Polacy chorzy z przeleczenia. "Nawet 40 leków dziennie"
Polski senior bierze średnio nawet 16 leków dziennie, czym zagraża swojemu zdrowiu i życiu. To alarmujące wyniki raportu z pilotażu przeglądów lekowych w aptekach. Nadal jednak nie wiadomo, czy taka usługa będzie standardem. Ministerstwo Zdrowia w tej sprawie milczy, choć wie o problemie od miesięcy.
1. 40 leków dziennie
W Polsce działa około 13 tysięcy aptek i większość pracujących tam farmaceutów niemal codziennie spotyka się z problemem nadmiaru leków zażywanych przez seniorów.
- Wiele z tych preparatów jest nie tylko zbędnych, ale może bardzo zaszkodzić i stać się nawet zagrożeniem dla życia. 15 proc. wszystkich hospitalizacji wynika z nadmiaru stosowanych leków, to także przyczyna 2,7 proc. zgonów - alarmuje w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. farm. Piotr Kaczmarczyk, farmaceuta szpitalny, pełnomocnik ds. jakości Szpitala Joannitas w Pszczynie.
Skalę tego problemu potwierdził trwający ponad rok pilotaż przeglądów lekowych. W 75 polskich aptekach farmaceuci przeprowadzili przeglądy lekowe u 850 pacjentów. Okazało się, że przeciętnie osoby powyżej 60. roku życia zażywają kilkanaście leków dziennie, a rekordziści przekraczają 30 czy nawet 40.
Problem dotyczy nie tylko pacjentów, którzy leczą się w poradniach specjalistycznych czy przychodniach POZ, ale też w szpitalach.
- Raport podsumowujący pilotaż wskazuje, że polski senior zażywa ok. 16 leków dziennie. Zdarzają się rekordziści, którzy jeszcze ten alarmujący poziom przekraczają. Miałem do czynienia z pacjentem, któremu podawano aż 27 leków i było to w trakcie leczenia szpitalnego. Hospitalizacja nie oznacza więc wcale większej kontroli tego zjawiska - zauważa farmaceuta.
Dodaje, że jedną z głównych przyczyn powikłań wymagających leczenia szpitalnego jest nadmiar leków, które nasilają ryzyko upadku i wyjątkowo groźnego - w przypadku seniorów - złamania szyjki kości udowej. Może się to skończyć trwałą niepełnosprawnością lub śmiercią.
Tymczasem w grupie leków, które bezpośrednio nasilają takie ryzyko lub wchodzą w interakcje z innymi lekami są powszechnie stosowane u seniorów leki uspokajające i nasenne, na nadciśnienie i arytmię czy przeciwbólowe z grupy opioidów.
2. Bezpieczne leczenie
- W takich chorobach jak np. nadciśnienie stosuje się kilka leków, czyli politerapię, bo takie są wytyczne i jest to korzystne dla pacjenta. Niestety w wielu przypadkach dochodzi do polipragmazji, kiedy nie ma kontroli lekarza nad ilością zażywanych leków - ostrzega farmaceuta.
- Efektem mogą być tzw. kaskady farmakologiczne. Lekarz może nieświadomie zwiększyć dawkę leku, nie widząc efektu terapeutycznego. Nie mając pełnej wiedzy na temat wszystkich przyjmowanych przez pacjenta leków, nie bierze pod uwagę interakcji. Tymczasem to właśnie one mogą stać za brakiem poprawy stanu pacjenta - tłumaczy ekspert.
Przyczyną tego groźnego zjawiska może być brak świadomości pacjenta, który nie poinformował lekarza, jakie leki zażywa, albo ich nie pamiętał. Problem jest jednak bardziej złożony.
- Pacjent nie musi jednak znać wszystkich mechanizmów dotyczących ilości leków czy ich wzajemnego oddziaływania. Ma pewną dolegliwość i oczekuje, że leki mu pomogą. To eksperci - lekarze i farmaceuci powinni stworzyć mu warunki, by leczenie było bezpieczne, ale muszą mieć do tego narzędzia - zaznacza Kaczmarczyk.
- Skala polipragmazji jest w Polsce ogromna, co tylko potwierdza nasz raport podsumowujący pilotaż przeglądu lekowego. Z drugiej strony, pokazał, jak kluczowa jest tu rola farmaceuty - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie dr hab. n. med. prof. UMP Agnieszka Neumann-Podczaska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, główna koordynator programu pilotażowego przeglądów lekowych.
- W wielu przypadkach podczas takiego przeglądu udało się wyeliminować groźne interakcje między zażywanymi lekami, zredukować ich liczbę z kilkunastu do nawet kilku oraz poprawić samopoczucie pacjentów - dodaje.
W założeniu przegląd lekowy ma przynieść korzyści nie tylko pacjentom, ale też lekarzom, którzy pozytywnie ocenili pilotaż (81 proc. z nich stwierdziło, że poleci swoim pacjentom taką usługę).
- Przegląd lekowy wykonywany przez farmaceutę to nie tylko informacja zwrotna dla pacjenta i uświadomienie mu zagrożenia, ale też dla lekarza, który mając pełny obraz tego, co zażywa pacjent może zmodyfikować leczenie. Dlatego, tak, jak w krajach, w których efektywność ochrony zdrowia jest wysoka, np. Wielkiej Brytanii czy krajach skandynawskich, usługa przeglądu lekowego powinna być finansowana ze środków publicznych - uważa Kaczmarczyk.
3. Ministerstwo Zdrowia nadal milczy
Niestety, nadal nie wiadomo, kiedy i czy w ogóle przegląd lekowy stanie się standardową usługą wykonywaną przez polskich farmaceutów. Ministerstwo Zdrowia nadal milczy w tej sprawie, a Narodowy Fundusz Zdrowia, który podpisał raport z pilotażu, nawet go nie upublicznił.
- Wiemy tylko, że raport nadal jest badany przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, ale czy i w jaki sposób miałby być finansowany nadal nie wiemy. Od marca, kiedy raport trafił do MZ, nie ma reakcji na tak ważny problem - zauważa dr hab. n. med. Neumann-Podczaska.
Farmaceuci postanowili jednak działać na własną rękę i stworzyli Polskie Towarzystwo Opieki Farmaceutycznej.
- We współpracy ze Stowarzyszeniem Manko-Głos Seniora i lokalnymi samorządami będziemy organizować przeglądy lekowe w całej Polsce. Mamy już wiele pozytywnych odpowiedzi ze strony samorządowców, którzy chcą przeznaczyć na to pieniądze z budżetu. Włączyły się do tego również organizacje seniorskie. Pierwsze przeglądy powinny ruszyć na początku przyszłego roku - wskazuje ekspertka.
Zapytaliśmy Ministerstwo Zdrowia, czy przegląd lekowy wykonywany przez farmaceutę będzie standardową usługą finansowaną ze środków publicznych i kiedy można się spodziewać decyzji w tej sprawie, a także kiedy zostanie upubliczniony raport z pilotażu. Nadal czekamy na odpowiedź.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.