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.