Zespół abstynencyjny – przyczyny, objawy i leczenie

Zespół abstynencyjny to stan, który pojawia się po zaprzestaniu bądź ograniczeniu picia alkoholu, po dłuższym czasie spożywania go, także w dużych ilościach. Wówczas pojawią się charakterystyczne, dokuczliwe objawy. Niektóre z nich mogą zagrażać życiu. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest zespół abstynencyjny?

Zespół abstynencyjny, czyli alkoholowy zespół abstynencyjny (w skrócie AZA), nazywany alkoholowym zespołem odstawiennym to stan zaburzeń somatycznych i psychicznych, które są związane z nagłym zaprzestaniem spożywania alkoholu lub ze znacznym zmniejszeniem ilości jego przyjmowania. Istnieją dwa rodzaje alkoholowego zespołu abstynencyjnego: niepowikłany i powikłany. Pierwszy stanowi ponad 90 procent przypadków i jest najczęściej dokuczliwy, ale niegroźny. Zespół odstawienny powikłany występuje w około 10 % przypadków, może stanowić zagrożenie życia.

2. Przyczyny alkoholowego zespołu abstynencyjnego

Zobacz film

Do pojawienia się alkoholowego zespołu abstynencyjny zwykle dochodzi w ciągu 24-48 godzin od zaprzestania picia alkoholu. Trwa on od kilkunastu godzin (częściej) do kilku dni (rzadziej). Czym jest wywołany? Alkohol jest substancją psychoaktywną wpływającą na układy neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Spożywany regularnie i w dużych ilościach prowadzi do zmniejszonej syntezy wielu neuroprzekaźników. To dlatego po nagłym zaprzestaniu picia alkoholu dochodzi do gwałtownego zwiększenia ilości neurotransmiterów w układzie nerwowym. To sprawia, że pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego.

3. Objawy odstawienia alkoholu

Łagodny i niepowikłany zespół abstynencyjny może się pojawić nawet po jednorazowym nadużyciu alkoholu. U osób, które piły alkohol przez dłuższy czas, jego nagłe odstawienie może wywołać majaczenie alkoholowe lub drgawki, które są objawem nieprawidłowych wyładowań w korze mózgowej. Poważny stan abstynencyjny, zwłaszcza trwający od 7 do 10 dni, może zagrażać życiu. Często wymaga hospitatizacji.

Objawy odstawienia alkoholu:

• nadwrażliwość na dźwięki i światło,
• drżenie powiek,
• drżenie wyciągniętych rąk,
• pocenie się,
• nudności lub wymioty,
• tachykardia,
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• złe samopoczucie psychiczne i fizyczne,
• rozbicie lub osłabienie,
• ból głowy, zawroty głowy,
• bezsenność, zaburzenia snu,
• lęk,
• niepokój.

W cięższym przebiegu alkoholowego zespołu abstynencyjnego występują również:

• pobudzenie psychoruchowe, które w skrajnych przypadkach objawia się agresją lub autoagresją;
• majaczenie alkoholowe, czyli delirium tremens, który charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, dezorientacją w czasie i przestrzeni, silnym lękiem, silnym drżeniem mięśniowym, halucynacjami oraz złudzeniami dotykowymi i słuchowymi, pobudzeniem psychoruchowym, a także nadaktywnością układu nerwowego.

Może dojść również do napadu padaczki. Czasem pojawia się psychoza alkoholowa, która polega na pojawieniu się omamów wzrokowych, słuchowych lub dotykowych przy niezaburzonym stanie świadomości. Psychozą, która również cechuje powikłany zespół abstynencyjny, jest zespół Otella, zwany również obłędem alkoholowym lub obłędem zazdrości.

4. Leczenie AZA

Alkoholowy zespół abstynencyjny może być uciążliwy i niegroźny, ale i stanowić nawet zagrożenie życia. Ryzyko jego wystąpienia oraz stopień nasilenia zależą od tego, jak długo i jakie dawki alkoholu były spożywane. Można powiedzieć, że im dłużej i więcej, tym gorzej jego obecność i działanie znosi organizm, a objawy zespołu odstawianego są poważniejsze.

Sposób leczenia alkoholowego zespołu abstynencyjnego zależny jest od jego nasilenia, obecności ewentualnych powikłań, współwystępujących chorób, zdolności pacjenta do zastosowania się do zaleceń lekarskich i dostępności opieki w warunkach domowych.

W przypadku niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego leczenie nie jest konieczne. Wystarczy nawadnianie organizmu i oczekiwanie, aż dolegliwości miną. Jeżeli jednak niepowikłany alkoholowy zespół odstawienny przejdzie w zespół powikłany, konieczne jest zasięgnięcie pomocy medycznej. W niektórych sytuacjach wymagana jest hospitalizacja. W przypadku występowania powikłań zaleca się leczenie na oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych, nazywanych oddziałami detoksykacyjnymi.

Leczenie AZA farmaceutykami wdraża się na przykład w przypadku chorych z majaczeniem drżennym (zastosowanie znajdują leki z grupy benzodiazepin). Podaje się również witaminę B1, czasem leki przeciwpsychotyczne. Chorzy, u których rozwinie się delirium tremens, podlegają ścisłemu monitorowaniu.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.