Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Monika Łapczyńska

Dwanaście pierwszych miesięcy życia dziecka

Dwanaście pierwszych miesięcy życia dziecka
Dwanaście pierwszych miesięcy życia dziecka (Shutterstock)

Niemowlę przystosowuje się do nowych warunków, a jego ciało często nie jest na to w pełni gotowe. Z tego względu normalne są drobne krostki, otarcia czy przebarwienia. Dopiero w okresie niemowlęcym owe zmiany ulegną stabilizacji, a dziecko zacznie systematycznie się rozwijać. Dwanaście pierwszych miesięcy życia to czas wzmożonego wzrostu i nabywania określonych umiejętności, m.in. siadania, raczkowania i mówienia.

spis treści

1. Ocena stanu zdrowia dziecka

1.1. Skala Apgar

W Polsce oraz w wieku krajach Europy pierwsza ocena stanu noworodka po porodzie nazywana jest skalą APGAR. Zaletą tego badania jest to, że jest ono bardzo proste. Pod koniec pierwszej, piątej i dziesiątej minuty życia ocenia się pięć parametrów:

  • czynność serca,
  • charakter oddechu,
  • kolor skóry,
  • reakcje na bodziec,
  • napięcie mięśni.
Zobacz film: "Jak zaaranżować pokój dla niemowlaka?"

Maksymalna ocena rozwoju dziecka wynosi 10, każdy parametr określa się w skali od 0 do 2, a następnie wszystko się sumuje.

  • od 8 do 10 - dziecko urodziło się w dobrym stanie, jest zdrowe i przygotowane do życia,
  • od 4 do 7 - dziecko wymaga pomocy po porodzie w przystosowaniu się do nowych warunków,
  • poniżej 4 - stan noworodka po porodzie jest niepokojący i dziecko wymaga następnych zabiegów ratujących.

1.2. Badanie przesiewowe i ocena stawów biodrowych u noworodka

Badania przesiewowe u noworodków to badania diagnostyczne, które pozwalają wyodrębnić dwie choroby: fenyloketonurię (wrodzone zaburzenie przemian aminokwasów) i hipotyreozę (wrodzoną niedoczynność tarczycy). Tylko wczesne rozpoczęcie leczenia daje dzieciom szansę na zdrowie i dalszy, prawidłowy rozwój.

Wszystkie noworodki w pierwszych dniach życia powinny mieć badane stawy biodrowe, aby wykluczyć ich uszkodzenie. Aby staw mógł funkcjonować prawidłowo, główka kości musi być umieszczona w panewce. Wada wrodzona występuje najczęściej u dziewczynek, może prowadzić do zwichnięcia stawu, a nawet do trwałego kalectwa.

2. Okres noworodkowy

Jest to okres przystosowania się do całkowicie odmiennych warunków. Podczas tej adaptacji zachodzą przemiany we wszystkich narządach wewnętrznych dzieci. W tym czasie w wyglądzie i zachowaniu dziecka można zauważyć wiele odrębności, które odróżniają ten etap od okresu niemowlęcego:

  • skóra w plamki i kropki przybiera kolor bladoróżowy, pokryta jest mazią płodową, która stanowi naturalną warstwę organizmu, w pierwszej dobie mazi nie należy ścierać ani zdejmować,
  • na skórze mogą pojawić się potówki (najczęściej ustępują samoistnie),
  • mogą występować czerwone plamy na czole, powiekach, pod nosem oraz z tyłu głowy,
  • ciało pokryte jest delikatnymi włoskami, które wycierają się w ciągu pierwszych 2 tygodni życia,
  • pępowina usycha stopniowo i odpada zwykle po czternastu dniach,
  • na główce noworodka czasem widoczny jest obrzęk tkanki miękkiej, nosi on nazwę przedgłowia,
  • noworodkom zdarza się tzw. ulewanie,
  • pierwszy stolec noworodka to smółka, jest gęstą masą, w skład której wchodzą połknięte wody płodowe,
  • noworodek może mieć wahania temperatury ciała.

3. Pierwsze miesiące życia dziecka

Kontakt z drugim człowiekiem działa stymulująco na niemowlę, które uczy się rozpoznawać twarze, uśmiechać się, reagować na to, co się do niego mówi. Dzięki temu ma szansę na prawidłowy rozwój ruchowy, intelektualny, emocjonalny i społeczny.

Gdy dziecko pojawia się na świecie, jego mózg od pierwszych chwil przetwarza informacje, jakie docierają do niego z otoczenia. Jest to czas pierwszego kontaktu noworodka ze światem.

Na początku organizm niemowlęcia musi zaadoptować się do środowiska poza brzuchem mamy. Poszczególne układy i narządy dziecka dopiero uzyskują funkcjonalną i strukturalną dojrzałość.

