Jak zminimalizować wpływ smogu i zanieczyszczeń powietrza na zdrowie
Naukowcy od lat alarmują, że zanieczyszczone powietrze to niewidzialny i niezwykle skuteczny zabójca, który niszczy nie tylko płuca. Jest tak samo groźny dla serca, mózgu, nerek i innych narządów, prowadząc między innymi do nowotworów. Co zrobić, by się przed tym ochronić?
1. Zabójcze powietrze
Według szacunków WHO, z powodu zanieczyszczeń powietrza rocznie na całym świecie może umierać przedwcześnie ponad 7 mln ludzi, a doniesienia naukowców są coraz bardziej alarmujące.
Badacze z McGill University dowiedli niedawno, że śmiertelnie niebezpieczne mogą być nawet niskie stężenia unoszących się w powietrzu cząstek stałych PM2,5, co może się przekładać nawet na dodatkowe 1,5 mln zgonów. Badania były prowadzone w Kanadzie, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest bardzo niskie.
- Wysoką szkodliwość niskich stężeń potwierdzają także polskie badania prowadzone na Podlasiu uważanym za “zielone płuca” naszego kraju. To obaliło mit, że zanieczyszczeń muszą się bać tylko mieszkańcy Śląska i Małopolski - zaznacza dr hab. n. med. Tadeusz Zielonka, pulmonolog z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. - Niestety świadomość zagrożeń związanych ze smogiem i zanieczyszczonym powietrzem jest w Polsce nadal bardzo niska. Ludzie nie do końca wiedzą co zrobić, żeby zminimalizować ryzyko, a wręcz sami je potęgują np. używając do ogrzewania szkodliwych materiałów - dodaje lekarz.
Zwraca uwagę, że w ostatnich latach jako państwo zrobiliśmy znacznie mniej niż inne kraje, żeby poprawić tę sytuację, mimo, że pod względem zanieczyszczenia powietrza jesteśmy w Unii Europejskiej na szarym końcu.
Dr Zielonka zaznacza, że Polska kilkakrotnie przekracza unijne normy dotyczące stężenia toksycznego benzo(a)pirenu w powietrzu. Średni roczny poziom tego związku, który dopuszcza UE to jeden nanogram na metr sześcienny. Tymczasem w Polsce zdarza się, że mamy nawet ponad tysiąc nanogramów a średnia roczna to 3-5 nanogramów.
2. "Jeden autobus jest jak kilkaset aut"
- Powinniśmy pamiętać o dwóch rzeczach: nie ma bezpiecznych dla zdrowia stężeń zanieczyszczeń powietrza i nie ma narządu, na który nie miałyby one wpływu. Gdy tylko stężenie zanieczyszczeń rośnie, od razu notujemy więcej zgonów m.in. z powodu zawałów, udarów, zatorowości oraz infekcji. Niestety te ostrzeżenia, które płyną m.in. z WHO, nie przebiły się do świadomości Polaków - zaznacza pulmonolog. Przypomina, że rekordowy był pod tym kątem styczeń 2017 roku, kiedy takich nadmiarowych zgonów było aż 11 tysięcy. Dużą rolę odegrała wówczas bezwietrzna pogoda, która sprzyja powstawaniu smogu.
Co można zrobić, żeby zminimalizować szkodliwy wpływ zanieczyszczeń na zdrowie? - Podstawą jest oczywiście ograniczenie emisji szkodliwych związków do atmosfery np. poprzez odejście od wytwarzania energii z węgla na korzyść odnawialnych źródeł. Niestety państwo niewiele z tym nie robi, dlatego warto docenić lokalne działania niektórych samorządów - zwraca uwagę lekarz.
- Dobrym przykładem jest tu Kraków, który ograniczył liczbę miejskich autobusów z silnikami diesla, zastępując je pojazdami bardziej ekologicznymi. Podobnie zrobiła Warszawa. Takie zmiany są bardzo istotne, bo jeden autobus z silnikiem spalinowym emituje tyle zanieczyszczeń, co kilkaset samochodów osobowych - dodaje pulmonolog.
3. Jak chronić zdrowie na co dzień?
O jakość powietrza, którym oddychamy można dbać poprzez zmianę codziennych nawyków. - Możemy zmniejszać ślad węglowy, czyli ilość dwutlenku węgla pozostawionego w atmosferze np. podczas jazdy samochodem. Wystarczy, że będziemy chodzić piechotą lub jeździć rowerem czy korzystać z publicznego transportu. Zwracajmy też uwagę, czym ogrzewamy nasz dom i wybierajmy te materiały, które emitują jak najmniej zanieczyszczeń. Niemniej ważna jest szczelność pomieszczeń pozwalająca na ich ogrzanie mniejszą ilością paliw - dodaje dr Zielonka.
Warto też wiedzieć, jak się chronić. Podstawą jest monitorowanie jakości powietrza, np. korzystając z aplikacji w telefonie. - Przy wysokich stężeniach zanieczyszczeń, powinniśmy ograniczyć wychodzenie z domu, nie otwierajmy wtedy okien, nie wietrzmy mieszkań i nie uprawiajmy sportu - tłumaczy pulmonolog.
- Jeśli musimy wyjść, zawsze warto założyć maseczkę antysmogową. Zadbajmy też o jakość powietrza w domu, korzystajmy z oczyszczaczy powietrza. Niestety brakuje edukacji w tym zakresie ze strony np. lekarzy, którzy powinni uświadamiać pacjentom skalę zagrożenia i możliwości ochrony - dodaje lekarz.
Zauważa, że Polska wciąż nie wprowadziła do szkół edukacji klimatycznej, mimo że sama zgłosiła taką propozycję na szczycie klimatycznym jeszcze w 2014 roku.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.