Zapobieganie nawrotom depresji
Depresja jest zaburzeniem nastroju, które ma tendencje do nawracania. Nawroty depresji występują u ponad połowy osób cierpiących na tę chorobę. Z każdym kolejnym epizodem depresji prawdopodobieństwo nawrotu jest coraz większe. Współczesna medycyna i psychologia nie dysponują metodami, które byłyby w stanie zupełnie wyeliminować to ryzyko. Jednak można próbować je znacząco zmniejszyć.
1. Depresja z tendencją do nawracania
Czasem nawracające złe samopoczucie i znaczne obniżenie nastroju mogą być spowodowane nawracającą depresją. Zaburzenia afektywne wpływają na funkcjonowanie człowieka i jego relacje z otoczeniem. Wiele osób, które doświadczyły jednego epizodu depresji, w przyszłości może przeżywać kolejne. Niestety nie ma prostego sposobu, by przekonać się, że depresja będzie powracać. Można jednak postarać się zapobiegać tym nawrotom oraz rozpoznawać zwiastuny kolejnego epizodu.
Zaburzenia afektywne należą do grupy poważnych zaburzeń psychicznych, których nie należy lekceważyć. Często trudno jest samemu przed sobą przyznać, że ma się problem. Jednak w przypadku zaobserwowania u siebie lub osoby ze swojego najbliższego otoczenia objawów depresji, warto jest poszukać pomocy. Nieleczona odpowiednio depresja może być bardzo groźna dla osoby cierpiącej. Zmiany w myśleniu oraz zaciemniony obraz rzeczywistości mogą prowadzić do wycofania się z aktywnego życia. W skrajnych przypadkach może prowadzić do powstawania myśli samobójczych i prób wprowadzania planów w czyn.
Epizod depresji może ustąpić samoistnie po kilku miesiącach. Jednak brak wsparcia medycznego i terapeutycznego może być przyczyną nawrotów zaburzenia i pogłębiania się problemów. Zaburzenia depresyjne nawracające zostały ujęte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F33. Czas epizodów depresyjnych mieści się w przedziale 3-12 miesięcy (średnio około pół roku). Przyczyny depresji upatrywane są w zmianach biochemicznych w mózgu chorego, ale także w jego postrzeganiu świata i samego siebie. Zaburzone schematy myślenia i negatywny obraz siebie mogą owocować kolejnymi stanami depresyjnymi. Dlatego w przypadku depresji tak ważna jest odpowiednia opieka specjalistów.
2. Objawy zwiastujące depresję
Szczególnie ważną kwestią w zapobieganiu nawrotom depresji jest umiejętność rozpoznania „sygnałów alarmowych”, czyli tzw. objawów zwiastunowych. Zawsze dobrym sposobem jest próba przypomnienia sobie pierwszych niepokojących zmian w samopoczuciu, zanim jeszcze rozwinęła się pełnoobjawowa depresja. Mogły to być niepokój, problemy ze snem, poczucie braku siły i chęci do robienia czegokolwiek, poczucie bezsensu, izolowanie się od innych ludzi, kłopoty z pamięcią. Często pierwsze objawy depresji mają charakter somatyczny, np. bóle głowy. Pogorszeniu stanu psychicznego towarzyszy czasem zwiększona ilość spożywanego alkoholu i innych używek. Wczesne wychwycenie zmian w samopoczuciu może pomóc zapobiec ich nasilaniu się. Mogą w tym bardzo pomóc bliskie osoby. Z boku czasami łatwiej zauważyć zmiany w nastroju czy zachowaniu, które mogą zwiastować nadejście choroby.
Co zrobić, jeśli już pojawią się objawy zwiastunowe? Nie czekać aż dolegliwości się nasilą, ale jak najszybciej zgłosić się do psychiatry. Dobrze, jeśli ma się stałego, zaufanego lekarza, który zna przebieg choroby danego pacjenta. Szybka interwencja może uchronić przed kolejnym epizodem depresji.
3. Opieka specjalisty w depresji
Po zaobserwowaniu u siebie niepokojących objawów warto zgłosić się jak najszybciej do specjalisty. Najbardziej odpowiednią osobą w takim przypadku jest lekarz psychiatra. Warto pamiętać, że każda choroba i zaburzenie wymagają odpowiedniej diagnozy. A prawidłową diagnozę może przeprowadzić wyłącznie osoba, która jest do tego odpowiednio przygotowana. W przypadku problemów psychicznych jest nią lekarz psychiatra. Dlatego też warto nie bać się takiego lekarza i skorzystać z jego wiedzy i doświadczenia.