Noworodek zdobywa nowe umiejętności poznawcze i ruchowe. Jest małym uczniem, ciekawie obserwującym świat, a rodzice – osobami, które mu ów świat pokazują.

Świadomy uśmiech dziecka, podnoszenie główki, zmiany pozycji ciała z leżącej na plecach na brzuszek, gruchanie czy gaworzenie są dowodem na to, że rozwój przebiega prawidłowo.

W pierwszych tygodniach życia niemowlę jest mało aktywne ruchowo, przesypia około 20 godzin w ciągu doby. Spokojny sen gwarantuje harmonijny rozwój układu nerwowego.

Dopiero w kolejnych miesiącach życia aktywność ruchowa niemowlęcia wzrasta – maluch nawiązuje kontakt wzrokowy z otoczeniem i zaczyna świadomie sięgać po zabawki.

Pierwsze pięć miesięcy życia niemowlęcia to również okres adaptacji skóry do otoczenia. Po urodzeniu skóra jest cienka i skłonna do podrażnień, może być narażona na przegrzanie, wychłodzenie czy na uszkodzenie mechaniczne.

Pełną dojrzałość osiąga dopiero około drugiego roku życia, dlatego noworodek wymaga wyjątkowo starannej pielęgnacji, między innymi natłuszczania po każdej kąpieli.

Rozwój dziecka powinien być stymulowany przez rodziców. By uaktywnić wzrok można nad łóżeczkiem zawiesić kolorowe zabawki. By natomiast pobudzać słuch malca, warto z nim słuchać relaksującej muzyki.

Ważne są także bodźce dotykowe przekazywane maleństwu podczas karmienia piersią, mają one korzystny wpływ na rozwój układu nerwowego.

Domowe sposoby na kolkę
Domowe sposoby na kolkę [7 zdjęć]

Jeśli dziecko jest karmione piersią, bardzo ważna jest dieta matki. Jeśli jesteś taką mamą, unikaj jedzenia

zobacz galerię

4. Piąty, a ósmy miesiąc życia dziecka

Rozwój niemowlęcia między piątym, a ósmym miesiącem życia przebiega bardzo intensywnie. Już około piątego miesiąca dziecko zaczyna podnosić się z pozycji leżącej i próbuje samodzielnie siadać. Gdy to się uda, przed malcem otwiera się nowy wielki świat, do tej pory widziany jedynie z boku.

Rozwój ruchowy niemowlęcia w tym okresie jest największy. Dziecko opanowuje coraz to nowe pozycje i poznaje swoje ciało. Półroczne niemowlę jest aktywne, nieustannie się porusza, rozciąga, przekręca i sięga po zabawki.

Poprzez proste zabawy można stymulować jego rozwój ruchowy, uśmiech dziecka będzie bezcenną nagrodą dla rodziców. W okresie niemowlęcym należy zapewnić malcowi dużą swobodę ruchu – zadbać o miękkie, wygodne ubranko i pieluszkę, która nie będzie krępowała ciała.

Okres niemowlęcy, w którym maluch zaczyna siadać, a potem raczkować, to czas wielkich odkryć. Maluch poznaje świat, a zadaniem rodziców jest zapewnienie jak najlepszych warunków i wygody w jego eksplorowaniu.

5. Pierwsze kroki i słowa dziecka

Od ósmego miesiąca życia rozwój niemowlęcia jeszcze bardziej przybiera na sile niż wcześniej. W tym okresie maluch już samodzielnie siedzi, próbuje też raczkować. Uczy się również przenosić ciężar ciała z przodu do tyłu i z jednej strony na drugą.

Mięśnie wzmacniają się na tyle, by utrzymać kręgosłup w pozycji pionowej. Niemowlę może więc próbować stawiać pierwsze kroki, na początku z pomocą rodziców.

Na tym etapie rozwoju niemowlę zaczyna powoli wkraczać w świat dorosłych. Wypowiada pierwsze słowa, samodzielnie wykonuje wiele czynności do tej pory dla niego niedostępnych.

Dziecko może próbować jeść lub podejmować próby siadania na nocnik. Intensyfikuje się nie tylko rozwój ruchowy, ale też rozwój społeczny. Niemowlę nieustannie eksperymentuje, próbuje naśladować zachowania rodziców.

Na tym etapie zaczynają się pojawiać różnice w zachowaniu dziewczynek i chłopców. Chłopcy są bardziej aktywni ruchowo i do swoich zabaw potrzebują więcej przestrzeni. Dziewczynki wolą bawić się w skupieniu i próbują naśladować zachowanie mam.

Często wcześniej zaczynają mówić niż chłopcy. Dzieci stają się świadome własnej płci około drugiego roku życia. Wtedy to zaczynają też bawić się w grupach dzieci tej samej płci.

Zobacz także:

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze