Przetacznik leśny – występowanie, właściwości i zastosowanie
Przetacznik leśny jest rośliną docenianą przez medycynę naturalną. Surowcem zielarskim jest ziele przetacznika, które zawiera glikozydy, garbniki, flawonoidy, śluzy, gorycze, żywice, woski, sole mineralne, kwasy organiczne, śladowe ilości saponin. Na co pomaga? Jak działa i jak go stosować?
1. Co to jest przetacznik leśny?
Przetacznik leśny, tak jak przetacznik ożankowy i polny, należy do rodziny przetaczników (Veronica L.), roślin o dużym potencjale prozdrowotny i leczniczym. Rodzaj Veronica obejmuje około 200 gatunków roślin.
Przetacznik leśny, inaczej przetacznik lekarski (Veronica officinalis L.), to gatunek byliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae), który rośnie dziko w krajach Afryki, Azji i Europy. W Polsce występuje pospolicie na obszarze całego kraju. Rośnie w suchych lasach, na zrębach, wrzosowiskach i pastwiskach, na glebach kwaśnych, piaszczystych lub gliniastych.
Jak wygląda przetacznik leśny? Roślina osiąga wysokość 10–20 cm. Jest gęsto owłosiona. Jej łodyga jest rozgałęziona, podnosząca się w części górnej i płożąca, a liście odwrotnie jajowate i połyskujące. Zwężają się w krótki ogonek.
Bylina ma fioletowoniebieskie kwiaty z ciemniejszymi żyłkami, które są zebrane w gęste groniaste kwiatostany. Veronica officinalis kwitnie od czerwca do sierpnia. Przetacznik jest rośliną miododajną, nektar wytwarzany jest u podstawy słupka, zapylany przez błonkówki.
2. Właściwości przetacznika leśnego
Przetacznik leśny to roślina lecznicza wykorzystywana w medycynie ludowej. Surowcem lekarskim jest ziele przetacznika (Herba Veronicae), które zbiera się na początku kwitnienia, następnie suszy się i przechowuje w miejscu suchym i zacienionym.
W roślinach z tego rodzaju dotychczas zidentyfikowano związki flawonoidowe (głównie pochodne luteoliny, apigeniny, skutelareiny, izoskutelareiny), związki fenolowe (między innymi pochodne arbutyny, salidrozydu, werbaskozydu), fenylopropanoidy, liczne irydoidy, pochodne aukubiny, katalpolu, a ponadto kwasy fenolowe i saponozydy steroidowe.
Obecne w przetaczniku substancje czynne odpowiadają za działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwdrobnoustrojowe, cytotoksyczne, a także żółciopędne. Roślina obniża także poziom cholesterolu i triglicerydów w krwi.
3. Działanie przetacznika
Przetacznik lekarski, dzięki obecności saponin, wykazuje właściwości wykrztuśne. Zalecany jest przy przeziębieniach, suchym kaszlu i chrypce oraz innych chorobach układu oddechowego. Sprawdza się również w chorobie wrzodowej żołądka oraz przy przewlekłych zaburzeniach trawiennych (wpływa na perystaltykę jelit).
Wzmacnia także odporność organizmu, obniża poziom cholesterolu we krwi, wspomaga pamięć i koncentrację, a także układ nerwowy. Jego stosowanie zaleca się również przy bólu głowy, zawrotach i stanach przemęczenia.
Regularne spożywanie wyciągu z przetacznika działa napotnie i oczyszczająco na organizm, usuwa toksyny oraz usprawnia przemianę materii. Mówi się, że to roślina wszechstronnie oczyszczająca.
Zewnętrznie z rośliny przygotowuje się okłady, które są pomocne przy chorobach skórnych i reumatycznych. Ma to związek z tym, że odwary z przetacznika wykazują działanie ściągające, zwalczają także bakterie i łagodzą stany zapalne.
Ponieważ przetacznik zwęża również rozszerzone pory skóry oraz łagodzi zmiany zapalne, sprawdza się w pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej, przy swędzących wysypkach, trudno gojących się ranach, upławach, świądzie oraz hemoroidach. Warto stosować go do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych.
4. Zastosowanie przetacznika
W medycynie naturalnej do leczenia chorób układu oddechowego (grypy, przeziębienia, zapalenia gardła i krtani), chorób układu pokarmowego (zwłaszcza związanych z zaburzeniami pracy wątroby oraz zaparciami) oraz w chorobach układu moczowego, dnie moczanowej i bólach reumatycznych, wykorzystuje się napary oraz sok z ziela przetacznika.
Odwary stosuje się zewnętrznie przy chorobach skóry, trudno gojących się ranach, stanach zapalnych błon śluzowych, ale i nadmiernym poceniu się. Lecznicze preparaty, które zawierają ziele przetacznika, są dostępne w aptekach i sklepach zielarskich w postaci gotowych soków i kropli.
Aby zrobić napar lub odwar przetacznikowy, wystarczy mieć suszone ziele. Surowiec można też pozyskiwać samodzielnie, sadząc tę bylinę w swoim ogródku. Przetacznik leśny jest rośliną bezpieczną, ze stosowaniem której nie wiąże się ryzyko przedawkowania czy wystąpienia skutków ubocznych.
Zobacz także:
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
