Stres zawodowy – przyczyny, objawy i konsekwencje

Stres zawodowy to pojęcie obejmujące przeżywanie stresu w miejscu pracy. To skutek pojawienia się różnych czynników stresogennych. Reakcje organizmu na nie wywołują nie tylko dyskomfort, ale i koszty fizyczne, behawioralne i psychologiczne. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest stres zawodowy?

Stres zawodowy to stres przeżywany w miejscu pracy. Jego przyczyny mogą być bardzo różne. Zasadniczo stres to naturalna reakcja organizmu na stresory, czyli bodźce, doświadczenia i zdarzenia, które mogą wpływać w sposób zarówno mobilizujący, ale i deprymujący.

O ile optymalna ilość stresu w życiu codziennym czy w pracy może motywować do działania i osiągania wyznaczonych celów, o tyle nadmiar oddziałujących stresorów może wpływać negatywnie na samopoczucie, komfort psychiczny i zdrowie.

2. Przyczyny stresu zawodowego

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Wyróżniono wiele stresorów, które mogą odpowiadać za stres zawodowy. Czynniki stresogenne związane ze stresem zawodowym dzieli się na:

• czynniki związane ze sposobem organizacji pracy,
• czynniki związane ze sposobem funkcjonowania organizacji,
• czynniki związane z zajmowanym stanowiskiem,
• czynniki związane z relacjami interpersonalnymi w miejscu pracy,
• czynniki związane z możliwością rozwoju i wpływem pracy na życie pozazawodowe.

Tym samym stresogenny może być:

• charakter pracy,
• obciążenie pracą, nadmiar obowiązków, praca pod presją czasu,
• czas pracy, zarówno elastyczny, jak i nieelastyczny, brak równowagi między pracą a życiem prywatnym,
• brak bezpieczeństwa zatrudnienia,
• brak możliwości awansu,
• posiadanie zbyt wysokich bądź zbyt niskich kwalifikacji w stosunku do wykonywanej pracy.
• niedoprecyzowane zadania i obowiązki,
• niejasno określona rola w firmie,
• mobbing,
• nieodpowiedni, nieudzielający wsparcia, nieuprzejmy przełożony,
• kiepskie relacje ze współpracownikami,
• zła komunikacja w firmie,
• brak jasnej struktury czy celów organizacji w zakładzie pracy.

3. Objawy i konsekwencje stresu zawodowego

Stres zawodowy może przejawiać się jako reakcje fizjologiczne, emocjonalne, poznawcze i behawioralne. I tak:

• reakcje fizjologiczne to na przykład podwyższone ciśnienie krwi, przyśpieszony rytm serca, drżenie kończyn, problemy zdrowotne (choroby serca, bóle głowy), podwyższone stężenie cholesterolu, napięcie mięśniowe, problemy gastryczne, choroby skóry, obniżenie odporności organizmu, przyśpieszony oddech, palpitacje serca, gwałtowane skoki ciśnienia, bóle karku, bóle krzyża, objawy alergii, obstrukcje, bóle brzucha lub dolegliwości żołądkowe, nadmierne pocenie się, uczucie ciężaru w nogach,
• reakcje emocjonalne, nerwowość, irytacja, rozdrażnienie, zmęczenie, przygnębienie bez wyraźnego powodu, poczucie bezradności, poczucie braku czasu, negatywna zmiana postaw, podejmowanie błędnych decyzji (głównie zawodowych),
• reakcje poznawcze, takie jak problemy z koncentracją, obniżenie poziomu percepcji, skłonność do zapominania, trudności w podejmowaniu decyzji, brak logicznego myślenia,
• reakcje behawioralne, mogą pojawić się w postaci zachowań agresywnych, także impulsywność, częste popełnianie błędów, agresja, konflikty z partnerami relacji zawodowej i bliskimi, drażliwość, zaburzenia łaknienia, trudności w porozumiewaniu się z innymi ludźmi, utrata zainteresowania przyjemnościami,

Skumulowane, długotrwałe konsekwencje stresu zawodowego mogą prowadzić do pojawienia się depresji lub do poważnych schorzeń somatycznych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa czy choroba wrzodowa.

Warto pamiętać, że konsekwencje stresu zawodowego dotyczą nie tylko pracownika, ale i firmy, ponieważ mogą przekładać się na:

• zmniejszenie zaangażowania,
• obniżenie efektywności czy produktywności,
• wzrost absencji pracowniczej,
• większą rotację pracowników,
• pojawienia się skarg od klientów, a co za tym idzie osłabienie wizerunku firmy (zarówno wśród pracowników, jak i klientów).

4. Jak sobie radzić ze stresem zawodowym?

Przepis na bezstresową pracę, tak jak i życie, nie istnieje. Tak naprawdę ważne jest, by nie był on silny, destrukcyjny i przewlekły. Jak sobie z nim radzić?

Pomocne jest rozpoznanie i nazwanie problemu oraz podjęcie prób, by mu zaradzić. Pomocne są także techniki obniżające poziom napięcia i stresu. Warto wprowadzić kilka nawyków, które wpisują się w szeroko rozumianą higienę pracy, ale i zdrowy tryb życia.

Czasem bardziej niż rozmowa z pracodawcą czy zmiana pracy efektywna jest regularna aktywność fizyczna, praktykowanie jogi i medytacji czy stosowanie technik relaksacyjnych.

Ważne jest także, by trzymać rękę na pulcie, a w przypadku nasilonych objawów stresu lub przewlekłego pogorszenia nastroju, skontaktować się z psychologiem, psychiatrą lub psychoterapeutą.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.