Oprócz pomocy psychiatrycznej, warto korzystać z pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej. Opieka medyczna, jak i pomoc psychologiczna mogą pomóc osobie w depresji szybciej i sprawniej powracać do równowagi psychicznej. Uczestnictwo w terapii i praca nad swoimi psychicznymi problemami jest wskazana dla osób cierpiących na zaburzenia afektywne nawracające, ponieważ pozwala utrwalać pozytywne schematy myślenia oraz daje cierpiącemu możliwość poznania swoich wewnętrznych przeżyć i uczuć.
4. Leczenie farmakologiczne depresji
Jedną z podstawowych form leczenia nawracającej depresji jest farmakoterapia. Warto, by opieką medyczną zajmował się lekarz psychiatra, który będzie mógł dopasować leczenie farmakologiczne do indywidualnych potrzeb pacjenta. Leczenie farmakologiczne nie tylko pozwala zmniejszyć dolegliwości w trakcie epizodu depresyjnego, ale także zapobiegać nawrotom. Lekarz prowadzący powinien zalecić odpowiednią dawkę leku oraz długość przyjmowania. Warto stosować się do zaleceń lekarza i zgłaszać mu wszelkie obawy i zaobserwowane niepokojące objawy po zażyciu leków, by mógł w miarę potrzeby modyfikować leczenie.
Ogromnie ważne jest profilaktyczne leczenie farmakologiczne. Aż 85% nawrotów jest wywołanych przedwczesnym odstawieniem leków przeciwdepresyjnych. Wiele osób przerywa leczenie, kiedy tylko poczują się lepiej. Związane jest to często z nieuzasadnionymi obawami, że przyjmowanie leków doprowadzi do uzależnienia albo zmieni ich osobowość. Pokutuje też mit, że leczenie farmakologiczne to „pójście na łatwiznę”, poddanie się, oznaka słabości. Leki niewątpliwie przypominają o chorobie, o której chciałoby się zapomnieć. Jednak to właśnie ich działanie pozwala w największym stopniu zapobiec nawrotom depresji. Zaleca się kontynuowanie leczenia farmakologicznego przez kilka miesięcy po ustąpieniu objawów depresyjnych, a w przypadku kolejnego epizodu – stosowanie leków przeciwdepresyjnych przez ponad 1 rok. Warto zastosować się do wskazań lekarza, który oceni, jak długo należy przyjmować leki – także wtedy, kiedy objawy depresji już minęły. W razie wątpliwości zawsze można zapytać psychiatrę o przewidywany czas leczenia, ewentualne objawy niepożądane itp.
Przestrzeganie zaleceń lekarza oraz przyjmowanie leków przez odpowiedni okres pozwala utrwalać skutki leczenia i zmniejszać prawdopodobieństwo występowania nawrotów depresji. Warto także w trakcie farmakoterapii zastosować inne metody terapeutyczne, które mogą wspomagać powrót do równowagi psychicznej i wspierać chorego w tym trudnym czasie.
5. Psychoterapia depresji
Oprócz stosowania farmakoterapii dobrze jest szczególnie zadbać o siebie i swoje potrzeby. Zwykle do wystąpienia depresji przyczyniają się – chociaż w różnym stopniu – czynniki psychologiczne. W ograniczeniu ryzyka nawrotu pomocna bywa więc także psychoterapia. Pozwala ona rozpoznać psychologiczne mechanizmy sprzyjające depresji. Być może duży wpływ na obniżenie nastroju mają doświadczane trudności w relacjach z innymi ludźmi, negatywna ocena swojej osoby, zbyt wysokie wymagania wobec siebie. Modyfikacja dotychczasowego sposobu postrzegania, myślenia, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami może okazać się skuteczną „szczepionką”. Dodatkowo warto sprawdzić, czy nasz tryb życia nie prowadzi do nadmiernego przeciążenia fizycznego i psychicznego. Może należałoby trochę zwolnić tempo, zadbać o regularny odpoczynek. Nie chodzi o to, żeby nagle wywrócić swoje dotychczasowe życie do góry nogami, ale stworzyć warunki sprzyjające utrzymaniu zdrowia psychicznego.
