Skracają życie Polaków. Problem dotyka co trzeciego z nas
Między innymi poważne zaniedbania zasad zdrowego stylu życia oraz zanieczyszczenie środowiska są głównymi przyczynami chorób dominujących w naszym społeczeństwie. Źle się odżywiamy, nadużywamy alkoholu, palimy papierosy, a do tego stronimy od ruchu.
1. Styl życia decyduje o zdrowiu
11 lutego obchodzimy Światowy Dzień Chorego. Święto zostało ustanowione w 1992 r. przez Jana Pawła II, a jego celem jest zwrócenie uwagi świata na potrzeby pacjentów. Jak alarmuje GUS, już co trzeci Polak jest chory przewlekle lub długotrwale.
Choroby są nieodłączną częścią naszego życia. Rzadko jednak jesteśmy na nie genetycznie skazani. Coraz częściej poważne choroby układu oddechowego funduje nam zanieczyszczone środowisko. W największym stopniu jednak my sami odpowiadamy za swoje zdrowie, decydując się na określony styl życia.
Do najczęstszych chorób należą ostre infekcje dróg oddechowych, które eliminują nas na pewien czas z życia zawodowego.
- Można im zapobiec lub znacząco zmniejszyć zachorowalność, szczepiąc się regularnie przeciwko grypie, wirusowi RSV, COVID-19. Ważne, by pamiętać o częstym myciu rąk, zachowaniu dystansu społecznego i pozostaniu w domu na czas choroby, by nie zarażać innych – przestrzega prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna, kierownik II Katedry Chorób Wewnętrznych UM w Łodzi.
2. Najpowszechniejsze dolegliwości
Jakie dzieci, tacy przyszli dorośli. Wśród najmłodszych dominują alergia i astma oskrzelowa, przyczyna częstych absencji w szkole. Te choroby da się leczyć, ale nie zawsze w sposób trwały.
- Zmiana stylu życia związana z coraz większym ograniczeniem ruchu, dostępnością taniego jedzenia czy niewłaściwymi wzorcami żywieniowymi, skutkuje postępującą nadwagą i otyłością, które z wiekiem będą przyczyną zachorowań na choroby metaboliczne, takie jak otyłość, nadciśnienie, hiperlipidemia, choroby układu krążenia - mówi prof. Kuna.
Największe problemy zdrowotne zaczynają się po pięćdziesiątce.
- Najpowszechniejsze są dolegliwości kostno-stawowe. Przewlekłe bóle i dysfunkcje narządu ruchu są bardzo uciążliwe, ale nie zabijają. Do chorób przewlekłych, obarczonych ryzykiem przedwczesnego zgonu należy miażdżyca, która powoduje niedotlenienie różnych narządów, a w konsekwencji niedokrwienie serca, niedokrwienie czy udar mózgu. Te choroby zaczynają się od ok. 60. roku życia, a im jesteśmy starsi, tym jest ich więcej. Z kolei choroby nowotworowe najbardziej obciążają nas w siódmej i ósmej dekadzie życia – mówi prof. Kuna.
3. Choroby łatwe do wykrycia
Mamy do dyspozycji proste i tanie badania, pozwalające wykryć wiele przewlekłych chorób.
- Dwukrotne pobranie kropli krwi z palca daje odpowiedź, czy istnieje podejrzenie cukrzycy (stężenie glukozy ponad 128 mg/dl na czczo). Można ją dziś skutecznie leczyć i kontrolować, jeśli tylko pacjent stosuje się do zaleceń. Pobierając krew zbadamy też poziom hormonów tarczycy (niedoczynność lub nadczynność), poziom hemoglobiny i żelaza (niedokrwistość) oraz kreatyniny (niewydolność nerek) – przekonuje prof. Kuna.
Chorobami, które nie dają dolegliwości i są najczęstsze, są nieprawidłowe ciśnienie krwi i zaburzenia lipidowe. Na nadciśnienie krwi cierpi już co trzeci z nas, a z hipercholesterolemią zmaga się nawet ponad 20 mln Polaków.
