COVID-19 prowadzi do demencji? Naukowcy: Za kilkanaście lat może nadejść potężna fala powikłań
Zdaniem naukowców, nawet jeśli pokonamy pandemię koronawirusa, jej skutki będziemy odczuwać jeszcze przez długie lata. Jednym z nich może być fala przypadków przedwczesnej demencji oraz schorzeń neurozwyrodnieniowych. Badania już wykazały, że SARS-CoV-2 może pozostawić trwałe uszkodzenia w mózgu. Dotyczy to nawet osób, które przeszły zakażenie koronawirusem łagodnie.
1. Poznawczy COVID-19
Naukowcy obawiają się, że osoby, które doświadczyły neurologicznych objawów podczas COVID-19 lub long-COVID, mogą być w przyszłości narażene na przedwczesną demencję.
Seria badań naukowych wykazała, że koronawirus SARS-CoV-2 może wpływać na funkcjonowanie mózgu zarówno podczas aktywnej infekcji, jak i długo po niej.
Podczas COVID-19 wielu pacjentów traci węch i smak, doświadcza różnych zespołów bólowych. Rzadziej dochodzi do poważniejszych objawów jak epizody psychotyczne, zapalenia mózgu oraz encefalopatii.
Po przechorowaniu COVID-19 duża część ozdrowieńców w dalszym ciągu odczuwa powikłania neurologiczne. Najczęściej pacjenci zgłaszają przewlekle zmęczenie oraz mgłę mózgową. Jednak po ostatniej fali zakażeń neurolodzy raportowali o dużej liczbie pacjentów w wieku 30-40 lat, którzy trafiali do ich gabinetów z najrozmaitszymi zaburzeniami, jak choćby zaburzenia ruchowe, zespoły bólowe i parestezje, czyli zaburzenia czucia. Często były to osoby po łagodnym, a czasami nawet bezobjawowym przebiegu zakażenia.
Według amerykańskich naukowców skutki pandemii SARS-CoV-2 mogą okazać się bezprecedensowe. W publikacji, która ukazała się na łamach "The Lancet", ostrzegają przed zbliżającą się epidemią demencji. Badanie prowadzone przez prof. Roya Parkera, biochemika z University of Colorado Boulder, wykazało, że u niektórych pacjentów z przewlekłym zapaleniem mózgu, które może wystąpić w long-COVID, prawdopodobne jest rozwinięcie się wysokiego poziomu nieprawidłowych białek mózgowych. Te białka, znane jako tau, są silnie powiązane z demencją.
Przed pojawieniem się "poznawczego COVID-19" ostrzega również dr Dennis Chan, główny pracownik naukowy w Instytucie Neuronauki Poznawczej University College London.
- Istnieje duże ryzyko dla młodszych ludzi, takich jak 40-latkowie, że przechorowanie COVID-19 może zwiększyć ryzyko wystąpienia demencji w późniejszym wieku. W normalnych warunkach raczej by jej nie rozwinęli – uważa dr Chan. - Za 20 lat możemy zobaczyć u pacjentów zupełnie nowe problemy psychiczne.
2. COVID-19 może jednocześnie wpływać na wiele części układu nerwowego
Jak opowiada prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, powiązanie między koronawirusem a ryzykiem wystąpienia demencji, jest obecnie jednym z najbardziej rozwojowych kierunków badań naukowych. Jeśli podejrzenia się potwierdzą, skala zjawiska może się okazać ogromna i objąć miliony osób.
- Podejrzenia o tym, że między zakażeniem a długotrwałymi powikłaniami neurologicznymi istnieje związek przyczynowo-skutkowy, nie jest nowe. Jeszcze w 1918 roku zauważono, że po falach grypy hiszpanki przybywało pacjentów z neurologicznymi schorzeniami. Lekarze opisywali przypadki osób, które skarżyły się na bóle głowy i dezorientację, a następnie zapadały w letarg. Później to schorzenie nazwano encephalitis lethargica, czyli śpiączkowe zapalenie mózgu - wyjaśnia prof. Rejdak. - Uderzająca była zbieżność czasowa, ale nadal trwają poszukiwania czynników sprawczych tych przypadków zapalenia mózgu. Czy był to wirus grypy, czy inny patogen, nadal pozostaje zagadką - dodaje.
Sto lat później potwierdzono, że zakażenia zarówno wirusowe, jak i bakteryjne mogą mieć długofalowy efekt na rozwój zaburzeń układu nerwowego. Przykładowo zainfekowanie HIV wiąże się z 50-proc. wzrostem ryzyka demencji z powodu nagromadzenia białek tau. Jednak dokładne mechanizmy tego zjawiska nie są znane.
