Pozycja przeciwwstrząsowa - na czym polega, zastosowanie, kontrowersje

Pozycja przeciwwstrząsowa to element pierwszej pomocy, który polega na ułożeniu ciała poszkodowanego w ściśle określony sposób. Okazuje się jednak, że istnieje wiele kontrowersji, związanych z pozycją przeciwwstrząsową, które podważają jej skuteczność. Co warto wiedzieć o pozycji przeciwwstrząsowej i kiedy warto ją zastosować?

1. Co to jest pozycja przeciwwstrząsowa?

Pozycja przeciwwstrząsowa to ułożenie ciała poszkodowanego, u którego doszło do nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Pacjent musi być przytomny, nie może odczuwać duszności ani posiadać urazów kręgosłupa czy kończyn.

Najczęściej pozycja przeciwwstrząsowa jest stosowana, gdy spadek ciśnienia krwi jest spowodowany omdleniem lub wstrząsem. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy ułożenie ciała w taki sposób może nie być dobrym rozwiązaniem.

2. Na czym polega pozycja przeciwwstrząsowa?

Pozycja przeciwwstrząsowa to ułożenie ciała na noszach lub łóżku pod kątem około 30 stopni:

• na poziomej powierzchni,
• na wznak,
• z głową leżąco na płaskiej powierzchni lub lekko uniesioną (2-3 cm),
• z wyprostowanymi nogami podniesionymi powyżej poziomu twarzy,
• kończyny muszą być czymś podparte, najlepiej na całej długości.

3. Kiedy stosuje się pozycję przeciwwstrząsową?

Pozycja przeciwwstrząsowa jest standardowym postępowaniem w przypadku wstrząsu krwotocznego, pojawiającego się w wyniku utraty krwi. Jest również elementem pierwszej pomocy w przypadku krwotoku wewnętrznego.

Stan ten objawiają zaburzenia świadomości i zaburzenia zachowania, aż do utraty świadomości. Dodatkowo można zauważyć bladość skóry, wychłodzenie, zwiększenie częstotliwości oddechów i akcji serca.

Po uciśnięciu palca powrót kapilarny wynosi więcej dwie sekundy. Wówczas pozycja przeciwwstrząsowa ułatwia dopłynięcie krwi w miejsca, gdzie jest bardziej potrzebna.

4. Kontrowersje związane z pozycją przeciwwstrząsową

Podstawowy zarzut odnosi się do tego, że pozycja przeciwwstrząsowa nie ma znaczącego wpływu na ciśnienie krwi. W trakcie wstrząsu rozpoznaje się odruchową centralizację krążenia, czyli obkurczenie naczyń w kończynach.

Wówczas bez względu na ułożenie ciała dochodzi do zwiększenia ciśnienia w okolicy narządów, niezbędnych do życia (serca, płuc czy mózgu). Dodatkowo po ułożeniu chorego w pozycji przeciwwstrząsowej już po kilku minutach zanika efekt wzrostu ciśnienia.

Ułożenie chorego może nasilić krwotok w górnych częściach ciała, a ucisk na przeponę może utrudniać oddychanie. Z tego powodu pozycja przeciwwstrząsowa jest coraz rzadziej stosowana w ramach pierwszej pomocy.

5. Kiedy nie należy stosować pozycji przeciwwstrząsowej?

• utrata świadomości,
• podejrzenie urazu kręgosłupa,
• podejrzenie urazu kończyń dolnych,
• uraz głowy,
• krwawienie śródczaszkowe,
• duszności.