Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (868 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

„Triada autystyczna”, czyli charakterystyczny wzorzec objawów w autyzmie

Avatar placeholder
22.07.2024 13:08
„Triada autystyczna”, czyli charakterystyczny wzorzec objawów w autyzmie
„Triada autystyczna”, czyli charakterystyczny wzorzec objawów w autyzmie (adobestock)

Ponad 35 lat po wprowadzeniu przez Leo Kannera w 1943 r. terminu „wczesny autyzm dziecięcy” amerykańskie badaczki Lorna Wing i Judith Gould zaproponowały termin „spektrum zaburzeń autystycznych”. Oznaczało to potraktowanie autyzmu po raz pierwszy w szerszy sposób niż tylko jako jeden zespół chorobowy.

spis treści

Charakteryzując autystyczne spektrum, autorki włączyły w jego zakres wszystkie osoby, u których występują przejawy zaburzeń w zakresie trzech obszarów funkcjonowania: komunikacji, interakcji społecznych i wyobraźni. Taki charakterystyczny wzorzec objawów jest podstawą definicji autyzmu formułowanej przez aktualnie obowiązujące psychiatryczne klasyfikacje chorób i zaburzeń.

1. Objawy autyzmu

Obecnie objawy autyzmu dzieli się na trzy następujące kategorie:

  • zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym,
  • zaburzenia w komunikacji werbalnej i niewerbalnej,
  • sztywność w zachowaniu, zainteresowaniach i wzorcach aktywności.
Zobacz film: "Diagnozowanie autyzmu"

Określa się je jako tzw. triadę autystyczną. Symptomy tych zaburzeń widoczne są w konkretnych zachowaniach osoby. Warto podkreślić, że każdy z symptomów autyzmu może, ale nie musi, występować. Żaden z nich nie jest też charakterystyczny jedynie dla autyzmu. Jeśli zaburzenia występują tylko w jednym lub dwóch z wymienionych obszarów (najczęściej są to zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym), wtedy mówi się o cechach bądź tendencjach autystycznych.

2. Zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym w autyzmie

Jednym z elementów „triady autystycznej” są zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym. Są one szczególnie widoczne w ograniczeniu zdolności do udziału w naprzemiennej interakcji z drugą osobą. Mogą się wyrażać także w braku zdolności do tworzenia więzi emocjonalnych, a więc np. stosownych do wieku związków przyjacielskich z rówieśnikami.

Kontakt z rówieśnikami jest najtrudniejszy dla dzieci z autyzmem – dużo trudniejszy niż kontakt ze zwierzęciem czy osobą dorosłą. Wynika to przede wszystkim z nadmiernej dawki stymulacji, a także braku przewidywalności i ustrukturyzowania sytuacji kontaktu z innymi dziećmi. To budzi lęk. Często dzieci z autyzmem zdają się przedmiotowo traktować osoby w swoim otoczeniu. Wynika to z braku świadomości emocji innych osób i wiedzy na temat adekwatnego reagowania na nie. Zaburzone jest przy tym dostosowanie zachowania do odczuwania.

Tym, co dodatkowo utrudnia funkcjonowanie społeczne, jest trudność w nawiązaniu i utrzymaniu kontaktu wzrokowego. Warto podkreślić, że zaburzone funkcjonowanie społeczne wskazuje zwykle na zaburzenia rozwoju także w wielu innych obszarach.

3. Zaburzenia w komunikacji w autyzmie

Drugą wiązką objawów są jakościowe zaburzenia w komunikacji. Mogą one dotyczyć zarówno komunikacji werbalnej (mowy), jak i niewerbalnej (m.in. mimiki, postawy ciała, gestykulacji).

Błędem jest myślenie, że dzieci z autyzmem po prostu nie dążą do komunikowania się z innymi. Zwykle mają one motywację, ale brakuje im umiejętności. Szacuje się, że ok. 25% dzieci z autyzmem w ogóle nie posługuje się mową. Określane jest to jako mutyzm. U pozostałych rozwój mowy jest zwykle opóźniony i nieharmonijny. Często słownik osób z autyzmem jest bardzo bogaty w zakresie słownictwa związanego z ich zainteresowaniami, natomiast ubogi w podstawowych sytuacjach – np. zawiera niewiele przymiotników określających cechy człowieka.

Ponadto dzieci z autyzmem uczą się języka w sposób sztywny. Przejawia się to w bardzo dosłownym rozumieniu wypowiedzi, czyli np. braku rozumienia metafor, dowcipów. Sztywność ta wiąże się także z kojarzeniem słów z konkretną sytuacją i trudnością w zastosowaniu ich w innym kontekście.

