Strzykwa – wygląd, charakterystyka i zastosowanie
Strzykwa to gatunek wyspecjalizowanych mułożerców, które budzą wiele emocji, głównie ze względu na swój nieapetyczny wygląd, ale i zachowanie. Występują głównie w morzach pełnosłonych. Stworzenia te stanowią nie tylko element podwodnego krajobrazu, ale i znajdują zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce i sztuce kulinarnej. Co warto o nich wiedzieć?
1. Co to jest strzykwa?
Strzykwa (z łac. Holothuroidea), nazywana również „ogórkiem morskim” (z ang. Sea cucumber), to stworzenie należące do gromady zwierząt dennych. Najliczniej występują w pełnosłonych zbiornikach wodnych strefy tropikalnej. Trzydzieści sześć gatunków strzykw można spotkać również na Adriatyku. Warto pamiętać, że od 1996 roku strzykwy są chronione. Nie należy ich wyławiać.
Sea cucumber zwykle są zakopane w mule, niekiedy ukrywają się w zagłębieniach i szczelinach skalnych. Strzykwy należą do organizmów liczebnie dominujących na Ziemi. Zasiedlają około 70% powierzchni całej planety.
Strzykwa ma wiele zastosowań. Choć trudno w to uwierzyć, wykorzystuje się je w celach konsumpcyjnych (w Azji to prawdziwy przysmak), kosmetycznych i leczniczych. Spotyka się je również w hodowlach akwaryjnych (np. ogórczak japoński, Cucumaria japonica).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2. Charakterystyka strzykwy
Jak wygląda strzykwa? Ma obły kształt i ciemny kolor. Jej ciało pokrywa miękki wór powłokowo-mięśniowy z kilkoma parami nóżek ambulakralnych. Wewnątrz ciała znajduje się szkielet zbudowany z małych igieł. Przeciętna długość większości gatunków wynosi 10–30 cm. Średnica ciała zazwyczaj nie przekracza 5 cm.
Ponieważ strzykwa przypomina ogórek lub poruszającą się ma małych nóżkach kaszankę, nie budzi miłych skojarzeń. Nazywa się ją „podwodnym odkurzaczem” czy „pożytecznym paskudztwem” – w Europejczykach raczej nie budzi zainteresowanie i wiele emocji.
Jak żyje strzykwa? Ogórek morski, przy pomocy nóżek ambulakralnych, porusza się wolno, pełzając po dnie niczym ogromna stonoga. Gatunki osiadłe przyczepiają się nóżkami do elementów dna. Strzykwy to szkarłupnie, które odżywiają się mułem, pełzając po dnie (tylko niektóre gatunki potrafią pływać). Ponieważ muł połykają i wydalają, oczyszczają w ten sposób piasek z różnych organicznych zanieczyszczeń.
Charakterystyczne dla strzykw jest, że w sytuacji zagrożenia potrafią wystrzykiwać (stąd wzięła się ich polska nazwa) przez odbyt swoje nitkowate i pokryte lepką trucizną narządy wewnętrzne, organy Cuviera wraz z tylną częścią przewodu pokarmowego oraz częścią płuc (te potem szybko się regenerują).
3. Właściwości lecznicze strzykwy
Strzykwy od dawna budziły zainteresowanie ludzi, a jej prozdrowotne właściwości wykorzystywane są od dawna w medycynie chińskiej. Używa się ich na przykład do łagodzenia stanu zapalnego ścięgien, zwichnięć i bólu stawów.
Obecnie ogórki morskie wykorzystywane są w przemyśle farmaceutycznym, to składnik wielu suplementów diety. Naukowcy uważają je za ważne źródło saponin oraz siarczanu chondroityny, który odgrywa dużą rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu tkanki stawowej. Preparaty są polecane w przypadku zwichnięć, stanów zapalnych, bólu w obrębie stawów.
Ponadto okazuje się, że strzykwy:
- wzmagają wydzielanie śluzu, soku żołądkowego, żółci, działają wykrztuśne,
- wzmagają procesy wchłaniania składników pokarmowych,
- mają działanie pierwotniakobójcze, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, działają przeciwzapalnie,
- mają działanie moczopędne,
- mają działanie wymiotne,
- nasilają trawienie tłuszczów, obniżają poziom cholesterolu we krwi,
- przywracają sprawność seksualną,
- neutralizujący objawy towarzyszące stanom zapalnym.
Według niektórych naukowców wyciąg ze strzykwy wykazuje działanie antyrakowe. Pomaga w terapii raka płuc, nowotworów piersi, wątroby i skóry, ponieważ skutecznie zabija komórki chorobowe. To dlatego badacze intensywnie zgłębiają kwestię „strzykwa a rak”. Wiążą z nią duże nadzieje.
4. Ogórek morski w kuchni
Niegdyś strzykwa jadalna zaliczana była do niebiańskich przysmaków, które serwowano wyłącznie na cesarskim stole. Dziś można ją można kupić na targach rybnych w Azji (np. trepang japoński (Apostichopus japonicus) i trepang królewski (Parastichopus regalis). Znajduje szerokie zastosowanie w azjatyckiej sztuce kulinarnej.
Z uwagi na dużą zawartość białka nazywa się je „bezgłowymi kurczakami”. Smakiem strzykwy przypominają ryby, choć mają lekko gumową konsystencję (można się spotkać z opinią, że smakuje jak usmażona opona). Jada się je na surowo, wysuszone i po obróbce termicznej. Po ugotowaniu strzykwa jest galaretowata i prawie przezroczysta.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.