W leczeniu nawracających zaburzeń nastroju, oprócz farmakoterapii, zalecana jest także psychoterapia i inne formy wsparcia. Psychoterapia pozwala utrwalać i wzmacniać efekty działania leków oraz pomaga cierpiącemu na depresję wracać do normalnej aktywności społecznej. Udział w terapii to także możliwość zmiany błędnych schematów myślenia oraz możliwość wypracowania nowych, które pozwolą sprawniej radzić sobie z trudnościami. Jest to także doskonała możliwość wpłynięcia na swoją samoocenę oraz poczucie własnej wartości, które w depresji są bardzo zaniżone. Praca z terapeutą pozwala zmniejszać poczucie winy i szukać nowych rozwiązań dla problemów, które dla cierpiącego na depresję wydają się nie do przejścia.
Oprócz „tradycyjnej” psychoterapii osoba cierpiąca na nawracające zaburzenia nastroju może skorzystać z szeregu innych możliwości, które także mają na celu pomoc jej w poradzeniu sobie w tym trudnym okresie. Dobrym uzupełnieniem farmakoterapii i psychoterapii mogą być grupy wsparcia, korzystanie z forów lub czatów tematycznych w Internecie, korzystanie z telefonów zaufania oraz uczestnictwo w nowoczesnych terapiach pozwalających poznawać swoją psychikę i reakcje, tak by móc radzić sobie sprawniej z nawrotami depresji.
6. Biofeedback sposobem na nawroty depresji
Powracająca depresja może utrudniać życie chorego. Jednak odpowiednie leczenie i wsparcie ze strony otoczenia mogą zminimalizować ryzyko wystąpienia kolejnych epizodów lub zmniejszyć ich intensywność. Dzięki nowoczesnym metodom, takim jak biofeedback, chory może uczyć się, jak kontrolować swoje ciało i umysł oraz pracować nad zmianą utartych, często negatywnych schematów myślenia. Uzyskanie kontroli nad własnym ciałem i umysłem oraz poznanie swoich reakcji daje szansę na wczesne wykrywanie pierwszych symptomów nawracającego zaburzenia.
Podstawą do rozpoczęcia terapii biofeedback są badania diagnozujące pracę mózgu (EEG i QEEG), które rejestrują i opisują czynność bioelektryczną mózgu. Wyniki przeprowadzonych badań umożliwiają dokładne odróżnienie i zdefiniowanie nawet najmniejszych zaburzeń w pracy mózgu, pozwalają na ustalanie strategii i opracowywanie indywidualnych protokołów treningowych biofeedback. Wyniki badań określające stan aktywności fal mózgowych prowadzone w określonych odstępach czasu mają również duże znaczenie dla obiektywnej oceny efektywności prowadzonego leczenia farmakologicznego i terapii. Kolejnym elementem procesu diagnostycznego jest pomiar indywidualnych reakcji fizjologicznych organizmu na stres.
Terapia EEG Biofeedback pozwala zwiększyć kontrolę nad organizmem, zmniejszyć tendencję do stanów lękowych, zwiększyć odporność na stres. Wpływa na poprawę samopoczucia poprzez to, że pomaga w przywróceniu energii (motywacji do działania) i sprawności procesów poznawczych, w wyrównaniu nastroju. Biofeedback fizjologiczny pozwala w sposób świadomy kontrolować swoje ciało i eliminować napięcie mięśniowe, wpływa również na dobre samopoczucie i redukcję stanów lękowych. Treningi te wpływają na autoregulację układu nerwowego, zwiększenie wydolności krążeniowo-oddechowej, mięśniowej oraz lepszą kondycję psychiczno-emocjonalną. Terapia biofeedback pozwala poznać swoje reakcje oraz nauczyć się, jak je kontrolować, by móc samodzielnie wpływać na swoje samopoczucie i zachowanie. Za pomocą tego rodzaju oddziaływań osoba cierpiąca na nawracające epizody depresji może nauczyć się sprawnego rozpoznawania pierwszych objawów kolejnego epizodu oraz właściwego i szybkiego reagowania na nie.
Stosując biofeedback, można zatem wzmacniać i przyśpieszyć efekty działania tradycyjnych terapii, poznając zarazem siebie i funkcjonowanie swojej psychiki. Terapia biofeedback przebiega w przyjaznych i komfortowych warunkach, a jej długość jest dostosowana do indywidualnych potrzeb każdego klienta.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.