Rutwica lekarska – właściwości, działanie i zastosowanie
Rutwica lekarska to roślina, która obniża stężenie glukozy we krwi, jest także używana do pobudzania laktacji u kobiet karmiących. O jej właściwościach i zastosowaniu decydują głównie obecne w niej guanidyny. Pierwsze wzmianki o tym, że roślina wspiera leczenie cukrzycy typu 2 pochodzą ze średniowiecza. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest rutwica lekarska?
Rutwica lekarska (Galega officinalis L.), inaczej kozia ruta czy rutewka to gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). W Polsce, w stanie dzikim, występuje rzadko. Można ją znaleźć na wilgotnych łąkach, w zaroślach i na brzegach wód w Algerii i Maroko, a także w Pakistanie oraz na terenie Europy wschodniej, południowej oraz środkowej. Do celów komercyjnych jest uprawiana przede wszystkim Bułgarii i na Węgrzech, ale i w Polsce.
Jak wygląda rutwica lekarska? Roślina ma rozgałęzioną łodygę, którą porastają krótkoogonkowe, nieparzystopierzaste liście. Posiada także zebrane w grona, motylkowe kwiaty o barwie niebieskawej lub – rzadziej - białej. Kwitnie od lipca do sierpnia. Owoce jest strąk zawierający kilkanaście brunatnych nasion. To roślina wieloletnia, która najlepiej czuje się rosnąc na glebach mokrych.
2. Właściwości i działanie rutwicy
Rutwica lekarska, jako zioło lecznicze, była stosowana już w średniowieczu. Używano jej do leczenia cukrzycy, ale i podawano kobietom w okresie laktacji, w celu pobudzenia wytwarzania mleka. Podawano ją również w celu leczenia różnych chorób infekcyjnych.
Dziś wiadomo, że stosowanie wyciągów z ziela rośliny wpływa na obniżenie stężenia glukozy we krwi. Za efekt ten, czyli działanie hipoglikemizujące, odpowiadają zawarte w niej związki guanidynowe: galegina i hydroksy-4-galegina.
To jej główny składnik czynny. Roślina ta jest również źródłem pochodnej chinazoliny – peganiny, substancji goryczkowych, garbników oraz soli mineralnych.
Guanidyny były prekursorem grupy leków przeciwcukrzycowych, które uznaje się za leki pierwszego rzutu w terapii cukrzycy typu 2. Jedną z najbardziej z nich znanych jest metformina.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Mechanizm działania galeginy nie został dokładnie poznany. Zakłada się, że efekt hipoglikemiczny (spadek poziomu glukozy we krwi) wpływa na zwiększenie wrażliwości tkanek obwodowych na aktywację i translokację błonową kanałów transportowych GLUT1 i GLUT4.
Dodatkowo w jelicie cienkim obniżeniu ulega wchłanianie glukozy i innych węglowodanów prostych o łańcuchu sześciowęglowym, witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Warto wspomnieć, że guanidyny hamują także glukoneogenezę, to jest syntezę glukozy ze składników niecukrowych w wątrobie.
3. Zastosowanie rutwicy lekarskiej
Ziele rutwicy wpływa na poprawę wydzielania insuliny, zwiększa tolerancję glukozy przez komórki organizmu i spowalnia wchłanianie cukrów w przewodzie pokarmowym. Z uwagi na to, że jej substancja aktywna wpływa na obniżenie stężenia glukozy we krwi, roślina wspiera leczenie cukrzycy typu 2 lub insulinooporności.
Roślina ma również właściwości moczopędne i napotne, w związku z czym jest wykorzystywana w niefarmakologicznym leczeniu różnych infekcji. Wpływa także na pracę kory nadnerczy. Obniża również ryzyko rozwoju miażdżycy i chorób niedokrwiennych serca. Stosuje się w walce z otyłością, która sprzyjają pojawianiu się i rozwojowi cukrzycy typu 2 oraz insulinooporności.
Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest ziele rutwicy lekarskiej, czyli liście i łodygi z kwiatami zbieranymi w początkowej fazie kwitnienia. Roślinę tę można kupić w postaci suszonego ziela i przygotowywać z niej napary, odwary, nalewki.
Susz występuje też pod postacią herbaty, mieszanek ziołowych dla cukrzyków, tabletek i kapsułek. To także składnik różnych maści przeznaczonych do leczenia trudno gojących się ran.
Ziele rutwicy oraz preparaty, które ją zawierają, można kupić w aptekach, sklepach zielarskich i ze zdrową żywnością. Suszone ziele jest tanie. Kosztuje kilka złotych.
4. Przeciwwskazania i środki ostrożności
Rutwicy lekarskiej nie mogą stosować osoby, które są na nią uczulone. Należy zachować ostrożność w przypadku chorych na cukrzycę, którzy przyjmują leki hipoglikemizujące. Związki guanidynowe zawarte w roślinie mogą nasilać ich działanie i w efekcie prowadzić do hipoglikemii. W takiej sytuacji włączenie rutwicy do terapii należy skonsultować z lekarzem.
Należy pamiętać, że rutwica lekarska rozrzedza krew. Z tego powodu nie należy jej stosować przed zabiegami chirurgicznymi, by nie pojawiło się ryzyko nadmiernego krwawienia. Stosowanie ziela rutwicy z lekami przeciwkrzepliwymi może wzmagać ich działanie i zwiększać ryzyko krwawień.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.