Trwa ładowanie...

Zabija neurony i wykańcza mózg. Ten sygnał zdradza alzheimera nawet 20 lat przed diagnozą

 Katarzyna Grzęda-Łozicka
17.11.2022 13:08
Zmiany w mózgu chorych na alzheimera zachodzą nawet 20 lat przed tym, jak pojawiają się objawy choroby
Zmiany w mózgu chorych na alzheimera zachodzą nawet 20 lat przed tym, jak pojawiają się objawy choroby (Getty Images)

Szwedzcy naukowcy przebadali mózgi ochotników i potwierdzili, że pacjenci, u których wykryto białka beta-amyloid i tau, byli nawet 20-40 razy bardziej narażeni na rozwój alzheimera w perspektywie najbliższych lat. - Dopiero kiedy zostanie zniszczone ok. 50 proc. tkanki mózgu i zostanie wyczerpana tzw. rezerwa poznawcza, to pacjenci zaczynają mieć objawy choroby - mówi dr n. med. Anna Filipek-Gliszczyńska. Neurolodzy wyjaśniają, jakie mogą być pierwsze sygnały alarmowe i co daje wczesne wykrycie choroby.

spis treści

1. Zmiany w mózgu u chorych na alzheimera - nawet 20 lat przed diagnozą

Choroba Alzheimera rozwija się w mózgu, gdy pojawiają się toksyczne białka: tau oraz beta-amyloid. To jedne z parametrów, które w połączeniu z objawami demencji pozwalają na potwierdzenie choroby, ale już na jej bardziej zaawansowanym etapie.

- Choroba Alzheimera to jest choroba neurodegeneracyjna, która jest związana ze stopniowym, bardzo powolnym niszczeniem struktury mózgu, u której podstawy leży pojawianie się białek patologicznych: beta-amyloidu i tau. To, co rozumiemy kolokwialnie jako chorobę Alzheimera, to jest otępienie w przebiegu tej choroby - tłumaczy dr n. med. Anna Filipek-Gliszczyńska, neurolog z Grupy LUX MED.

Najnowsze odkrycia Szwedów potwierdziły, że zmiany w mózgu zachodzą od 10 do 20 lat zanim pacjent zacznie odczuwać pierwsze symptomy.

Zobacz film: "Czynnik, który zwiększa ryzyko choroby alzheimera"

- Proces neuropatologiczny zaczyna się na kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat przed wystąpieniem choroby. Białka beta-amyloid i tau pojawiają się w mózgu na 20 lat przed wystąpieniem choroby. Dopiero kiedy zostanie zniszczone ok. 50 proc. tkanki mózgu i zostanie wyczerpana tzw. rezerwa poznawcza, pacjenci zaczynają mieć objawy choroby. Na początku są to łagodne zaburzenia poznawcze, które stopniowo narastają, prowadząc w konsekwencji do rozwoju otępienia w przebiegu choroby Alzheimera - wyjaśnia dr Filipek-Gliszczyńska.

Właśnie dlatego chorobę Alzheimera tak trudno jest rozpoznać na wczesnych etapach.

Najbardziej charakterystyczne dla alzheimera jest "uciekanie świeżych informacji". Pacjenci pamiętają dzieciństwo, a nie wiedzą, co było rano
Najbardziej charakterystyczne dla alzheimera jest "uciekanie świeżych informacji". Pacjenci pamiętają dzieciństwo, a nie wiedzą, co było rano (Getty Images)

Zespół szwedzkich naukowców przeskanował mózgi ponad 1300 pacjentów za pomocą pozytonowej tomografii emisyjnej. Uczestnicy badania pochodzili z różnych rejonów świata. Autorzy pracy stwierdzili, że osoby, u których wykryto beta-amyloid i białko tau, były aż 20-40 razy bardziej narażone na rozwój alzheimera w perspektywie nadchodzących lat, niż osoby, u których nie zidentyfikowano tych cząsteczek w mózgu.

- Kiedy zarówno beta-amyloid, jak i białko tau są obecne w mózgu, nie można tego traktować tylko jako czynnika ryzyka, ale raczej już jako diagnozę. Patolog egzaminujący mózg takiej osoby natychmiast rozpoznałby chorobę Alzheimera - przekonuje prof. Rik Ossenkoppele, jeden z autorów badania.

2. Czy alzheimera można wyleczyć?

Eksperci podkreślają, że wczesne wykrycie pozwala na wprowadzenie w życie terapii i diety, które mogą opóźnić i ograniczyć postęp choroby. Na razie nie ma leków, które byłyby w stanie ją wyeliminować.

