Błyskoporek podkorowy (chaga) - skład, działanie, właściwości, przeciwwskazania

Błyskoporek podkorowy to nadrzewny gatunek grzyba zaliczany do rodziny szczeciniakowatych, określany jest również jako chaga, guz brzozowy, huba brzozowa, huba skośnorurkowa, czernidło czy czyrak brzozowy.

Błyskoporek w największej ilości występuje na terenie Azji, Ameryki Północnej oraz Europy (zwłaszcza Rosji). W Polsce porasta brzozy, choć zdarza się, że chaga rozwija się na topolach, bukach, wierzbach, jesionach, klonach czy kasztanowcach.

Warto pamiętać, że w naszym kraju czyrak brzozowy jest gatunkiem częściowo chronionym, może być zbierany wyłącznie przez osoby posiadające specjalne zezwolenie.

Guz brzozowy pojawia się na drzewach, które mają uszkodzony i popękany pień na skutek niskich temperatur czy infekcji. Najczęściej porasta północną stronę pnia, stopniowo powodując osłabienie i zamieranie drzewa.

Błyskoporek podkorowy ma postać czarnej lub czarnogranatowej narośli o nieregularnym kształcie. Jest matowy, twardy i przypomina z wyglądu spalony węgiel.

Właściwości lecznicze chagi są znane już od V w. p.n.e. W Europie Środkowo-Wschodniej zaczęto doceniać działanie błyskoporka podkorowego od XVI wieku, grzyb był stosowany w przypadku infekcji intymnych, chorób nowotworowych, schorzeń układu pokarmowego lub jamy ustnej.

Guz brzozowy zawiera wiele substancji biologicznie czynnych, takich jak polisacharydy, garbniki, lignany, fitosterole, flawonoidy, kwasy fenolowe czy triterpeny (betulina, kwas betulinowy).

W składzie błyskoporka podkorowego znajduje się antyutleniacz (dysmutaza ponadtlenkowa), aminokwasy, melanina, a także wiele cennych witamin i składników mineralnych - witaminy z grupy B, miedź, potas, cynk, żelazo i wapń.

Dzięki zawartości korzystnych dla organizmu substancji chaga wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, immunomodulujące, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, hipoglikemizujące i obniżające poziom cholesterolu.

Czernidło stymuluje produkcję białych krwinek oraz czynnika martwicy nowotworów, obniża stężenie glukozy, trójglicerydów, cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych we krwi. Przypuszcza się również, że grzyb może wpływać na regenerację wysp trzustkowych wytwarzających insulinę.

Huba brzozowa przeciwdziała rozwojowi raka wątroby, płuc, szyjki macicy, białaczki i czerniaka. Mechanizm działania przeciwnowotworowego błyskoporka nie został dokładnie poznany, odkryto do tej pory, że grzyb działa antyproliferacyjnie wobec komórek rakowych, przeciwdziała powstawaniu nowych naczyń krwionośnych i blokuje migrację nowotworu.

Badania na zwierzętach wykazały, że chaga może zmniejszać stężenie aminotransferazy alaninowej (ALT), aminotransferazy asparaginianowej (AST), dialdehydu malonowego (MDA) oraz tlenku azotu (NO). Błyskoporek działa również przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie, co sprawdzono m.in. wobec Mycobacterium smegmatis i Francisella tularensis.

Stosowanie chagi jest niewskazane w następujących przypadkach:

• uczulenie na jakikolwiek składnik grzyba,
• ciąża,
• okres karmienia piersią,
• niewyrównana cukrzyca,
• hipoglikemia,
• zaburzenia pracy nerek.