Depresja reaktywna (egzogenna) - przyczyny, objawy, leczenie
Depresja reaktywna jest rodzajem zaburzenia depresyjnego, które wynika z wystąpienia jakiegoś stresującego, traumatycznego wydarzenia lub trudnej sytuacji życiowej. Problemowi często towarzyszą następujące objawy: przygnębienie, brak chęci do działania, zobojętnienie, obsesyjne przywoływanie wspomnień. Jakie są inne oznaki depresji reaktywnej? Co jeszcze należy do głównych przyczyn tych zaburzeń i czym się one objawiają.
- 1. Czym jest depresja reaktywna?
- 2. Przyczyny depresji reaktywnej
- 3. Objawy depresji reaktywnej
- 4. Leczenie depresji reaktywnej
- 5. Czy depresja reaktywna może mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie?
- 6. Jakie są różnice między depresją reaktywną a innymi rodzajami depresji?
- 7. Jakie są sposoby radzenia sobie z depresją reaktywną?
- 8. Jakie są czynniki ryzyka depresji reaktywnej?
1. Czym jest depresja reaktywna?
Depresja reaktywna niekiedy określana jest jako depresja egzogenna i należy do rodzajów zaburzeń afektywnych. Ten rodzaj depresji powstaje w związku z pojawieniem się w życiu trudnego, traumatycznego przeżycia (to odróżnia depresję egzogenną od innych postaci zaburzenia).
Jednym z ważnych elementów depresji reaktywnej jest to, że objawy depresyjne pojawiają się w odpowiedzi na określone wydarzenia życiowe i zwykle ustępują, gdy sytuacja zostaje rozwiązana lub poprawiona.
Co to znaczy reaktywny w kontekście psychologicznym? Otóż zaburzenie reaktywne wywołane jest przez szczególnie trudne sytuacje i pojawia się wówczas, gdy człowiek nie daje sobie rady ze swoimi reakcjami na traumatyczne doświadczenia. Najczęściej depresja reaktywna występuje u osób, które przeżywają śmierć bliskiej osoby.
2. Przyczyny depresji reaktywnej
Co powoduje depresję egzogenną? Do typowych przyczyn wystąpienia depresji reaktywnej, poza wspomnianą śmiercią bliskiej osoby (partnera życiowego, dziecka, ojca, matki, kogoś bliskiego i niespokrewnionego), należą też:
- wypadek samochodowy,
- wypadek komunikacyjny
- śmiertelna choroba,
- porzucenie.
Specyficzne przyczyny tego rodzaju zaburzenia wiążą się z tym, co dla pacjenta było ważne, a co utracił: wymarzona praca, zdrowie (depresja może dotknąć np. pacjentki z rakiem piersi), mieszkanie, majątek itp.
Zatem depresja reaktywna jest zwykle reakcją na utratę czegoś lub kogoś. Zdarzają się inne formy tej depresji, na przykład depresja po urodzeniu dziecka jako reakcja na zmiany w życiu, które pojawiają się wraz z pojawieniem się nowego członka rodziny.
Depresja poporodowa wiąże się ponadto z burzą hormonalną, jakiej podlega świeżo upieczona matka. Depresje reaktywne powstają także na skutek stresujących wydarzeń w życiu jak rozwód, zawód miłosny, choroba czy inwalidztwo.
3. Objawy depresji reaktywnej
Depresja reaktywna, która jest wynikiem przeżywania śmierci innej osoby, ma objawy zbliżone do syndromu żałoby. Mogą występować:
- zaburzenia trawienia lub ogólne osłabienie,
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych,
- ucieczki z domu,
- obsesyjne przywoływanie wspomnień, takich jak scena śmierci,
- uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- uczucie suchości w jamie ustnej,
- uczucie braku tchu,
- nadwrażliwość na dźwięki.
Osoby cierpiące na ten rodzaj depresji często irytują się i mają wrogie nastawienie do ludzi, którzy przychodzą do nich z pomocą. Chorzy nieustannie noszą w sobie poczucie winy, związane na przykład z niepowstrzymaniem śmierci bliskiej osoby.
Nie potrafią także powrócić do swoich stałych wzorców zachowań. W skrajnych przypadkach depresja prowadzi do prób samobójczych, dochodzi do nich zwykle kilka tygodni od zdarzenia, które wywołało depresję.
Inne objawy depresji reaktywnej są podobne do symptomów innych zaburzeń depresyjnych. Pojawia się smutek, pesymizm, przygnębienie, poczucie braku sensu życia bądź niechęć do życia, spadek aktywności psychomotorycznej, płaczliwość, spadek motywacji do jakiegokolwiek działania.
Depresję reaktywną poznaje się po tym, że można stwierdzić jej przyczynę, tzn. że depresję reaktywną zawsze poprzedza jakieś traumatyczne, stresujące wydarzenie w życiu pacjenta. W celu postawienia prawidłowej diagnozy trzeba koniecznie wykluczyć zespół depresyjny związany z inną chorobą, w której przebiegu mogą pojawiać się stany depresyjne.
4. Leczenie depresji reaktywnej
Objawy depresji reaktywnej mogą być samoistnie wyleczone, jeśli wydarzenie, które wywołało depresję, okaże się nieprawdą lub zanikną jego skutki, np.:
- osoba zaginiona odnajdzie się,
- choroba (np. nowotworowa) zostanie wyleczona,
- diagnoza śmiertelnej choroby okaże się błędna,
- osoba chora znajdzie nową pracę.
