Zaburzenia równowagi - najczęstsze przyczyny i leczenie

Zaburzenia równowagi, czyli uczucie niestabilności i nieprawidłowego położenia w przestrzeni, mogą być sygnałem niegroźnych schorzeń, ale i niebezpiecznych chorób. To dlatego, jeśli pojawiają się często bądź permanentnie, utrudniają codzienne funkcjonowanie bądź towarzyszą im niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza. Co odpowiada za utrzymanie równowagi? Jakie są najczęstsze przyczyny jej braku?

1. Co to są zaburzenia równowagi?

Zaburzenia równowagi, czyli uczucie niestabilności i nieprawidłowego położenia w przestrzeni, doświadcza wiele osób w różnym wieku. Ich istotą jest wrażenie wirowania otoczenia, własnego ciała lub głowy, uczucia zapadania się bądź chwiania, kołysania, unoszenia, zataczania czy osłabienia nóg. Niedyspozycji mogą towarzyszyć zawroty głowy, czasem także nudności, osłabienie, przytępienie słuchu, szumy w uszach.

W organizmie za równowagę odpowiada kilka układów. To:

• system wzrokowy, wskazujący położenie w stosunku do innych obiektów,
• układ przedsionkowy w uchu wewnętrznym, który wysyła do mózgu informacje o pozycji oraz ruchach głowy w stosunku do otoczenia,
• centralny układ nerwowy, koordynujący ruchy poprzez wysyłanie sygnałów motorycznych do oczu i mięśni,
• receptory czucia zlokalizowane w mięśniach, ścięgnach oraz stawach. Dzięki nim możliwe jest poruszanie się bez potykania się.

Zebrane przez różne układy informacje są przekazywane do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dzięki ich analizie i przetworzeniu impulsy są wysyłane do mięśni odpowiadających za stabilizację ciała (mięśnie okoruchowe i mięśnie szkieletowe). To stabilizuje spojrzenie i zachowanie równowagi w różnych położeniach ciała oraz głowy.

2. Przyczyny zaburzenia równowagi

Przyczyn zaburzeń równowagi może być wiele. Najczęściej wywołują je:

• schorzenia neurologiczne dotyczące ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego: choroba Parkinsona, udar mózgu,
• zaburzenia w obrębie narządów zmysłu: zaburzenia widzenia, dysfunkcja układu przedsionkowego, zaburzenia czucia głębokiego,
• choroby otolaryngologiczne (zawroty błędnikowe): choroby ucha zewnętrznego (woszczyna, ciało obce), choroby ucha środkowego (zapalenie trąbki słuchowej, perlak), choroby ucha wewnętrznego (zapalenie błędnika, łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy, choroba Meniere’a, urazy, uszkodzenie toksyczne przez leki, choroba lokomocyjna),
• choroby układu nerwowego (zawroty pozabłędnikowe): choroby naczyniowe mózgu (zawał lub krwotok pnia mózgu, przemijające ataki niedokrwienne (transient ischemic attack - TIA), przewlekła niewydolność krążenia kręgowo-podstawnego, zawał lub krwotok móżdżku), zapalenie nerwu przedsionkowego, guz nerwu VIII, stwardnienie rozsiane, padaczka, migrena, urazy, zespoły lękowe i depresja,
• zaburzenia ogólnoustrojowe (zawroty pozabłędnikowe): nadciśnienie tętnicze, podciśnienie tętnicze, klimakterium i zaburzenia hormonalne, spadek poziomu cukru, choroby kardiologiczne (niedociśnienie ortostatyczne, niewydolność serca, arytmia, miażdżyca),
• zaburzenia psychiczne, na przykład nerwica napadowo-lękowa, zespół Münchausena,
• choroby stawów, zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego,
• zaburzenia elektrolitowe, niedobór witaminy D, choroba Addisona-Biermera, czyli anemia wynikająca z niedoboru witaminy B12,
• zatrucie alkoholem bądź lekami, nadwrażliwość na substancje zawarte w lekach na nadciśnienie, lekach przeciwalergicznych.

Zaburzenia równowagi częściej występują u dorosłych niż dzieci, zwłaszcza kobiet i osób w podeszłym wieku.

3. Leczenie zaburzeń równowagi

Dobra wiadomość jest taka, że pośród przyczyn zaburzeń równowagi zaledwie kilka procent stanowią choroby będące zagrożeniem zdrowia i życia. Oznacza to, że fizjologiczne zaburzenia równowagi i zawroty głowy nie powinny budzić niepokoju.

W przypadku zaburzeń równowagi czy zawrotów głowy z lekarzem należy się skontaktować, gdy:

• niedyspozycja pojawiła się pierwszy raz, a nie można jej wytłumaczyć czynnikiem zewnętrznym,
• zaburzenia równowagi pojawiają się często bądź towarzyszą stale,
• występują objawy towarzyszące, takie jak osłabienie kończyn, drętwienie jednej połowy ciała, omdlenia.

Leczenie zaburzeń równowagi i zawrotów głowy jest zawsze zależne od przyczyny, która je wywołuje. Polega ono zarówno na postępowaniu doraźnym, jak i przyczynowym. Wiele zależy od podłoża problemu, jego powagi i dokuczliwości. Leczenie objawowe ma na celu złagodzenie bądź usunięcie dyskomfortu, a przyczynowe, w zależności od diagnozy, rehabilitacji następstw uszkodzeń układu przedsionkowego.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.