- Najbardziej prawdopodobna hipoteza zakłada reakcje autoimmunologiczne, czyli jakiś patogen dostaje się do mózgu, uruchamia się nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego i w efekcie dochodzi do zapalenia struktur mózgu - wyjaśnia prof. Rejdak.
Zdaniem naukowców między SARS-CoV-2 a hiszpanką istnieje wiele podobieństw epidemiologicznych, ale główna różnica polega na tym, że koronawirus posiada zdolność inwazji do komórek układu nerwowego, podczas, gdy wirus grypy jej nie ma.
Wcześniejsze wyniki badań sugerowały, że SARS-CoV-2 może przemieszczać się w górę nerwu węchowego, który biegnie od górnej części nosa do opuszki węchowej – mózgowego centrum węchu. Stamtąd może rozprzestrzeniać się na inne części mózgu.
Jakiś czas temu na łamach magazynu "Brain Communications" ukazała się publikacja badaczy z University of Southampton. W badaniu wzięło udział 267 pacjentów, u których podczas COVID-19 wystąpiły objawy od strony układu neurologicznego. 11 proc. z badanych osób majaczyło, 9 proc. miało psychozę, a 7 proc. - encefalopatię.
- Uderzające było to, że niektóre z tych stanów występowały jednocześnie u tych samych pacjentów. To sugeruje, że COVID-19 może jednocześnie wpływać na wiele części układu nerwowego – mówi dr Amy Ross-Russell, neurolog i główna autorka artykułu.
3. Wirus zostaje w mózgu na zawsze?
Naukowcy szacują, że pierwszą falę covidowej demencji będzie można zobaczyć w 2035 roku, kiedy obecni 30-, 40-latkowie osiągną wiek 50-60 lat.
- Osoby, które przeszły COVID-19 powinny być pod szczególną opieką lekarzy, ponieważ mija ostra faza choroby, ale wirus może pozostawić po sobie ślad, doprowadzając do strukturalnego uszkodzenia komórek. Jeśli do tego dojdzie, niestety wraz z wiekiem problem może narastać, powodując zespół otępienia. Oczywiście, wciąż są to hipotezy naukowe, ale prędko nie zostaną one potwierdzone, ponieważ potrzeba kilkudziesięciu lat badań i obserwacji, żeby przekonać się, czy między zakażeniem a demencją istnieje związek patogenetyczny - podkreśla prof. Rejdak.
Zdaniem eksperta w grupie najbardziej narażonych mogą być osoby, które podczas COVID-19 doświadczyły objawów od strony układu neurologicznego. Niewykluczone, że koronawirus, jeśli dostaje się do mózgu, to zostaje tam na zawsze, podobnie jak wirus opryszczki, ospy wietrznej czy półpaśca.
- Nawet niewielka ilość kopii koronawirusa zachowana w układzie nerwowym, może wywołać burzę zmian patologicznych. To jest fenomen SARS-CoV-2 - mówi prof. Rejdak. - Nasz organizm silnie reaguje na obecność wirusa. W aktywnej fazie infekcji w mózgu mogą zachodzić reakcje immunologiczne, które są w stanie doprowadzić do ciężkich uszkodzeń neurologicznych - wyjaśnia profesor Rejdak.
4. "Naprawdę nie chcesz złapać koronawirusa"
Choć wiele pytań na temat długotrwałych skutków COVID-19 wciąż pozostaje bez odpowiedzi, naukowcy apelują do osób młodych, aby szczepili się przeciwko COVID-19.
- Nie można się oszukiwać, że łagodne przejście choroby nic nie spowoduje. Każde zakażenie SARS-CoV-2 wiąże się z ryzykiem - podkreśla prof. Rejdak. - Kolejny problem polega na tym, że wciąż nie mamy leków, które uchroniłyby pacjentów przed powikłaniami lub wyleczyłyby chorobę po jej wystąpieniu. Nie wiemy nawet, czy grozi nam demencja lub inny zespół neurozwyrodnieniowy. Lista zaburzeń jest bardzo szeroka i każde z nich ma inne podłoże - podkreśla prof. Konrad Rejdak. - Dlatego tak ważne są szczepienia, aby wyhamować pandemię i chronić nas przed rozwojem infekcji - dodaje.
- Naprawdę nie chcesz złapać koronawirusa. Jeśli jesteś po 40. roku życia, istnieje duże prawdopodobieństwo, że może on zwiększyć ryzyko demencji - podkreśla dr Dennis Chan, główny badacz z University College London’s Institute.
Zobacz także: Koronawirus w Polsce. Coraz więcej przypadków niedokrwienia mózgu. U Joanny zaczęło się od bólu głowy
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.