Defekografia – przebieg badania, wskazania i przeciwwskazania
Defekografia to diagnostyczne badanie radiologiczne, które polega na obserwacji defekacji. Metoda ta pozwala ocenić poszczególne fazy wypróżnienia w sposób dynamiczny. Ponieważ akt ten przedstawiony jest za pomocą serii zdjęć lub krótkiego filmu, badanie pozwala na określenie przyczyny wielu różnych nieprawidłowości. Jakie są wskazania do proktodefekografii? Jak przebiega defekografia?
1. Co to jest defekografia?
Defekografia, inaczej proktodefekografia (ang. defecography, dynamic rectal examination, DRE), to badanie radiologiczne wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie. Polega ono na ocenie zachowania się odbytu i odbytnicy na różnych etapach defekacji. Badanie wykonuje się rzadko z uwagi na krępujący dla pacjenta charakter.
Proktodefekografię wykonuje się w celu uzyskania informacji na temat anatomii i czynności odbytu oraz odbytnicy. Ocenia się:
- długość kanału odbytu,
- kąt odbytowo-odbytniczy (kąt Parksa),
- zmiany w błonie śluzowej odbytnicy,
- ruchomość dna miednicy.
Defekografię przeprowadza się najczęściej pod kontrolą aparatu rentgenowskiego (skopia, zdjęcia rentgenowskie), ale także w rezonansie magnetycznym.
2. Wskazania do defekografii
Defekografia pozwala uzyskać obiektywne dane odnoszące się do budowy oraz funkcji odbytu, odbytnicy i ruchomości dna miednicy. To dlatego wskazaniem do jej przeprowadzenia jest:
- wypadanie odbytu, zespół nadmiernego obniżenia krocza,
- nietrzymanie stolca,
- nieefektywne parcie na stolec,
- przewlekłe zaparcia o niewyjaśnionej etiologii,
- odczucie ucisku i ciężaru w okolicy odbytu,
- podejrzenie przepukliny odbytnicy (rectocele),
- niepełne lub przerywane wypróżnianie,
- silne i długotrwałe skurcze mięśni zwieraczy odbytu,
- podejrzenie obecność zmian na ścianach odbytnicy,
- zaburzenia dna miednicy związane z wgłobieniem lub uchyłkiem odbytnicy. Badanie wykonuje się także przed interwencją chirurgiczną. Jego wynik pomaga zaplanować metodę zabiegu operacyjnego.
Według specjalistów badanie powinno być zalecane zwłaszcza u pacjentów z dolegliwościami proktologicznymi, które wskazują na patologię aktu wypróżniania, a u których badanie kliniczne oraz inne badania dodatkowe dały wynik prawidłowy, nie wskazując na konkretne nieprawidłowości.
3. Jak przebiega defekografia?
Defekografia nie wymaga specjalnego przygotowania, choć pacjent powinien mieć opróżnioną odbytnicę. Przed badaniem, za pomocą sondy doodbytniczej, aplikuje się gęstą papkę barytową o konsystencji kału. To środek kontrastowy (cieniujący), który zostaje uwidoczniony na zdjęciach RTG.
Ponieważ pochłaniania promienie rentgenowskie, jego obecność pozwala na zyskane wyraźnego obrazu radiologicznego. Głównym składnikiem papki barytowej jest siarczan baru.
U kobiet dodatkowo stosuje się żele lub gąbki nasączone środkiem kontrastującym w celu lepszego zobrazowania tylnej ściany pochwy.
Następnie pacjent siada na krześle z otworem, co umożliwia obserwowanie aktu wypróżnienia pod kontrolą zdjęć rentgenowskich. Badanie powinno być wykonane w okolicznościach imitujących warunki fizjologiczne. Ważne, aby przebiegało w miejscu intymnym zapewniającym pacjentowi komfort.
Z uwagi na to, że do prawidłowego postawienia diagnozy potrzebna jest wizualizacja całego czynnego aktu defekacji, trwający w czasie pomiar dynamiczny rejestruje się zwykle postaci pliku filmowego (wideoproktografia) lub zdjęć bocznych wykonywanych:
- w trakcie spoczynku,
- wstrzymywania kału,
- wydalania stolca,
- po defekacji.
Podczas defekografii ocenia się w różnych fazach aktu defekacji takie parametry jak:
- kąt odbytowo-odbytniczy,
- obniżenie dna miednicy,
- średnica kanału odbytu,
- średnica bańki odbytnicy,
- długość kanału odbytu,
- zdolność opróżniania bańki odbytnicy.
Obserwacja aktu defekacji pozwala na ocenę kanału odbytnicy oraz ewentualnych zmian patologicznych w jego obrębie. Dzięki badaniu można ustalić, czy podczas wypróżniana pojawia się jakaś przeszkoda: wgłobienia, uchyłki czy obniżenie przepony miednicy. Tym samym defekografia jest nie tylko ważnym badaniem, ale i jedynym sposobem na uwidocznienie wielu patologii.
4. Przeciwwskazania do defekografii
Przeciwwskazaniem do wykonania badania defekograficznego jest:
- ciąża,
- silny ból okolicy odbytu,
- podejrzenie perforacji,
- zły stan ogólny pacjenta,
- nadwrażliwość na siarczan baru,
- ciężkie zaburzenia krzepnięcia.
Należy pamiętać, że niewłaściwie podany wlew doodbytniczy z papki barytowej może skutkować zapaleniem odbytu i okrężnicy, perforacją okrężnicy lub zapaleniem otrzewnej.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.