Filarioza

Filarioza to ogólna nazwa grupy chorób powodowanych przez nicienie pasożytujące we krwi i w tkankach. Do filarioz można zaliczyć przede wszystkim wuszereriozę wywoływaną przez Wuchererię bancrofti, a także loazę wywoływaną przez Loa loa, mansonelozę wywoływaną przez gatunki z rodzaju Mansonella oraz onchocerkozę wywoływaną przez Onchocecrca volvulus. Człowiek może zarazić się podczas ukąszenia przez przenoszące te choroby owady.

Charakterystyka filarioz

Wuszererioza - choroba rozpowszechniona jest w Azji, Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej. Do zarażenia człowieka postaciami larwalnymi dochodzi podczas ukąszenia przez komary z rodzaju Culex, Aedes, Anopheles i Mansonia, które są żywicielami pośrednimi tego pasożyta. Larwy dostają się do naczyń krwionośnych człowieka, następnie do naczyń limfatycznych i tu po około roku dojrzewają do postaci dorosłych.

Nicienie Wuchereria bancrofti wywołujące chorobę pasożytniczą filariozę.

Loaza, zwana też opuchlizną kalabarską, rozpowszechniona jest głównie w strefie tropikalnej Afryki Zachodniej i Środkowej. Do zarażenia człowieka dochodzi najczęściej podczas pracy na plantacjach lub w czasie przebywania w lasach deszczowych, gdzie atakowany jest przez ślepaki z rodzaju Chrysops. Pasożyty przedostają się do skóry człowieka przez aparat gębowy owada.

Mansoneloza występuje głównie w Ameryce Południowej i Środkowej, w zachodnich Indiach, a także w tropikalnych rejonach Afryki. Człowiek zaraża się przez ukąszenie zarażonej muchówki z rodzaju Culicoides, Aedes i Anopheles. Na obszarach endemicznych może być zarażonych nawet 90% ludzi.

Onchocerkoza, zwana też ślepotą rzeczną, występuje głównie w tropikalnej Afryce i w Ameryce Środkowej. Przenoszona jest przez różne gatunki meszek Simuliidae. U człowieka dorosłe postacie lokalizują się głównie w guzach w tkance podskórnej, zaś postacie larwalne mogą migrować w skórze, tkance podskórnej całego ciała.

Objawy i leczenie filarioz

Objawy wuszereriozy:

• może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat;
• w postaci ostrej, czyli tuż po zakażeniu, może wystąpić gorączka, bóle głowy, bóle kończyn;
• w postaci przewlekłej, u ludzi którzy zamieszkują tereny endemiczne i ulegają wielokrotnym zakażeniom, obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych i bardzo charakterystyczne dla tej choroby obrzęki limfatyczne (tzw. słoniowacizna) osiągające niekiedy monstrualne wręcz rozmiary, dotyczące kończyn, warg sromowych, moszny, prącia i sutków (obrzęki te spowodowane są przez włóknienie i zwężenie naczyń chłonnych wywołane przewlekłym procesem zapalnym z powodu obecności pasożyta).

Objawy loazy związane są z wędrówką pasożytów w tkance podskórnej, czasem w narządach wewnętrznych, a nawet w gałce ocznej. Obserwuje się:

• bolesne obrzęki podskórne, najczęściej zlokalizowane w okolicy stawów oraz swędzące zmiany skórne na trasie wędrówki pasożyta;
• jeśli pasożyt przejdzie do oka, mogą pojawiać się silne odczyny zapalne tęczówki, ciała rzęskowego i naczyniówki, krwotoki, zmiany martwicze, odwarstwienia siatkówki, a także objawy zapalenia spojówek, z towarzyszącym bólem, świądem, łzawieniem i zaczerwienieniem oka;
• w lokalizacji w ośrodkowym układzie nerwowym pasożyta może dojść do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu, napadów padaczkowych;
• objawy ogólne, takie jak gorączka czy zmiany skórne w postaci pokrzywki, wywołane są przez reakcje alergiczne na substancje wydzielane przez pasożyta.

Objawy mansonelozy:

• często przebiega bezobjawowo,
• czasem pojawia się powiększenie węzłów chłonnych, bóle brzucha, kończyn, swędzące zmiany skórne i obrzęki powiek jako wyraz reakcji alergicznej na substancje uwalniane przez pasożyta.

Do objawów onchocerkozy należą:

• swędzące zmiany skórne, obrzęki i guzy podskórne;
• przy lokalizacji larwy w oku obserwuje się objawy zapalenia spojówek, zapalenie rogówki, które w postaci przewlekłej przyczynia się do zmętnienia rogówki i znacznego ograniczenia ostrości wzroku oraz zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego, które prowadzić może do rozwoju zaćmy i jaskry wtórnej (w przypadku ocznej onchocerkozy u 10% chorych dochodzi do całkowitej ślepoty).

W leczeniu filarioz zastosowanie znajdują takie farmaceutyki, jak:

• dietylokarbamazyna,
• suramina,
• albendazol, tiabendazol, mebendazol.

W leczeniu filariozy wykazano także skuteczność antybiotyku doksycykliny, która zabija dorosłe postacie tych nicieni.