Hipoksja - przyczyny, objawy, zapobieganie i leczenie

Hipoksja, niedotlenienie organizmu, to stan niedotlenienia tkanek wynikający zwykle z hipoksemii, czyli niedoboru tlenu we krwi. Zdarza się jednak, ze niedotlenienie manifestuje się w sytuacji, kiedy tlenu we krwi jest dostatecznie dużo, ale pojawił się problem z niewydolnością układu krążenia.

Trzeba pamiętać, że odpowiednia ilość tlenu jest konieczna do funkcjonowania organizmu. To niezbędny warunek, by praca narządów była prawidłowa. Ponieważ tlen warunkuje prawidłowy przebieg procesów metabolicznych w obrębie tkanek, brak prawidłowego dotlenienia organów może być niebezpieczny dla zdrowia i życia.

Objawami hipoksji jest najczęściej:

• sinica centralna - sine zabarwienie ust, skóry, języka czy błon śluzowych,
• ból głowy,
• zawroty głowy,
• zmęczenie i senność,
• zaburzenia widzenia,
• złe samopoczucie,
• szybsze bicie serca,
• szybszy oddech,
• duszności.

Hipoksja może występować podczas długotrwałego i intensywnego wysiłku. Gdy krew nie nadąża z dostarczaniem tlenu do mięśni, mówi się o hipoksji kontrolowanej. To normalna reakcja organizmu.

Doprowadzić może do niej również długotrwałe przebywanie na dużych wysokościach (tak zwana hipoksja wysokościowa). Najczęściej dochodzi do niej podczas przebywania na wysokościach powyżej 2500 m n.p.m.

Pojawia się wskutek znacznie niższego ciśnienia tlenu w porównaniu do ciśnienia, które utrzymuje się na niższych wysokościach. Wówczas ilość tlenu w atmosferze jest niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania organizmu.

Zdarza się jednak, że hipoksja jest związana z poważnymi stanami chorobowymi. Przyczyną hipoksji może być:

• choroba układu oddechowego,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• [astma,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie płuc,
• rozedma płuc,
• obrzęk płuc,
• choroby układu krążenia, na przykład niewydolność serca,
• ciężki przebieg COVID-19,
• zatorowość płucna,
• choroby krwi, na przykład anemia,
• obrzęk płuc, kiedy dochodzi do gromadzenia się w płucach płynu,
• zatrucie cyjankiem,
• zażywanie silnych leków przeciwbólowych,
• zażywanie leków hamujących oddychanie,
• uszkodzenie płuc wskutek urazu.

W zależności od czynnika, który wywołał hipoksję, wyróżnia się kilka jej rodzajów. To:

• hipoksja hipoksemiczna, spowodowana chorobami dotyczącymi płuc. Pojawia się, kiedy dochodzi do upośledzenia przenikania tlenu z powietrza znajdującego się w pęcherzykach płucnych do krwi w sieci naczyń włosowatych,
• hipoksja krążeniowa (hipoksja ischemiczna). Mówi się o niej, gdy serce nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości krwi. Konsekwencją jest niedotlenienie narządów,
• hipoksja wysokościowa (hipoksja hipobaryczna, choroba wysokościowa) wywołana obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu w otoczeniu,
• hipoksja anemiczna, wywołana zmniejszeniem zdolności krwi do wiązania tlenu wskutek obniżenia poziomu hemoglobiny,
• hipoksja hipotoksyczna, którą powoduje zatrucie cyjankami. Dochodzi uszkodzenia mitochondriów komórkowych,
• hipoksja hiperbaryczna, pojawia się u osób nurkujących, narażonych na zbyt duże ciśnienie parcjalne tlenu w mieszaninie oddechowej.

Leczenie hipoksji jest możliwe wyłącznie przez usunięcie jej przyczyny. Terapia objawowa polega na wdrożeniu tlenoterapii, czyli podawaniu tlenu do oddychania (100-procentowy tlenu w odpowiednich dawkach), co ma zwiększyć jego ilość we krwi.

Dawki są dobierane indywidualnie do potrzeb pacjentów, którzy powinni pozostawać pod stałą opieką lekarza. Czy hipoksji można zapobiegać? Ważne, by prowadzić zdrowy tryb życia, ale i regularnie się badać. Jeżeli pojawią się jakieś schorzenia, należy szybko podjąć ich leczenie, a tym samym kontrolować chorobę.

Zapobieganie hipoksji oraz jej leczenie jest ważne, ponieważ skutki niedotlenienia organizmu mogą powodować nieodwracalne zmiany w narządach. Konsekwencje przedłużającej się ciężkiej hipoksji mogą być tragiczne. Niedotlenienie tkanek organizmu może prowadzić do śmierci związanej z niedotlenieniem mózgu.