Faza lutealna – czym jest, jak ją rozpoznać i jak zaplanować ciążę?

Faza lutealna jest jedną z czterech faz cyklu menstruacyjnego, zwanego także cyklem owulacyjnym lub miesiączkowym. Te fazy to menstruacja, faza folikularna, owulacja oraz faza lutealna. W okresie cyklu w organizmie kobiety zachodzą zmiany, mające na celu przygotowanie kobiecych narządów płciowych do zapłodnienia. Czym właściwe jest faza lutealna oraz jaki ma wpływ na starania o dziecko? Kiedy faza lutealna trwa za krótko? Po czym można ją rozpoznać?

1. Fazy cyklu miesiączkowego – faza folikularna, faza owulacyjna, faza lutealna

Wyróżnia się cztery fazy cyklu miesiączkowego. To:

• menstruacja, znana też jako faza menstruacyjna
• faza folikularna,
• owulacja, określana również jako faza owulacyjna
• faza lutealna

Zobacz film: "Niepokojące objawy cyklu miesiączkowego [Specjalista radzi]"

Menstruacja

Faza menstruacyjna to pierwsza faza cyklu miesiączkowego. Menstruacja, zwana również miesiączką lub krwawieniem miesięcznym jest czasem złuszczania endometrium, tzn. błony śluzowej, wyściełającej jamę macicy oraz wydalania jej na zewnątrz pochwy. Zjawisko fizjologiczne zwane miesiączką występuje u kobiet cyklicznie (o ile nie doszło do zapłodnienia komórki jajowej) i jest spowodowane zmianami stężenia hormonów płciowych takich jak estrogen i progesteron.

Do spadku tych hormonów dochodzi pod koniec cyklu owulacyjnego. Pierwszy dzień menstruacji jest pierwszym dniem cyklu miesiączkowego. Temperatura ciała kobiety może wynosić w tym czasie od 36,4 do 36,6 stopni Celsjusza.

Faza folikularna

Druga faza cyklu miesiączkowego to faza folikularna, znana także jako faza proliferacyjna lub faza pęcherzykowa. Rozpoczyna się ona w pierwszym dniu menstruacji. We wczesnym etapie tej fazy cyklu miesiączkowego zaobserwować można najniższe stężenie żeńskich hormonów płciowych: progesteronu oraz estrogenu. Koniec fazy folikularnej następuje wówczas, kiedy lutropina, nazywana przez lekarzy hormonem luteinizującym utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Faza folikularna zwykle trwa czternaście dni, po czym następuje faza lutealna.

Faza folikularna a fsh - kobiece ciało wchodzi w tę fazę wraz ze wzrostem hormonu dojrzewania pęcherzyków tj. folitropiny FSH. W czasie fazy proliferacyjnej temperatura ciała kobiety wynosi około 36,4–36,6 stopni Celsjusza.

Faza folikularna a progesteron - W fazie proliferacyjnej zaobserwować można niezbyt wysokie stężenie tego hormonu. Wynosi wówczas od 0,28 do 0,72 ng/ml.

Owulacja

Trzecia faza cyklu miesiączkowego to faza owulacyjna (tzw. środek cyklu). Owulacja, zwana również jajeczkowaniem jest momentem uwolnienia komórki jajowej z jajnika do jajowodu. Jajeczkowanie następuje średnio dwa tygodnie po pierwszym dniu menstruacji. Faza owulacji jest czasem największej płodności w trakcie kobiecego cyklu miesiączkowego. W tym okresie istnieje możliwość połączenia komórek rozrodczych.

Okres żywotności komórki jest bardzo krótki, ponieważ wynosi maksymalnie dwadzieścia cztery godziny. Żywotność plemników w drogach rodnych wynosi zaś od trzech do pięciu dni. Osobom, które starają się o dziecko zaleca się więc aktywność seksualną zarówno przed owulacją, jak i w trakcie jej trwania.

Faza lutealna

Czwarta faza cyklu miesiączkowego to faza lutealna, stanowi następstwo owulacji i trwa do pierwszego dnia menstruacji. Zazwyczaj trwa czternaście dni.

2. Faza lutealna – czym jest ostania faza cyklu miesięcznego?

Wiele kobiet szuka odpowiedzi na pytanie: co to jest faza lutealna? Okazuje się, że faza lutelna, określana również jako faza ciałka żółtego jest jedną z czterech faz cyklu miesiączkowego. Biorąc pod uwagę kolejność faz, jest ona ostatnią, czwartą fazą cyklu menstruacyjnego. W tym czasie w kobiecym organizmie dochodzi do wzrostu takich hormonów jak estrogen czy progesteron. Temperatura ciała kobiecego podczas fazy lutealnej wynosi od 36,9 do 37,1 stopni Celsjusza. Podczas fazy lutealnej w jajniku dochodzi do wykształcenia ciałka żółtego.

3. Ile trwa faza lutealna i jak ją rozpoznać?

Czwarta faza cyklu miesiączkowego, czyli faza lutealna zaczyna się po zakończeniu owulacji, czyli okresu największej płodności kobiety. Jest czasem, w którym macica przygotowuje się do zagnieżdżenia komórki jajowej – wzmacnia się błona śluzowa, ściany macicy grubieją, a narząd ulega powiększeniu. Książkowo powinna trwać około dwóch tygodni i wystąpić między piętnastym a dwudziestym ósmym dniem cyklu.

W procesie luteinizacji wytwarza się ważny hormon – progesteron. Jeżeli dojdzie do zapłodnienia, zygota zaczyna produkować hormon hCG, który ma na celu utrzymanie ciałka żółtego. Progesteron w fazie lutealnej, a właściwie jego poziom wynosi 4,71–18,0 ng/ml.

Jeśli natomiast nie doszło do zapłodnienia, poziom progesteronu spada, powstałe ciałko żółte obumiera oraz następuje kolejna faza cyklu miesiączkowego – menstruacja.

4. Objawy fazy lutealnej

Dokładne rozpoznanie fazy cyklu miesiączkowego wymaga odpowiedniej wiedzy, a także doświadczenia w tym zakresie. Umiejętność ta jest ważna zarówno w przypadku starań o dziecko, jak i w przypadku stosowania naturalnych metod antykoncepcji.

Najbardziej charakterystyczne objawy fazy lutealnej to przede wszystkim gęstnienie i zmniejszenie wydzielanego śluzu z pochwy i pojawienie się bólu piersi. Temperatura ciała mierzona w pochwie powinna być odrobinę większa niż zwykle i wahać się miedzy 36,9 a 37,1 stopni Celsjusza.

Podobne objawy mogą być jednak związane z ciążą, dlatego właściwe rozpoznanie czy występuje faza lutealna czy nie jest trudne. Szczególnie ważne jest dokładne obserwowanie zmian na przestrzeni kilku cyklów menstruacyjnych.

4.1. Kiedy faza lutealna jest zbyt krótka?

W przypadku zdrowego organizmu prawidłowa długość fazy lutealnej wynosi czternaście dni. Do skrócenia tej fazy może dojść na skutek zaburzeń gospodarki hormonalnej. Najbardziej charakterystycznym objawem krótkiej fazy lutealnej jest nieregularny okres. U pacjentki, u której występuje skrócona faza lutealna mogą występować również plamienia tj. niewielka ilość zabarwionej krwią wydzieliny z pochwy. Kolejnym objawem zbyt krótkiej fazy lutealnej jest również zwiększona temperatura ciała, utrzymująca się krócej niż przez dziesięć dni.

Kobieta borykająca się z zaburzeniami hormonalnymi powinna koniecznie udać się do ginekologa, celem uregulowania fazy lutealnej. Bagatelizowanie problemu może skutkować problemami z zajściem w ciążę, a nawet niepłodnością.

Wyregulowanie fazy lutealnej jest niezbędne po to, aby zarodek mógł w określonym czasie zagnieździć się wewnątrz macicicy. Skrócona faza ciałka żółtego może wynikać z wielu różnych powodów. Problem z wytwarzaniem odpowiedniej ilości progesteronu może być spowodowany zespołem policystycznych jajników, torbielami jajnika, chorobami tarczycy, otyłością, starzeniem się organizmu, anoreksją, nadmiernym stresem.

4.2. Kiedy faza lutealna trwa za długo?

Przedłużająca się faza lutealna, inaczej faza ciałka żółtego może powodować u pacjentek nie tylko niepokój, ale również frustrację. Przedłużanie się fazy lutealnej ma ogromne znaczenie dla starania się o dziecko, ponieważ niemożliwe praktycznie staje się wtedy prawidłowe obliczenie dni płodnych. Wyliczenie fazy owulacji w cyklu miesięcznym jest niezwykle ważne zarówno dla osób leczących się z niepłodności, a także tych, które stosują naturalne metody planowania rodziny.

