Denosumab – skutki uboczne, przeciwwskazania i wskazania

Denosumab jest monoklonalnym ludzkim przeciwciałem skierowanym przeciwko RANKL. To białko, które bierze udział w aktywacji osteoklastów, to jest tak zwanych komórek kościogubnych. Wskazaniem do jego stosowania są różne patologie w obrębie układu kostnego. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest denosumab?

Denosumab to przeciwciało monoklonalne z klasy IgG2 skierowane przeciwko RANKL (rodzaj rozpuszczalnego lub przezbłonowego białka) i receptorowi RANK. To jednocześnie substancja czynna leków, które wykorzystuje ortopedia i traumatologia narządu ruchu, reumatologia oraz onkologia kliniczna. Preparaty na rynku polskim zawierające denosumab to roztwór do wstrzykiwań Prolia i XGEVA.

Jak się stosuje denosumab? Podaje się go podskórnie w udo, brzuch lub ramię – co 4 tygodnie, co 6 miesięcy lub w innym schemacie (według ustaleń lekarza). Dawkowanie substancji zależy od wskazań (jednostki chorobowej). U osób dorosłych w podaniu pierwszorazowym dawka wynosi od 60 do 120 mg.

2. Działanie denozumabu

Zobacz film: "Osteoporoza i ćwiczenia. Jak ćwiczyć, gdy problemy z osteoporozą już się pojawiły?"

Denosumab prowadzi do powstania blokady łączenia się białka RANKL z receptorem RANK. To sprawia, że zahamowane zostaje powstawanie, funkcjonowanie, jak i przeżycie osteoklastów. To tak zwane komórki kościogubne, które mają zdolność rozpuszczania i resorpcji tkanki kostnej.

Denosumab działa na układ kostny:

• hamuje resorpcję kości,
• zwiększa masę kości,
• wspomaga mineralizację kości i tkanki kostnej,
• zapobiega demineralizacji,
• zapobiega rozwojowi osteoporozy, zmniejsza ryzyko złamań biodra, kręgów i pozakręgowych,
• wspiera leczenie osteoporozy,
• hamuje osteolizę i działanie osteoklastów.

Po podaniu podskórnym największe stężenie leku we krwi występuje w ciągu 10 dni. Biologiczny okres półtrwania wynosi 26 dni.

3. Wskazania do stosowania denozumabu

Denozumab jest stosowany w leczeniu:

• kobiet po menopauzie z osteoporozą i wysokim ryzykiem złamania, mężczyzn z osteoporozą o wysokim ryzyku złamania. Lek zmniejsza ryzyko złamań kręgów, złamań pozakręgowych i złamań szyjki kości udowej,
• kobiet stosujących inhibitory aromatazy z uwagi na rozpoznanego raka piersi,
• mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego, z uwagi na zwiększone ryzyko złamań. Celem jest leczenie utraty masy kostnej w przebiegu ablacji hormonalnej, to jest zmniejszania masy guza dzięki wdrożeniu leków hormonalnych. Lek zmniejsza ryzyko złamań kręgów,
• młodzieży i dorosłych z nieoperacyjnym guzem olbrzymiokomórkowym kości.

Wskazaniem do leczenia denozumabem jest również:

• konieczność napromieniania kości,
• leczenie utraty masy kostnej związanej z długoterminowym układowym leczeniem glikokortykosteroidami dorosłych pacjentów, u których występuje zwiększone ryzyko złamań,
• zapobieganie powikłaniom kostnym, takim jak złamania patologiczne,
• konieczność wykonywania zabiegów operacyjnych kości u dorosłych z przerzutami guzów litych do kości,
• ucisk rdzenia kręgowego.

4. Przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności

Denozumab nie może być stosowany u wszystkich pacjentów, nawet jeśli istnieją wskazania. Przeciwwskazaniem jest:

• hipokalcemia, to jest za niskie stężenie wapnia we krwi; wówczas należy wyrównać stężenie wapnia,
• nadwrażliwość na denozumab,
• niezagojona rana w jamie ustnej po zabiegu stomatologicznym.

Denozumabu nie należy stosować u dzieci i młodzieży, z uwagi na niezakończoną fazę wzrostu układu kostnego oraz u kobiet w okresie ciąży, ponieważ badania wskazują na toksyczny wpływ substancji na reprodukcję u zwierząt. Największy wpływ denozumabu występuje w 2. i 3. trymestrze ciąży.

Terapia z zastosowaniem denosumabu wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwowane skutki uboczne to:

• zakażenia skórne (głównie tkanki łącznej),
• martwica kości przewodu słuchowego zewnętrznego,
• bóle kończyn i mięśniowo-szkieletowe,
• atypowe złamania kości udowej,
• rwa kulszowa,
• zaćma,
• zaparcia i inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
• reakcje nadwrażliwości, zmiany skórne, takie jak wyprysk czy wysypka,
• martwica kości szczęki. Czynnikiem ryzyka jest anemia, choroba nowotworowa, zakażenia, choroby przyzębia, radioterapia w obrębie głowy i szyi, palenie papierosów, inwazyjne zabiegi stomatologiczne, przyjmowanie glikokortykosteroidów lub chemioterapeutyków oraz nieodpowiednia higiena jamy ustnej.

Jeśli chodzi o środki ostrożności w czasie terapii, bardzo ważne jest, by osoby stosujące denozumab dbały o suplementację witaminy D i wapnia.

Nie zaleca się wdrażania denozumabu u kobiet w wieku rozrodczym, które nie stosują skutecznej metody antykoncepcji. Zaleca się, by kobiety nie zachodziły w ciążę w przeciągu 5 miesięcy od skończenia terapii.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.