Peny

Jedną z metod leczenia cukrzycy jest insulinoterapia, czyli leczenie za pomocą insuliny, hormonu trzustkowego. Obecnie wykorzystuje się trzy główne drogi podawania insuliny: podskórną, domięśniową i dożylną. Najpopularniejszą i najczęściej stosowaną przez pacjentów metodą w warunkach pozaszpitalnych jest metoda podskórnych wstrzykiwań tego leku. Peny są półautomatycznymi urządzeniami pozwalającymi na wielokrotne, podskórne podawanie insuliny. Umożliwiają dokładne ustawienie zaplanowanej dawki i niemal bezbolesne, szybkie i precyzyjne wkłucie.

1. Czym są peny do insuliny?

Do penów stosuje się specjalne fiolki o pojemności 1,5 ml (zawierającymi 150 jednostek międzynarodowych insuliny) lub 3 ml (z 300 jednostkami leku). Na polskim rynku dostępnych jest kilkanaście różnych rodzajów wstrzykiwaczy (jednorazowe, wielkrotnego użytku, także elektroniczne, o różnej wielkości dawki minimalnej). Insulinę podaje się za pośrednictwem specjalnych, bardzo cienkich, jałowych igieł do zastrzyków podskórnych. Każde z tych urządzeń, wytwarzanych przez różnych producentów, ma swoją własną instrukcję obsługi, wyjaśniającą dokładnie ich użytkowanie.

2. W które części ciała najlepiej podawać insulinę?

Insulinę podaje się, w zależności od jej rodzaju, najczęściej w okolice brzucha, ud, pośladków i ramion. Insuliny posiłkowe (a więc analog insuliny szybkodziałający i krótkodziałającą insulinę ludzką) zaleca się podawać w okolice brzucha – stąd wchłaniają się najszybciej i najstabilniej. Insuliny naśladujące podstawowe wydzielanie (analog o przedłużonym czasie działania i insulinę średnio-długodziałającą) najlepiej podawać w okolice ud i pośladków – z tego miejsca wchłaniają się wolno i stabilnie. Natomiast mieszanki insuliny klasycznej i dwufazowe analogi insuliny wstrzykujemy w okolice brzucha, ud i ramion. Należy pamiętać, że szybkość wchłaniania się insuliny z tkanki podskórnej, a więc i moc wpływania na poziom cukru we krwi zależy nie tylko od miejsca jej podania ale również od takich czynników, jak:

Zobacz film: "Wiedza i świadomość pacjentów w dobie Internetu"

• rodzaj insuliny klasycznej czy jej analogu;
• głębokości pod skórą, na jaką wstrzykujemy lek;
• temperatury miejsca podania.

Zanim podamy insulinę trzeba oczywiście zadbać o podstawową higienę osobistą, w tym wypadku wystarczy umycie rąk i skóry miejsca wkłucia ciepłą wodą z mydłem.

3. Technika wkłuć

Znanych jest kilka technik samego wkłucia (za przewodnikiem „Cukrzyca i Ty”):

• u dzieci chorych na cukrzycę – stosujemy igły o długości 6mm, przy wstrzyknięciach w udo i brzuch zaleca się chwycenie fałdu skórnego i wbicie igły pod kątem 45° do powierzchni skóry, przy wkłuciu w ramię nie chwytamy fałdu, a pen ustawiamy pod kątem 90°;
• u dorosłych o normalnej budowie ciała – przy użyciu igły o długości 6mm igłę wkłuwamy pod kątem 90° do skóry zarówno ujmując skórę w fałd jak i bezpośrednio; natomiast używając igły 8-milimetrowej, skórę brzucha i ud ujmujemy w fałd i wkłuwamy się pod kątem 45°; w ramię wkłuwamy się natomiast pod kątem 90° bezpośrednio;
• u osób otyłych – wkłuwamy się pod kątem 90°, przy igle 6-milimetrowej i wkłuciu w tkankę podskórną uda chwytamy fałd skórny, przy wkłuciu w brzuch – bezpośrednio; przy igle 8-milimetrowej zawsze staramy się uchwycić fałd skórny;
• u szczupłych – ujmujemy skórę w fałd i wkłuwamy się dla igieł 6-milimetrowych pod kątem 90° lub 45°; a dla 8-milimetrowych pod kątem 45°.

By nie dopuścić do wydostania się insuliny z miejsca wstrzyknięcia, czekamy z wyjęciem igły po iniekcji ok. 10 sekund. Ponadto każdorazowo zaleca się wymianę igły po użyciu na nową aby:

• zmniejszyć ryzyko zakażenia miejsca wkłucia;
• zapobiec zatykaniu igły w wyniku krystalizacji insuliny w jej wnętrzu;
• wykluczyć możliwość jej stępienia i wywołanego tym bólu oraz urazów tkanek przy kolejnych wstrzyknięciach.

4. Działania uboczne insuliny

Jednym z efektów ubocznych mogących pojawić się w odpowiedzi na podawanie insuliny może być wystąpienie reakcji uczuleniowej. W zależności od jej czasu pojawienia się wyróżnia się:

• Odczyny wczesne, pojawiające się w kilkanaście minut po podaniu insuliny. Mogą to być zarówno reakcje miejscowe jak zaczerwienienie, ucieplenie, obrzmienie czy świąd w miejscu iniekcji jak i reakcje ogólnoustrojowe od pokrzywki na skórze przez uczucie duszności, przyspieszone bicie serca (kołatanie) aż po utratę przytomności a nawet groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny. Ważne zatem, aby w przypadku pojawienia się reakcji uogólnionej zgłosić się jak najszybciej do lekarza;
• Mniej groźne, odczyny późne, mogące pojawić się po kilkanastu godzinach a nawet dniach od podania insuliny w postaci tzw. grudki zapalnej, która może utrzymywać się przez kilka dni po czym pozostawia po sobie niewielkie przebarwienie.

Pamiętajmy także o ciągłej zmianie miejsc wkłuć. Stałe podawanie insuliny w to samo miejsce może wywołać powikłania takie jak:

• lipoatrofia poinsulinowa – schorzenie polegające na zaniku tkanki tłuszczowej w miejscu wkłuć;
• hipertrofia poinsulinowa – czyli inaczej przerost tkanki i utrudnione wchłanianie przez nią kolejnych dawek leku.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.