- Mamy odpowiednie narzędzia w postaci leków, które pozwalają na spowolnienie przebiegu choroby, ale to są leki, które się włącza, dopiero kiedy klinicznie stwierdzamy chorobę Alzheimera. Na razie nie ma wskazań, żeby leczyć same zmiany subkliniczne w mózgu. Nie ma leków, które by spowodowały, że da się np. w jakikolwiek sposób wypłukiwać czy białko tau, czy beta-amyloid. To badanie ma tylko znaczenie prognostyczne - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Adam Kobayashi, neurolog, przewodniczący Sekcji Chorób Naczyniowych PTN. - Natomiast trwają intensywne prace nad szczepionką, to bardzo obiecujące, ale na razie to jest śpiew przyszłości - mówi ekspert.

Dr Filipek-Gliszczyńska dodaje, że dzięki odpowiedniej diecie oraz aktywności intelektualnej i fizycznej możemy wcześniej przeciwdziałać procesom neurozwyrodnieniowym.

- Wcześniej stosujemy prewencję: to jest dieta, aktywność intelektualna, bardzo ważny w ujawnianiu objawów alzheimera jest stopień wykształcenia chorego. Im pacjent jest bardziej wykształcony, zna więcej języków - tym większe szanse, że choroba rozwinie się u niego później, bo ma więcej połączeń neuronalnych, mówiąc kolokwialnie: ma z czego tracić - wyjaśnia ekspertka.

3. Objawy choroby Alzheimera

Szacuje się, że w Polsce na alzheimera cierpi ponad 350 tys. osób, na świecie - nawet 21 mln. Choroba najczęściej występuje u osób powyżej 65. roku życia, ale do lekarzy coraz częściej trafiają też znacznie młodsi pacjenci.

Jakie mogą być pierwsze sygnały choroby?

- Zazwyczaj wystąpienie choroby poprzedzone jest tzw. łagodnymi zmianami poznawczymi, kiedy pacjent zaczyna mieć niewielkie problemy z pamięcią, np. zapomina, gdzie położył klucze, ale nie zawsze to występuje. Oczywiście nie każde zaburzenia pamięci możemy traktować jako zespół otępienny, mogą one wynikać z bardzo wielu innych czynników, przede wszystkim z przeciążenia naszego mózgu masowością informacji. Natomiast wszelkie zaburzenia poznawcze powinny wzbudzić naszą uwagę - podkreśla prof. Kobayashi.

- Zapominanie nazwisk to nie jest objaw choroby Alzheimera, natomiast kilkakrotne pytanie się o to samo, zapominanie o umówionych spotkaniach albo sytuacja, w której pacjent nie potrafi cofnąć się kilka minut wcześniej i powiedzieć, dlaczego poszedł do łazienki czy kuchni, to są już objawy, które wymagają konsultacji z lekarzem - dodaje dr Filipek-Gliszczyńska.

Neurolodzy tłumaczą, że najbardziej charakterystyczne dla alzheimera jest "uciekanie świeżych informacji". Zapominamy, co robiliśmy wczoraj, co jedliśmy na śniadanie, z kim rozmawialiśmy, a szczegółowo pamiętamy wydarzenia z przeszłości. Niestety ewidentne dla demencji objawy ujawniają się z reguły, kiedy choroba jest już na bardziej zaawansowanym etapie.

- Nie ma żadnych objawów, które mogłyby jednoznacznie sygnalizować już u młodych pacjentów, że są zagrożeni otępieniem. Kiedy choroba się rozwinie, najbardziej charakterystyczne są zaburzenia pamięci, czyli wczesne zaburzenia poznawcze - wyjaśnia Jerzy Bajko, neurolog.

Jak je wykryć w domu? Tu może pomóc prosty test.

- Na przykład dajemy choremu do powtórzenia pięć cyfr i sprawdzamy, czy jest w stanie je powtórzyć, ale kluczowe pytanie - czy będzie w stanie je powtórzyć, jeśli odwrócimy jego uwagę. Na przykład pytamy: "a czy rodzice żyją", "a gdzie się pan urodził" i wtedy znowu prosimy o powtórzenie tych liczb. Zdrowe osoby są w stanie je sobie przypomnieć, osoby z chorobą Alzheimera - nie - wyjaśnia lekarz.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Źródło: WP.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze