Zapalenie ucha – objawy, przyczyny, leczenie i powikłania
Zapalenie ucha to infekcja w obrębie narządu słuchu, za którą najczęściej odpowiadają bakterie i wirusy, czasem grzyby. Bywa, że przyczyną jest alergia. Niezależnie od podłoża choroby, zwykle towarzyszy jej silny, dokuczliwy, kłujący bądź tętniący ból. Na czym polega jej leczenie? Jak sobie pomóc?
1. Co to jest zapalenie ucha?
Zapalenie ucha u dorosłych zdarza się rzadko. Z infekcją najczęściej zmagają się dzieci, co ma związek ze specyficzną budową anatomiczną narządu słuchu w młodym wieku.
Choroba ma różne oblicza, natężenie i charakter. Może też obejmować każdą część narządu słuchu. Oznacza to, że może rozwijać się w obrębie:
- ucha zewnętrznego,
- ucha środkowego,
- ucha wewnętrznego.
Ze względu na przebieg infekcji wyróżnia się:
- Zapalenie ostre. Mówi się o nim, gdy symptomy pojawiają się nagle i mają duże nasilenie, przy czym towarzyszą im ogólne lub miejscowe objawy ostrego stanu zapalnego. Typowa jest obecność ropnej wydzieliny w jamie bębenkowej. Ile trwa zapalenie ucha? Zwykle maksymalnie kilka dni.
- Zapalenie przewlekłe. Diagnozuje się je, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas.
- Zapalenie nawracające. Pojawia się po wyleczeniu wcześniejszej infekcji. Rozpoznaje się je, gdy występuje 3 lub więcej zachorowań w ciągu 6 miesięcy lub 4 i więcej zachorowań w ciągu 12 miesięcy.
2. Przyczyny zapalenia ucha
W zdecydowanej większości przypadków zapalenie ucha jest wywołane przez bakterie i wirusy, rzadziej przez grzyby czy alergeny. Bywa, że to skutek urazu mechanicznego lub termicznego, obecności ciała obcego, czyraka przewodu słuchowego zewnętrznego czy choroby nowotworowej.
Zapalenie ucha środkowego (zapalenie wysiękowe, ostre, nawracające, przewlekłe) często wywołują wirusy odpowiadające za infekcje górnych dróg oddechowych (np. wirus grypy, paragrypy, RSV lub rynowirusy), ale i bakterie: Pneumococcus, Streptococcus haemolyticus, Staphylococcus pyogenes, Haemophilus influenzae.
Zapalenie ucha wewnętrznego to najczęściej powikłanie świnki lub źle leczonego ostrego zapalenia ucha środkowego, przewlekłego zapalenia ucha środkowego lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, urazów czaszkowo-mózgowych lub operacji otolaryngologicznych.
Zapalenie ucha zewnętrznego w większości przypadków ma charakter bakteryjny. Najczęściej izolowane patogeny to Pseudomonas aeruginosa oraz Staphylococcus aureus. Infekcję tego rodzaju najczęściej rozpoznaje się wśród osób, które regularnie pływają (tzw. ucho pływaka). Ma to związek z tym, że wilgoć tworzy doskonałe warunki do rozwoju bakterii.
Rozwojowi zapalenia ucha sprzyja również korzystanie z patyczków do uszu. Zdarza się, że ból narządu słuchu jest powikłaniem infekcji górnych dróg oddechowych. Niekiedy dolegliwości są związane z chorobami innych tkanek, na przykład zapaleniem ślinianek, zapaleniem zatok przynosowych czy chorobami zębów.
3. Objawy zapalenia ucha
Zapaleniu ucha towarzyszy ból, który jest silny, dokuczliwy, kłujący bądź tętniący. W zależności od lokalizacji ogniska choroby odczuwany jest bardziej na zewnątrz bądź wewnątrz narządu słuchu.
W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego dolegliwościom bólowym towarzyszy świąd i uczucie pełności w uchu, a także tkliwość małżowiny usznej. Gdy infekcja ma charakter ostry, może pojawić się wyciek wydzieliny z ucha o nieprzyjemnym zapachu oraz objawy ogólne takie jak gorączka czy pogorszenie samopoczucia. Typowe jest także pogorszenie słuchu.
W przebiegu zapalenia ucha wewnętrznego dokuczają zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi i uporczywe szumy w postaci dzwonienia czy piszczenia w uszach.
4. Diagnostyka, leczenie i powikłania
Gdy pojawiają się dolegliwości wskazujące na zapalenie ucha, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub laryngologiem, który zajmuje się leczeniem chorób zatok, ucha, gardła i krtani. W diagnostyce wykorzystuje się badanie otoskopowe przeprowadzane za pomocą specjalnego wziernika (otoskopu), czasem posiew wydzieliny z ucha.
Leczenie zapalenia ucha zależy od przyczyny. Wykorzystuje się antybiotyki (zakażenia bakteryjne), leki przeciwwirusowe (np. w przypadku półpaśca) czy przeciwgrzybicze podawane miejscowo, bezpośrednio do przewodu słuchowego, ale także doustnie lub dożylnie. Infekcje o podłożu wirusowym leczy się głównie objawowo: przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Pomocne są także domowe sposoby na zapalenie ucha: krople na zapalenie ucha, ciepły okład czy posmarowanie skóry wokół ucha olejkiem kamforowym. Do ucha nie należy wkładać czosnku czy imbiru oraz nie wlewać domowych mikstur. Nie każdy sposób babci na ból ucha jest bezpieczny.
Trzeba pamiętać, że podjęcie terapii narządu słuchu objętego stanem zapalnym jest ważne, ponieważ nieleczona infekcja może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:
- trwałe uszkodzenie błony bębenkowej,
- upośledzenie słuchu,
- porażenie nerwu twarzowego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- ropień mózgu,
- zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej,
- zapalenie wyrostka sutkowatego.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.