Test wrażliwości na insulinę

Insulina jest hormonem białkowym produkowanym i wydzielanym przez komórki beta trzustki. Insulina reguluje gospodarkę węglowodanową, lipidową i białkową. Oznacza to, że hormon ten powoduje nie tylko spadek stężenia glukozy we krwi, ale jest też jedną z substancji o silnym działaniu anabolicznym, tzn. powodującym rozbudowę tkanek.

Bodźcem do wydzielania insuliny jest przede wszystkim wzrost poziomu cukru we krwi (a także samo pojawienie się jej w przewodzie pokarmowym). W związku z czym, poziom

stężenia insuliny rośnie po posiłku i powoduje obniżenie się stężenia glukozy.

W cukrzycy dochodzi albo do zahamowania syntezy insuliny przez komórki beta trzustki - w wyniku zniszczenia wysp trzustkowych (np. przez proces autoimmunologiczny w cukrzycy typu 1 ) lub z powodu wzrostu oporności tkanek obwodowych na działanie tego hormonu. Stan taki ma miejsce u pacjentów z cukrzycą typu 2 .

Najdokładniejszą metodą jest z ang. hyperinsulinemic clamp technique (hiperinsulinowa klamra glikemiczna), która polega na podawaniu insuliny i glukozy z jednoczesnym oznaczaniem glikemii co ok. 4 minuty. W trakcie badania cukrzycy insulina podawana jest w dożylnym wlewie w stałej dawce. Test polega na oznaczeniu ilości zużytej glukozy, która podawana jest w takiej ilości, by nie doprowadzić do hipoglikemii. Poprzez regulację stężenia insuliny można skoncentrować się głównie na wrażliwości na insulinę mięśni i tkanki tłuszczowej (wysokie dawki insuliny) lub wątroby (niższe dawki).

Jak już wspomniano, jest to metoda naukowa, stosowana w wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach. Wiąże się ona z koniecznością używania specjalnych programów komputerowych, obecnością doświadczonego personelu, w związku z tym nie jest rutynowo stosowana.

Hiperinsulinowa klamra glikemiczna jest niezwykle dokładną metodą oznaczania insulinooporności, ale mało praktyczną. Znacznie prostszym badaniem jest natomiast pomiar stężenia insuliny na czczo, który dokonuje się na podstawie badań morfologii krwi. Badania krwi są najprostszą metodą oznaczania stężenia insuliny w surowicy.

Kiedy wykonuje się pomiar stężenia insuliny?

Lekarz zleca pomiar insuliny na czczo, gdy pacjent wykazuje cechy niedocukrzenia bez uchwytnej przyczyny, miał zlecony test obciążenia glukozą, który wyszedł nieprawidłowo, a także przy podejrzeniu rzadkiego guza, produkującego insulinę - wyspiaka - lub nadwrażliwości na insulinę.

Badanie to wykonuje się też czasem u pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 2, by ocenić czy można kontynuować leczenie doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (które pobudzają syntezę własnej insuliny), czy konieczne jest przejście na leczenie insuliną, podawaną zewnętrznie.

Obniżona wrażliwość na insulinę występuje u osób otyłych, przyjmujących leki sterydowe, a także chorych na zespół policystycznych jajników. Co ciekawe, poziom glukozy we krwi tych pacjentów może być prawidłowy lub tylko lekko podwyższony. Obniżoną wrażliwość na insulinę uznaje się za stan przedcukrzycowy, który jest sygnałem alarmowym. Jako że sytuacja taka występuje głównie u pacjentów otyłych, możliwe jest jej odwrócenie poprzez utratę masy ciała i wzrost aktywności fizycznej.

Źródła

1. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
2. Bernas M., Czech A., Tatoń J. Diabetologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3370-0
3. Otto-Buczkowska E. Cukrzyca - patogeneza, diagnostyka, leczenie, Borgis, Warszawa 2005, ISBN 83-85284-50-8
4. Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2