Jeśli tak się nie stanie, leczenie depresji warto rozpocząć od psychoterapii. W razie konieczności pacjenci zażywają środki farmakologiczne. Często obie formy leczenia są ze sobą łączone. Leki dobiera się w zależności od stopnia intensywności objawów i zmian, jakie poczyniła depresja w życiu chorego – obserwuje się także reakcje organizmu i psychiki chorego na przyjmowane leki, aby w razie potrzeby je zmienić.
Właściwie przeprowadzona terapia może całkowicie wyprowadzić pacjenta z depresji. Po wyleczeniu praktycznie nie zdarzają się nawroty, w przeciwieństwie do innych rodzajów depresji. Jednak należy podkreślić, że ten rodzaj zaburzeń ma charakter indywidualny dla każdego pacjenta.
5. Czy depresja reaktywna może mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie?
Tak, depresja reaktywna może mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie osoby cierpiącej ten rodzaj zaburzenia depresyjnego.
Objawy depresji reaktywnej, takie jak: smutek, beznadzieja, brak energii i motywacji, utrata zainteresowania i przyjemności z życia, zaburzenia snu i jedzenia mogą powodować trudności w pracy, szkole i w relacjach z innymi ludźmi.
Depresyjny nastrój i długo utrzymujące się problemy ze skupieniem, połączone ze zmniejszoną wydajnością w pracy mogą skutkować problemami finansowymi czy utratą stanowiska pracy.
Unikanie ludzi w depresji reaktywnej jest dość częstym zjawiskiem. Wielu chorych przejawia trudności w zachowaniu bliskich relacji z rodziną oraz przyjaciółmi, co może prowadzić do izolacji społecznej. Ponadto, problemy z jedzeniem i snem mogą wpływać na zdrowie fizyczne i ogólny stan zdrowia.
Dlatego ważne jest, aby osoby z depresją reaktywną uzyskały odpowiednie leczenie i wsparcie, aby poprawić swoje samopoczucie i funkcjonowanie codzienne. Terapia psychologiczna, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi i społecznymi.
6. Jakie są różnice między depresją reaktywną a innymi rodzajami depresji?
Depresja reaktywna różni się od innych rodzajów depresji ze względu na jej przyczynę. Zachowanie osoby z depresją egzogenną ma ścisły związek z konkretnymi stresującymi bądź traumatycznymi wydarzeniami życiowymi np. utratą pracy, śmiercią bliskiej osoby, rozstaniem po długoletnim związku. Inne rodzaje depresji mogą wynikać z kolei z zaburzeń neurochemicznych bądź genetycznych.
Chociaż objawy depresji reaktywnej są podobne do objawów innych rodzajów depresji, charakteryzują się bardziej wyraźnym powiązaniem z okolicznościami życiowymi. Depresję egzogenną powinno się różnicować z następującymi rodzajami depresji:
- depresja kliniczna — występująca bez związku z konkretnymi wydarzeniami życiowymi, może być związana z zaburzeniami neurochemicznymi lub genetycznymi
- depresja sezonowa - występująca zwykle zimą, związana z brakiem światła słonecznego
- depresja poporodowa — występująca u kobiet po urodzeniu dziecka, związana z hormonalnymi zmianami organizmu
- depresja atypowa — ten rodzaj depresji stanowi częstą przyczynę nadmiernego apetytu i senności, a także reaktywności nastroju.
- dystymia — określana mianem depresji nerwicowej, depresyjnego zaburzenia osobowości czy nerwicy depresyjnej. To rodzaj długotrwałej, przewlekłej depresji. W trakcie epizodu depresyjnego pacjent może zaobserwować u siebie bezsenność, obniżone samopoczucie, problemy z koncentracją, brak wiary w swoje możliwości, zmniejszenie energii, niechęć do podejmowania nowych aktywności.
7. Jakie są sposoby radzenia sobie z depresją reaktywną?
Depresja reaktywna to trudne doświadczenie, niemniej, istnieją pewne sposoby radzenia sobie z tym problemem. W pierwszej kolejności postaraj się uzyskać profesjonalną pomoc. Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem psychiatrą lub psychologiem.
Specjalista zajmujący się opiniowaniem, diagnozowaniem, badaniem chorób natury psychicznej, odpowie na nurtujące cię pytania, poinformuje, jak wygląda depresja, a także zleci odpowiednie leczenie.
Niezwykle ważne jest również to, abyś postarał się w chorobie pozostać osobą aktywną. Staraj się angażować w aktywności, które lubisz. Może to być ćwiczenie, chodzenie na spacery, czy robienie czegoś, co sprawia Ci przyjemność.
Nie zapominaj także o dbaniu o siebie. Staraj się utrzymać regularny sen, zdrową dietę, unikaj używek i stosuj techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja.
Poszukaj wsparcia — rozmawianie z przyjaciółmi lub rodziną o swoich uczuciach i myślach może pomóc Ci w leczeniu depresji reaktywnej. Możesz również szukać pomocy psychoterapii grupowej czy grupach wsparcia. Są one dedykowane pacjentom zmagającym się np. z zaburzeniami adaptacyjnymi.
8. Jakie są czynniki ryzyka depresji reaktywnej?
Najczęstszymi czynnikami ryzyka depresji reaktywnej są:
- śmierć bliskiej osoby, np. małżonka, dziecka czy rodziców,
- wypadek samochodowy czy komunikacyjny,
- śmiertelna choroba, np. nowotwór złośliwy,
- rozwód,
- porzucenie.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.