W rzeczywistości przedłużanie się fazy ciałka żółtego jest bardzo podobne do objawów ciąży. W tym czasie kobieta ma podwyższoną temperaturę ciała i nie występuje u niej menstruacja. Pacjentki mogą mieć poważny problem z ustaleniem kiedy rozpoczęły się u nich dni płodne.

5. Leczenie zaburzeń fazy lutealnej

Zaburzenia fazy lutealnej, nieregularne miesiączki, problemy z zajściem w ciążę – jeśli któryś z tych problemów dotyczy ciebie, koniecznie udaj się na kosultację lekarską do ginekologa lub endokrynologa. Wizyta u specjalisty to jedyny sposób na ustalenie przyczyn bezpłodności czy zaburzeń menstruacyjnych.

W obserwacji cyklu miesiączkowego niezwykle istotną rolę odgrywa pomiar temperatury ciała. W fazie folikularnej temperatura ciała kobiety powinna wynosić od 36,4 do 36,6 stopni Celsjusza. Fazę lutealną można rozpoznać po wzroście temperatury ciała do ok. 36,9 – 37,1 °C. W tym samym czasie zaobserwować można również, że zmianie uległa konsystencja śluzu szyjowego. Pomiar temperatury ciała powinno się wykonywać od razu po przebudzeniu, kiedy organizm jest wypoczęty.

Nawet drobne zmiany dotyczące menstruacji mogą oznaczać nieprawidłowości w funkcjonowaniu jajników. W pierwszej kolejności pacjentkom zaleca się wykonanie badania morfologii krwi, z oznaczeniem hormonów (tzw. badanie profilów hormonalnych). Prawidłowe stężenie progesteronu w fazie lutealnej powinno wahać się w granicach 4,71–18,0 ng/ml. U pacjentek borykających się z niedoborem tego hormonu często występują nieregularne miesiączki, wahania nastrojów. Częstym problemem jest również niskie libido.

Przy podejrzeniu zaburzeń fazy lutealnej warto wykonać również badanie poziomu TSH, czyli tyreotropiny, hormonu, który stymuluję prawidłowe działanie tarczycy. Zakres normy TSH wynosi od 0,32 do 5,0 mU/l. TSH to badanie diagnostyczne, które jest powszechnie wykorzystywane do stwierdzenia lub wykluczenia chorób tarczycy.

6. Faza lutealna a ciąża

Szansa na zajście w ciążę podczas fazy lutealnej jest bardzo mała. Wysokie stężenie progesteronu w organizmie kobiety znacznie zmniejsza szanse na rozmnożenie – faza lutealna to tzw. dni niepłodne. Brak miesiączki oznacza zwykle, że faza lutealna w organizmie kobiety trwa zbyt długo.

Z drugiej strony jeszcze większym problemem może okazać się sytuacja gdy faza lutealna jest zbyt krótka – skrócenie fazy lutealnej może być jedną z przyczyn niepłodności.

Podsumowując, faza lutealna ma ogromne znaczenie dla starania się o dziecko – jej nieprawidłowy przebieg może być przyczyną nieregularnych miesiączek czy nawet poronienia.

6.1. Jak obliczyć dni płodne i jak zaplanować ciążę?

Za dni płodne uznać można do 4 dni przed owulacją i do 2 dni po niej. Wyliczenie okresu największej płodności nie jest skomplikowane, o ile kobieta ma świadomość jak długo trwa jej cykl owulacyjny. Za dni niepłodne uznaje się z kolei okres od obumarcia komórki jajowej do momentu rozpoczęcia miesiączki. Okres ten twa zazwyczaj dwa tygodnie. W wyliczeniu dni płodnych może pomóc kalkulator dni płodnych.

Jak zaplanować ciążę? Celem zwiększenia prawdopodobieństwa zajścia w ciążę, parom zaleca się współżycie w tych dniach, które poprzedzają owulację, ale również w dniu samej owulacji.

W okresie planowania dziecka kobietom zaleca się również stosować odpowiednią suplementację 400 µg kwasu foliowego co najmniej przez okres dwunastu tygodni przed planowaną ciążą. Kwas foliowy ma istotne znaczenie dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Wskazane jest również przyjmowanie żelaza, prozdrowotnych kwasów omega 3 i omega 6, magnezu oraz witaminy D3.

Ponieważ w okresie ciąży kobieta nie może przyjmować żadnych szczepionek, zalecane jest przyjęcie (przynajmniej dwa miesiące przed zapłodnieniem) szczepionki na odrę, różyczkę, ospę czy świnkę. Wskazane jest także zaszczepienie się przeciwko grypie czy krztuścowi.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.