ALP - charakterystyka, badanie, normy
ALP (fosfataza zasadowa; fosfataza alkaliczna) jest enzymem związanym z procesem wapnienia rozwijających się kości. Znajduje się w kościach, wątrobie i jelitach, dlatego też badanie poziomu ALP wykorzystywane jest głównie w diagnostyce chorób kości i wątroby. Badanie ALP stosowane jest także do monitorowania leczenia danej choroby wątroby czy choroby kości.
1. Charakterystyka ALP
Poziom ALP różni się wraz z wiekiem, największa jego ilość jest w fazie życia człowieka, w której występuje okres wzrostu kości. Wysoki poziom ALP powodowany jest przez choroby kości i wątroby, ale także zawał serca czy nadczynność przytarczyc. Niski poziom fosfatazy zasadowej jest wynikiem głównie niedożywienia.
Fosfataza zasadowa ALP jest zaangażowana przede wszystkim w rozwój macierzy kostnej oraz wzrost kośćca. Enzym ten jest odpowiedzialny za usuwanie pirofosforanów, które hamują proces kostnienia (tworzenie kości). ALP jest enzymem obecnym głównie w kościach (50 - 60% całkowitej aktywności), wątrobie (10 - 20% całkowitej aktywności) oraz jelitach (30% całkowitej aktywności). Enzym ten wydalany jest wraz z żółcią.
Podobnie jak w przypadku wielu enzymów, fosfataza alkaliczna jest glikoproteiną. Struktura ALP różni się w zależności od miejsca, z którego pochodzi enzym. ALP kości wygląda inaczej niż fosfataza zasadowa wątroby. Enzym ten związany jest z osteoblastami, komórkami, które tworzą nowe kości. Jeśli dochodzi do chorób wątroby, dróg żółciowych bądź pęcherzyka żółciowego, ALP jest uwalnianae do krwi, co ułatwia regenerację. Poziom ALP jest mierzony, gdy istnieją objawy schorzeń wątroby lub kości.
2. Wysoki poziom ALP
Wysoki poziom ALP we krwi może wskazywać na choroby kości, wątroby, układu żółciowego oraz choroby nowotworowe. Rażąco niskie poziomy ALP są charakterystyczne dla zaburzeń genetycznych znanych jako hipofosfatazja, mogąca prowadzić do deformacji kości, a w przypadku braku leczenia nawet do śmierci.
Badanie ALP wykonuje się w diagnostyce następujących chorób:
- wątroby;
- żółtaczki;
- niedoboru witaminy D;
- chorobach kości;
- chorobie przytarczyc;
- bólu żołądka;
- przewlekłej białaczce.
Badanie poziomu ALP jest również wykorzystywane w celu monitorowania wpływu leków na pracę wątroby. Wiele leków przeciwdepresyjnych, środków antykoncepcyjnych, antybiotyków i leków przeciwzapalnych jest rozkładane przez wątrobę, dlatego istnieje konieczność stałej kontroli tego narządu.
3. Normy ALP
Normy ALP bywają różnie określane, jedną z przyjmowanych norm fosfatazy zasadowej jest 20 - 70 U/l. Istnieją różnice dla poszczególnych grup wiekowych:
- noworodki: 50 - 165 U/I;
- dzieci: 20 - 150 U/I.
Prawidłowa aktywność fosfatazy zasadowej wynosi 580 - 1400 nmol/l/s (35-84 j.m.). Wyższa aktywność występuje u dzieci do okresu pokwitania. Ze względu na to, że poszczególne laboratoria mogą przyjmować odmienne normy fosfatazy zasadowej, interpretując wynik badania tego enzymu zawsze należy spojrzeć na to, jaka jest przyjęta przez daną pracownią laboratoryjną norma.
Co wpływa na poziom ALP?
Wysoki poziom ALPj związany jest z:
- chorobami wątroby, np. zapalenie wątroby, niedrożność dróg żółciowych (żółtaczka), kamica żółciowa, marskość wątroby, rak wątroby lub przerzuty nowotworowe z innych części ciała do wątroby;
- chorobami kości, np. choroba Pageta, osteomalacja, krzywica, guzy kości lub przerzuty nowotworowe do kości z innych części ciała;
- nadczynnością przytarczyc;
- gojeniem się złamań kości;
- niewydolnością serca;
- zawałem serca;
- mononukleozą;
- nowotworami nerek;
- posocznicą.
Niski poziom ALP pojawia się w takich przypadkach, jak niedożywienie, np. w przebiegu choroby jaką jest celiakia lub przy braku składników odżywczych, np. w przebiegu szkorbutu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.