- Trzeba się badać - raz na rok zrobić morfologię krwi i zmierzyć ciśnienie. Ciśnienie samo z siebie nie jest chorobą, ale problemem są powikłania, wynikające z nieleczonego nadciśnienia. Podobnie w przypadku hiperlipidemii, czyli podwyższonego poziomu cholesterolu i/lub trójglicerydów we krwi, powyżej przyjętych norm. Jeśli istnieją czynniki ryzyka (historia choroby w rodzinie), to zaburzenia lipidowe trzeba leczyć, ale jeśli ich nie ma, czasem wystarczy je tylko obserwować – mówi prof. Kuna.
4. Epidemia cukrzycy
Cukrzyca nie boli, dlatego jest niebezpieczna. Choroba rozwija się powoli, niezauważalnie, pustosząc organizm. Konsekwencje zdrowotne zbyt późno leczonej cukrzycy są dramatyczne: retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie siatkówki), nefropatia (cukrzycowa choroba nerek), zawał serca, udar mózgu, amputacja kończyn dolnych. Powikłania można opóźnić lub im zapobiegać. Wystarczy wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie. W Polsce na cukrzycę choruje ponad 3 mln. osób, ale część z nich nie jest tego świadoma.
Niestety cukrzycę typu 2 diagnozuje się wśród coraz młodszych pacjentów. Ma to związek z niezdrowym stylem życia – złą dietą i brakiem aktywności fizycznej, czego efektem jest otyłość. Zbyt dużą wagę ma już ponad połowa Polaków.
Badania ekspertów z uniwersytetu w Cambridge i w Glasgow opublikowane w listopadzie 2023 roku dowiodły, że w im młodszym wieku pacjenci mieli zdiagnozowaną cukrzycę typu 2, tym bardziej skracała się ich przewidywana długość życia. Przyczyną były powikłania, głównie choroby układu sercowo-naczyniowego.
5. Zanieczyszczenia trują Polaków
Polska jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów w Unii Europejskiej pod względem jakości powietrza – stężenia zanieczyszczeń nierzadko wielokrotnie przekraczają dopuszczalne normy. Z tego powodu umiera każdego roku przedwcześnie prawie 50 tys. osób.
Zimą do pieców mieszkańców Polski trafia nie tylko węgiel, ale wszystko, co da się spalić. Ma to fatalne konsekwencje dla stanu powietrza i zdrowia nas wszystkich, zwłaszcza dzieci.
Wyniki badań prowadzonych w latach 2008-2018 przez prof. Ewę Czarnobilską z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego i jej zespół wskazują, że dzieci oddychające zanieczyszczonym powietrzem mogą częściej zapadać na alergie.
Dzieci wdychają większą ilość pyłu zawieszonego (PM2.5, PM10) w przeliczeniu na powierzchnię ciała niż dorośli. Dochodzi do uszkodzenia nabłonka dróg oddechowych, a to z kolei do nawracających infekcji dróg oddechowych i sprzyja rozwojowi alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej.
Zasady dbania o własne zdrowie są proste i tanie, ale skuteczne tylko wtedy, gdy wcielimy je w życie.
- Z tym bywa gorzej. Kultura zdrowotna dużej części społeczeństwa jest niestety bardzo niska. Nikt nie nauczył obywateli, że tak, jak dbają o samochód czy inne dobra materialne, tak samo powinni troszczyć się o swoje zdrowie w szerokim zakresie: zbilansowanej diety, ograniczania palenia tytoniu i picia alkoholu, zwiększenia codziennej dawki ruchu. Warto też przyjrzeć się historii chorób naszych rodziców i dziadków, aby wiedzieć, czy nie odziedziczyliśmy skłonności do pewnych chorób. Życie można wydłużyć, jeśli tylko przestrzegamy prostych i łatwych do wcielenia zasad – podsumowuje prof. Kuna.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.