Dereń - charakterystyka, uprawa, działanie lecznicze, zastosowanie
Dereń rośnie w lasach i zaroślach jako krzew lub niewielkie drzewo. Dereń jadalny, najpopularniejszy gatunek spotykany w Polsce, jest rośliną o cennych owocach, liściach oraz korze. Jego właściwości lecznicze i walory kulinarne są cenione od wieków. Co warto wiedzieć o dereniu? Na czym polega jego działanie? Jak go stosować w kuchni?
1. Dereń jadalny: charakterystyka i uprawa
Dereń (Cornus L.) to rodzaj ozdobnych krzewów pochodzących z rodziny dereniowatych. Wyróżnia się kilkadziesiąt gatunków derenia, z czego w Polsce występuje dereń jadalny i dereń świdwa.
Pozostałe znane derenie to dereń biały, dereń rozłogowy, dereń drzewiasty, dereń kwiecisty, dereń kousa czy dereń japoński. Niektóre z nich to gatunki uprawiane (np. dereń jadalny, dereń pagodowy, dereń rozłogowy). Krzewy lub niewielkie drzewka derenia rosną również w lasach i zaroślach.
Wydaje się, że w Polsce najbardziej popularny jest dereń jadalny (Cornus mas), inaczej dereń właściwy. To rozłożysty krzew ozdobny o szerokiej, kulistej koronie, który posiada bardzo twarde drewno. Jest wytrzymały zarówno na mrozy, jak i na suszę oraz choroby.
Jak wygląda dereń jadalny? Co warto wiedzieć o jego uprawie? Dereń jadalny jest gatunkiem długowiecznym, który owocuje nawet 150 lat. Nie jest wymagający. Nie lubi jedynie gleby kwaśnej i wysuszonej.
Oznacza to, że ziemia może być piaszczysta lub gliniasta, niekoniecznie żyzna. Ponieważ roślina bardzo dobrze znosi cięcie, można ją dowolnie formować. Krzew kwitnie na przełomie marca i kwietnia.
Jego zielone liście jesienią przebarwiają się na kolor czerwony i brązowo-czerwony, co niewątpliwie dodaje mu uroku. Od sierpnia do października pojawiają się zaś nieduże, ciemnoczerwone owoce o walcowatym kształcie.
Owoce derenia są mają twardą pestkę i są jadalne. Charakteryzują się słodko-kwaśnym smakiem. Owoce derenia można stosować na każdym etapie dojrzałości. Zielone są przeznaczane do kiszenia, czerwone i twarde do suszenia i kandyzowania, zaś dojrzałe do bezpośredniego spożycia oraz robienia przetworów i nalewki (słynnej dereniówki).
Zarówno sadzonki, jak i suszone owoce derenia właściwego można kupić w sklepach zielarskich, ogrodniczych i ze zdrową żywnością, zarówno stacjonarnie, jak i w internecie.
2. Działanie lecznicze owoców derenia jadalnego
Właściwości lecznicze derenia jadalnego są znane i cenione od wieków. Najcenniejsze są owoce derenia, ale również jego liście (które można suszyć), kwiaty oraz kora z młodych sadzonek.
Owoce derenia są źródłem żelaza, wapnia, potasu, magnezu, cynku, fosforu, miedzi i manganu. Są również zasobne we flawonoidy, beta-karoten, kwas jabłkowy i chinowy, pektyny, garbniki oraz cukry, a także witaminy C, P i A.
Owoce derenia wspomagają leczenie wielu schorzeń. Łagodzą stany gorączkowe, działają przeciwgrzybiczo i przeciwalergicznie. Poprawiają przepływ krwi i obniżają ciśnienie.
Ponieważ roślina zwiększa wydalanie wody i sodu z organizmu oraz działa przeciwzapalnie, jest polecana pacjentom borykającym się ze schorzeniami nerek bądź dróg moczowych.
Warto pamiętać, że spożywanie owoców derenia stymuluje również wydzielanie insuliny. Docenią je również osoby, które mają problemy z żołądkiem, cierpią na biegunki i kolki.
Zaleca się je również osobom, które zmagają się z anemią. Ponieważ dereń wspomaga przemianę materii, powinny po niego sięgać osoby, które chcą schudnąć. Dereń działa kompleksowo: wzmacnia organizm, pomaga na bezsenność, bladą skórę i łamliwe włosy.
Ma działanie antyseptyczne. Gałązki derenia to skuteczny środek do… czyszczenia zębów. Z kolei kąpiel w wywarze z kory i liści tej rośliny pomaga na bóle reumatyczne i podagrę, a stosowany jako okład na czoło pomaga łagodzić bóle migrenowe.
Nie można nie wspomnieć, że antocyjany zawarte w owocach derenia jadalnego wykazują działanie przeciwnowotworowe. Roślinę naprawdę trudno byłoby przecenić.
3. Dereń jadalny: zastosowanie w kuchni
Ponieważ dojrzałe owoce derenia są słodkie i smaczne, można z nich robić przetwory, takie jak dżemy, konfitury, syropy, soki czy nalewki. Je się je również na surowo, po przemrożeniu.
Najbardziej znanym zastosowaniem derenia jest nalewka, którą można zrobić zarówno z kwiatów, jak i owoców. Stosuje się ją jako środek przeciwgorączkowy, przeciwwirusowy i wzmacniający. Dereniówka jest traktowana także jako lek na podagrę.
Owoce derenia jadalnego można wykorzystywać do przyrządzania sosów, a także do produkcji nadzienia do cukierków. Z suszonych owoców derenia przyrządza się wzmacniające herbatki, które wspomagają również pracę układu trawiennego.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.