Zaburzenia w komunikacji werbalnej mogą się przejawiać także pod postacią echolalii, czyli powtarzania słów lub całych zdań. U części osób z autyzmem jest to jedyna forma porozumiewania się. Na przykład dziecko zapytane: „Chcesz wody?” odpowie: „Chcesz wody, chcesz wody, chcesz wody...”, co część terapeutów traktuje jako potwierdzenie. Mogą się także pojawiać pytania perseweracyjne, czyli wielokrotnie powtarzane. Wtedy dobrym wyjściem może być danie dziecku np. kartki z odpowiedzią. Będzie to coś konkretnego, a jednocześnie przedstawionego w formie wzrokowej, co zwykle łatwiej przemawia do dziecka z autyzmem.

Tym, co jeszcze zwraca uwagę w sposobie komunikowania się osób z autyzmem, jest zamienianie zaimków – nieużywanie słów „ja”, „moje” w odniesieniu do siebie. Obecnie dominuje pogląd, że jest to spowodowane zaburzeniami werbalnymi, a nie – jak przez długi czas sądzono – zaburzeniami tożsamości.

Powyższe przykłady pokazują, że komunikacja z dzieckiem autystycznym nie jest łatwa. Dodatkowo utrudniają ją brak zdolności inicjowania i podtrzymywania konwersacji, a także deficyty na poziomie komunikacji niewerbalnej. Zwykle zwracają uwagę brak kontaktu wzrokowego lub zaburzenia z tym związane. Dziecko nie tylko ma trudność w nawiązaniu kontaktu wzrokowego, lecz także ten rodzaj komunikatu nic mu nie mówi, a to utrudnia rozumienie stanów emocjonalnych innych osób.

Czasami można mieć wrażenie, że dziecko ma „kamienną twarz”. Ekspresja emocjonalna poprzez mimikę jest bardzo zubożona. Są koncepcje, które wiążą to z porażeniem nerwu twarzowego, a nie jedynie z zaburzeniami w rozwoju społecznym. W związku z tym zaleca się rehabilitację mięśni twarzy. Brak spontaniczności widoczny jest także w gestykulacji, co związane jest prawdopodobnie z problemami z orientacją w schemacie własnego ciała.

Dodatkowo dzieci z autyzmem nierzadko przyjmują specyficzne pozy ciała, co bardzo często jest konsekwencją napięcia mięśniowego.

4. Stereotypowe wzorce zachowania

Ostatnim elementem „triady autystycznej” są ograniczone, powtarzane i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i działania. Odbierane jest to jako brak elastyczności, sztywność lub przywiązanie do stałości. Osoby z autyzmem często kojarzone są ze specyficznymi zainteresowaniami, pogłębianiem wiedzy na jakiś konkretny, często bardzo wąski i specjalistyczny temat.

U małych dzieci i osób gorzej funkcjonujących może to przyjmować formę kolekcjonowania jakichś przedmiotów. Zwykle ma ono przymusowy charakter i nie służy zabawie, ale układaniu w określony sposób. U części dzieci obserwuje się silne przywiązanie do przedmiotów pełniących funkcje talizmanów. Daje to niewątpliwie poczucie bezpieczeństwa, ale może też zaabsorbować dziecko do tego stopnia, że będzie ono się na tym koncentrowało przez większość swojego czasu.

Jeśli chodzi o zabawy dzieci autystycznych, to bardzo często są one oparte na sztywnych schematach, pozbawione fantazji, niewykorzystujące wyobraźni. Widocznym symptomem sztywności w zachowaniu są tzw. manieryzmy ruchowe, przejawiające się np. w kręceniu się wokół własnej osi, trzepotaniu nadgarstkami na wysokości wzroku, patrzeniu kątem oka, wspinaniu się na palcach. W ten sposób osoby z autyzmem dostarczają sobie stymulacji.

Podobnie wyglądają tzw. stereotypie ruchowe – np. monotonne kołysanie się. Stereotypie, pojawiające się przede wszystkim w stanach dużego napięcia emocjonalnego, mogą występować także na poziomie języka. Wtedy przyjmują postać np. pytań, przekleństw.

Na koniec warto zwrócić także uwagę na szczególnie trudne dla dziecka i otoczenia zachowania autoagresywne. Polegają one na zadawaniu sobie bólu w ten sam, określony sposób, za pomocą tych samych ruchów. Osoby z autyzmem mają dużą trudność w regulowaniu swoich emocji i relacji z otoczeniem w inny sposób niż poprzez agresję.

„Triada autystyczna” pokazuje, jak wiele wspólnego mają ze sobą różne zaburzenia ze spektrum autyzmu. Określony wzorzec objawów ułatwia diagnozę i zastosowanie odpowiednich form terapii. Nie można jednak zapominać, że każde dziecko jest inne. Dotyczy to oczywiście także dzieci z autyzmem.

Dostrzegając indywidualność dziecka, zobaczymy w nim człowieka wraz z jego fascynującym, chociaż pewnie nie zawsze zrozumiałym, dla nas światem. Ten świat to o wiele więcej niż tylko autyzm i jego objawy.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Objawy autyzmu u dzieci
Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze