Anty-GAD przeciwciała - na czym polega badanie i kiedy je wykonać?
Przeciwciała anty-GAD to przeciwciała przeciwko enzymowi o nazwie dekarboksylaza kwasu glutaminowego. Należą one do autoprzeciwciał wytwarzanych w autoimmunologicznym procesie niszczenia wysp trzustkowych Langhansa, obok przeciwciał przeciwyspowych (ICA), przeciwciał przeciw fosfatazom tyrozyny (IA-2) oraz przeciwciał przeciw insulinie endogennej (IAA). Anty-GAD prowadzą do rozwoju insulinozależnej cukrzycy typu 1. Kiedy warto wykonać badanie przeciwciał anty-GAD?
- 1. Czym są przeciwciała anty-GAD?
- 2. Przeciwciała anty-GAD - wskazania do badania
- 3. Przydatność kliniczna oznaczania przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (any-GAD)
- 4. Przeciwciała anty-GAD - na czym polega badanie
- 5. Metody oznaczania przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (any-GAD) i normy dla anty-GAD
- 6. Przeciwciała Anty-GAD – normy
1. Czym są przeciwciała anty-GAD?
Przeciwciała anty-GAD to przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego, czyli przeciwciała przeciwwyspowe. Anty-GAD mają autoimmunologiczny wpływ na wyspy trzustki i prowadzą do ich niszczenia, co prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 1 lub cukrzycy typu LADA. Regularne sprawdzanie ilości przeciwciał pozwala na wczesne wykrycie cukrzycy oraz uniknięcie powikłań, z jakimi wiąże się ta choroba.
Przyczyna powstawania tych przeciwciał oraz autoagresji skierowanej przeciw komórkom wytwarzającym insulinę nie jest znana. Rozważa się rolę czynników genetycznych, środowiskowych lub infekcji wirusowych.
2. Przeciwciała anty-GAD - wskazania do badania
Badanie krwi na przeciwciała anty-GAD jest wykorzystywane u osób ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 1, ponieważ wzrost przeciwciał obserwuje się już na kilka lat przed wystąpieniem pierwszych objawów i utrzymują się one długi czas po rozpoznaniu choroby.
Badanie jest pomocne również w przypadku odróżnienia cukrzycy typu 1 od typu 2, co ma znaczenie w zdiagnozowaniu autoimmunologicznej cukrzycy dorosłych o późnym początku, czyli cukrzycy LADA.
Obecność przeciwciał anty-GAD rozpoznawana jest również w przypadku schorzeń, takich jak:
- zespół sztywnego człowieka,
- drgawki,
- zaburzenia ruchów gałek ocznych,
- ataksje móżdżkowe,
- limbiczne zapalenie mózgu,
- zespół Millera-Fishera.
3. Przydatność kliniczna oznaczania przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (any-GAD)
Wzrost poziomu przeciwciał anty-GAD najbardziej charakterystyczny jest dla specyficznego podtypu cukrzycy typu 1 o nazwie LADA (latent autoimmune diabetes in adult - czyli wolno ujawniająca się cukrzyca typu 1 u dorosłych, choroba GAD).
Jest to graniczna postać cukrzycy typu 1, która przebiega pod maską cukrzycy typu 2. Cukrzyca LADA rozwija się powoli, niszczenie komórek β wysp trzustkowych przebiega stopniowo i do ujawnienia choroby dochodzi ok. 35.-45. roku życia, czasem u osób z nadwagą (co jest charakterystyczne raczej dla insulinoniezależnej cukrzycy typu 2, cukrzyca typu 1 bowiem ujawnia się nagle w młodym wieku, często wśród dzieci).
Odróżnienie cukrzycy LADA (która jest cukrzycą typu 1) od typowej dla późniejszego wieku cukrzycy typu 2 ma duże znaczenie praktyczne, gdyż oba rodzaje cukrzycy wymagają innego leczenia.
Cukrzycę typu 2 leczy się doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (np. pochodnymi sulfonylomocznika, metforminą itd.). Natomiast zdiagnozowanie cukrzycy typu 1 o podłożu autoimmunologicznym, do której należy własnie cukrzyca LADA, bezwzględnie wymaga zastosowania insuliny.
Stwierdzenie przeciwciał anty-GAD u dorosłego chorego ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, pozwala rozpoznać cukrzycę typu LADA, a tym samym włączyć do leczenia insulinę. Oznaczenie przeciwciał anty-GAD w związku z powyższym, wskazane jest u wszystkich chorych z rozpoznaną cukrzycą, którzy:
- są w wieku 30 - 60 lat;
- nie mają czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 (czyli są szczupli, bez nadciśnienia tętniczego, bez cukrzycy typu 2 w rodzinie);
- w wywiadzie podają występowanie chorób autoimmunologicznych w rodzinie.
Oprócz rozpoznawania cukrzycy typu LADA, oznaczanie przeciwciał przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty- GAD) wraz przeciwciałami przeciwwyspowymi i przeciwciałami przeciw fosfatazom tyrozyny może służyć:
- diagnostyce różnicowej cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2 (by rozpoznać autoimmunologiczną cukrzycę typu 1 wystarczy wykrycie we krwi chorego dwóch rodzajów spośród powyższych przeciwciał);
- poszukiwaniu osób o zwiększonym ryzyku zachorowania na cukrzycę typu 1, zwłaszcza wśród krewnych osób już chorych na ten rodzaj cukrzycy (badanie to wykonuje się póki co tylko w ramach prac naukowych, z racji tego, że nie jest znany jeszcze sposób zapobiegania rozwojowi cukrzycy typu 1).
4. Przeciwciała anty-GAD - na czym polega badanie
Badanie w kierunku przeciwciał anty-GAD wymaga pobrania próbki krwi do strzykawki lub próżniowej probówki. Zwykle materiał do badania pobierany jest z żyły w dole łokciowym kończyny górnej.
Próbka krwi przesyłana jest do laboratorium w celu określenia ilości przeciwciał anty-GAD za pomocą metod immunohistochemicznych. Cena anty-GAD wynosi 100-150 złotych.
5. Metody oznaczania przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (any-GAD) i normy dla anty-GAD
Badanie przeprowadza się z próbki krwi pobranej od pacjenta. W czasie jego przeprowadzania pacjent nie musi być na czczo. Krew pobierana jest na skrzep i może być przechowywana w lodówce do 7 dni, a zamrożona do 30 dni.
Wynik badania otrzymuje się zazwyczaj po 2 tygodniach. Przeciwciała anty-GAD, a także inne przeciwciała występujące w cukrzycy typu 1, oznacza się metodami radioimmunologicznymi (EIA) lub nieizotopowymi metodami immunochemicznymi.
6. Przeciwciała Anty-GAD – normy
Ile trzeba mieć przeciwciał? Wartości prawidłowe dla przeciwciał anty-GAD wynoszą od 0 do 10 IU/ml. Warto mieć jednak na uwadze, że zakres norm może różnić się w zależności od stosowanej metody diagnostycznej w laboratorium.
Po otrzymaniu wyników badania warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia lub potwierdzenia konkretnej choroby, a także wdrożenia postępowania terapeutycznego, gdy jest taka potrzeba.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.