Kokoryczka – właściwości lecznicze, działanie i wygląd
Kokoryczka to roślina, która należy do rodziny szparagowatych. W stanie naturalnym występuje w lasach Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce spotykane są trzy gatunki kokoryczki: okółkowa, wielokwiatowa i wonna. Jak wygląda roślina? Jakie ma właściwości?
1. Co to jest kokoryczka?
Kokoryczka (Polygonatum Mill.) to rodzaj roślin z rodziny szparagowatych (Asparagaceae). Należy do niego co najmniej 50, według niektórych źródeł ponad 70 gatunków.
Polygonatum Mill jest znana także jako „pieczęć Salomona” (ang. Solomon’s seal) i „korzeń szminkowy” (niem. Schminckwurzel), co nawiązuje do faktu wyrabiania szminek z kłącza kokoryczki.
Rośliny występują w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, głównie w południowo-zachodnich Chinach, ale także w Europie i Ameryce Północnej. Można je spotkać na skraju widnych lasów liściastych i w zaroślach oraz w górskich lasach i kosodrzewinie.
W Polsce rośnie kokoryczka okółkowa (Polygonatum verticillatum), kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) i kokoryczka wonna (Polygonatum odoratum). Traktuje się je jako rośliny ozdobne, niektóre także lecznicze i pokarmowe.
2. Jak wygląda kokoryczka?
Kokoryczki to byliny kłączowe. Mają:
- duże, grube, poziomo rosnące kłącze,
- wyrastające z kłącza pojedyncze, nierozgałęzione, wzniesione, zwykle łukowate łodygi,
- naprzeciwległe lub skrętoległe, siedzące lub krótkoogonkowe liście,
- wyrastające w skupieniach, obupłciowe, dzwonkowate, białe, zwykle zwisające na szypułkach kwiaty; kokoryczka kwitnie od kwietnia do czerwca,
- okrągłe, czarne lub czerwone jagody (owoce).
W zależności od gatunku kokoryczka osiąga wysokość od 20 do 100 cm.
Uprawa koloryczki
Kokoryczka w ogrodzie to typowa roślina do cienia nadającą się do uprawy pod drzewami. Świetnie sprawdza się jako roślina okrywowa sadzona w większych grupach.
Kokoryczkę sadzi się wczesną jesienią lub wiosną. Stanowisko dla niej powinno być cieniste lub półcieniste, częściowo osłonięte. Jest łatwa w uprawie.
3. Kokoryczka – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Surowcem leczniczym kokoryczki jest ziele i kłącze rośliny (Rhizoma et Herba Polygonati). Kłącze pozyskuje się głównie wiosną i jesienią, a ziele w okresie kwitnienia, to jest od maja do czerwca.
Do substancji czynnych biologicznie w zielu oraz kłączu kokoryczki należą saponiny steroidowe (m.in. konwalaryna), polisacharydy, aminokwasy (asparagina), flawonoidy, antrachinony, glikozydy i alkaloidy. Można przygotować z nich napar, odwar, macerat, nalewkę, intrakt czy wyciąg.
Kokoryczka jest wykorzystywana w ziołolecznictwie zarówno w Azji, jak i w Europie. Wskazaniem do jej stosowania są choroby układu oddechowego (roślina służy do rozrzedzania zalegającego śluzu), ale także osteoporoza, osłabienie i zmęczenie, zawroty głowy, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze i inne choroby krążenia. Ma to związek z właściwościami rośliny.
Wiadomo, że kokoryczka ma właściwości hipoglikemizujące (obniża stężenie glukozy we krwi), zmniejsza poziom „złego” cholesterolu, obniża ciśnienie tętnicze krwi i reguluje pracę serca, zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego, zwalnia częstotliwość pracy serca.
Wykazuje także działanie przeciwnowotworowe, uspokajające i moczopędne, dzięki czemu zwiększa objętość wydalanego moczu, ale i wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn. Ma także działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe.
Zewnętrznie kokoryczka używana jest jako tonik, napar czy odwar:
- do rozjaśniania skóry i niwelowania przebarwień,
- w celu łagodzenia stanów zapalnych skóry oraz błon śluzowych (działa kojąco, chłodzi i odkaża),
- do zmniejszania obrzęków i zastoju żylnego.
4. Czy kokoryczka jest trująca?
Kokoryczka, choć jest uznawana za roślinę leczniczą, nie może być używana zawsze i przez wszystkich. Należy pamiętać, że pomimo swoich walorów to jednocześnie trująca roślina ogrodowa. Ponieważ zawiera toksyczne dla ludzi glikozydy i asparganinę, nawet niewielka ilość jagód może wywoływać wymioty, biegunkę i zaburzenie pracy serca.
Stosowanie surowca leczniczego (ziele i kłącze) w optymalnych dawkach leczniczych i przez krótki okres jest bezpieczne. Zażywanie za dużych dawek prowadzi do podrażnienia przewodu pokarmowego, co wiąże się z pojawieniem wymiotów, biegunki czy nudności.
Stosowanie przez kobiety w ciąży i karmiące piersią powinno być skonsultowane z lekarzem. Warto także pamiętać, że nie powinny po nią sięgać dzieci, osoby z niskim ciśnieniem krwi oraz przyjmujące leki hipotensyjne czy nasercowe.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.