Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Magdalena Kowalska

Rozwój odporności

Avatar placeholder
26.05.2013 13:50
Rozwój odporności
Rozwój odporności

Odporność to zespół reakcji obronnych, których celem jest neutralizowanie lub eliminowanie obcych dla organizmu substancji. Bardzo powszechny błąd to myślenie, że dziecko to taki „mały dorosły”. To nieprawda, ponieważ organizm dziecka charakteryzuje się licznymi odrębnościami, zwłaszcza w najmłodszych latach, kiedy wiele organów oraz układów nie jest w pełni wykształconych, a przez to zachodzą w nich odmienne mechanizmy.

spis treści

1. Układ odpornościowy dziecka

Tak jest również w przypadku układu odpornościowego, który dopiero się kształtuje, tym samym jest on dużo wrażliwszy od systemu immunologicznego dorosłego człowieka. Badania potwierdziły, że dopiero w wieku 12 lat układ odpornościowy osiąga pełną dojrzałość w zakresie zdolności obronnych.

2. Okres wewnątrzmaciczny

Pierwszym i jakże istotnym etapem rozwoju kompetencji immunologicznych jest okres prenatalny. Rozwija się grasica i śledziona, powstają immunokompetentne limfocyty T, limfocyty B oraz pojawiają się immunoglobuliny (M, D, G, A). Jednak w tym czasie odporność płodu jest jeszcze jest niewykształcona i zależy przede wszystkim od organizmu matki. Tak, więc okres prenatalny jest przede wszystkim czasem powstawania układu immunologicznego.

3. Noworodek i niemowlę

Zobacz film: "Jak należy dbać o układ odpornościowy?"

W chwili narodzin układ immunologiczny jest niedojrzały, nie mając wcześniej kontaktu z drobnoustrojami, nie umie jeszcze z nimi walczyć. Wraz ze stymulacją antygenową oraz prawidłowym żywieniem następuje rozwój układu immunologicznego, a przez to wzmacnianie odporności. Pokarm matki posiada właściwości antybakteryjne, w bierny sposób zabezpiecza przed zakażeniem, a także promuje rozwój specyficznych mechanizmów odporności, na przykład poprzez zawarte w mleku prolaktynę oraz immunoglobuliny IgA, których nie zastąpi żadna sztuczna mieszanka. Organizm noworodka wyposażony jest we własne przeciwciała IgM oraz otrzymane od matki przez łożysko immmunoglobuliny IgG. W ten sposób kształtuje się czasowa bierna odporność noworodka. „Czasowa”, ponieważ stopniowo przeciwciała te zanikają, aż w 6 miesiącu życia są praktycznie niewykrywane. Sam noworodek nie produkuje jeszcze wystarczającej ilości przeciwciał prawdopodobnie z powodu niedostatecznego pobudzania przez patogeny. Okres upośledzonej produkcji immunoglobulin trwa nawet do 12.-18.miesiąca życia. Ponieważ z jednej strony niemowlę traci immunoglobuliny, które dostało od matki, a z drugiej strony produkcja własnych jest niewystarczająca, okres ten nazywany jest „luką odpornościową”.

Systematyczne zwiększenie stężenia immunoglobulin klasy G, następuje od drugiego półrocza życia
 dopiero w wieku 15 lat zbliżone jest do wartości u dorosłych. Istotne jest, że efektywna produkcja przeciwciał na antygeny bakterii otoczkowych pojawia się dopiero około 2. roku życia.

4. Wiek przedszkolny

Czas, gdy dziecko idzie do przedszkola, jest pierwszym okresem, kiedy jego system immunologiczny ma kontakt z tak dużą liczbą patogenów. Jest to ważny czas pobudzania układu immunologicznego do wytwarzania swoistej odporności. W praktyce wygląda to tak, iż jest to okres zwiększonej zapadalności na infekcje, w ciągu roku dziecko potrafi zapadać na zakażenia nawet do 8 razy.

Kontakt z rozlicznymi patogenami znajdującymi się w środowisku zewnętrznym oraz w zbiorowiskach ludzi jest bardzo istotnym elementem rozwoju odporności dziecka. Kolejnym ważnym czynnikiem jest nabywanie sztucznej odporności czynnej, co jest związane z odbywaniem szczepień ochronnych. Dzięki podaniu szczepionki w organizmie dziecka zachodzą zjawiska podobne do tych, jakie mają miejsce po naturalnym kontakcie z wirusem czy bakterią. Skutkiem tego jest powstaje odpowiedniego poziomu specyficznych przeciwciał, który zabezpiecza przed zachorowaniem na określoną chorobę lub powoduje, że jej przebieg jest łagodniejszy ze znacznie zredukowanym niebezpieczeństwem wystąpienia powikłań.

Nabywanie odporności nie zależy tylko od wymienionych czynników. Ważna jest ogólna kondycja organizmu oraz obecność sprzyjających warunków dla prawidłowego rozwoju układu immunologicznego. Dlatego warto pamiętać o:

  • zapewnieniu dziecku odpowiedniej ilości snu,
  • ruchu na świeżym powietrzu,
  • zapewnieniu dziecku rozwoju w atmosferze miłości i zrozumienia (nie narażanie na przewlekły stres!),
  • nie narażaniu dziecka na bierne palenie oraz na duże ilości sztucznie przetworzonej żywności,
  • dostarczaniu witamin i mikroelementów z naturalnych źródeł – świeżych warzyw i owoców,
  • regularnym wietrzeniu pomieszczeń,
  • utrzymywaniu w mieszkaniu temperatury ok. 20ºC,
  • nawilżaniu powietrza zwłaszcza w okresie sezonu grzewczego,
  • ubiorze odpowiednim do temperatury – nie dopuszczanie zarówno do wychładzania, jak i przegrzewania.

Chociaż dojrzewające w miarę rozwoju dziecka mechanizmy obronne wydają się w pełni zabezpieczać potrzeby rosnącego organizmu, to jednak jego odporność jest niewątpliwie mniejsza niż osoby dorosłej.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze