Trwa ładowanie...

Każdy rak miał kiedyś jeden centymetr - rozmowa z prof. Wojciechem Polkowskim

Każdy rak miał kiedyś jeden centymetr - rozmowa z prof. Wojciechem Polkowskim
Każdy rak miał kiedyś jeden centymetr - rozmowa z prof. Wojciechem Polkowskim (archiwum prywatne spsk nr 1)

Rak rośnie i rozprzestrzenia się w organizmie w różnym tempie. 80 proc. wszystkich guzków piersi to guzy łagodne. Można je szybko usunąć.  Najlepsze rokowania są wtedy, gdy nowotwory są niewyczuwalne przy samobadaniu ani palpacyjnie przez lekarza. Jeśli wykryty rak jest niewielkich rozmiarów, lekarze stosują leczenie oszczędzające zarówno pierś jak i węzły chłonne. A prawdopodobieństwo przeżycia 10 lat wynosi ponad 90 proc. #ZdrowaPolka

 

Dlatego wczesna diagnostyka jest tak bardzo ważna - o tym, że nie powinniśmy się obawiać badań profilaktycznych opowiada prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski, kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej SPSK nr 1 w Lublinie.

1. Co zmieniło się w leczeniu raka przez ostatnie lata? Czy jest jakiś znaczący postęp w tej dziedzinie?

Postęp jest duży. Przez ostatnie lata zmieniło się wiele, oczywiście z korzyścią dla pacjenta. Przede wszystkim chirurgia jest mniej inwazyjna. Stosujemy leczenie zachowawcze, zarówno samej piersi, jak i węzłów chłonnych pachowych. Amputacja piersi czy usunięcie węzłów to ostateczność.

Zobacz film: "Czy rak piersi jest wyleczalny?"

 

Dzisiaj nawet, gdy wykryjemy jeden czy dwa zajęte węzły, to nie musimy ich usuwać. Muszą być jednak zachowane pewne warunki. Pacjentka musi być poddana radioterapii. Myślę, że postęp w tej dziedzinie zależy od coraz większej świadomości pań, które zgłaszają się na badania oraz coraz lepszej diagnostyki.

Od kilku lat stosujemy biopsję gruboigłową wspomaganą próżnią. To metoda zarówno diagnostyczna, jak i lecznicza. Pod kontrolą obrazu ultrasonograficznego, celujemy w zmianę i pobieramy z piersi materiał tkankowy. Przesyłamy go do badania histopatologicznego i molekularnego. Na tej podstawie określamy typ raka.

Ta metoda ma jeszcze jeden zaletę. Dzięki niej możemy usuwać bardzo wczesne, łagodne i najdrobniejsze zmiany, nawet przednowotworowe. Zmieniła się również forma leczenia. Prowadzimy leczenie systemowe, celowane. Na początku określamy typ molekularny nowotworu. A potem dobieramy indywidualnie dla każdego pacjenta nowoczesne leki.

Inny jest również sposób leczenia. Dziś pacjent jest prowadzony kompleksowo przez lekarzy z zespołu interdyscyplinarnego, w skład którego wchodzi chirurg, onkolog kliniczny i radioterapeuta onkologiczny. Specjaliści omawiają dogłębnie przypadek chorego i ustalają mu plan leczenia. Jest to duże udogodnienie dla pacjenta, który nie musi wędrować od specjalisty do specjalisty.

2. Dane statystyczne są jednak alarmujące. Rocznie w Polsce na raka piersi umiera 6 tys. kobiet. 23 proc wszystkich zgonów spowodowanych jest rakiem piersi.

To jest nowotwór, który rzeczywiście epidemiologicznie ciągle rośnie, choć od kilku lat nowotworem, który powoduje wśród kobiet największą śmiertelność, jest rak płuc. Przyczyn jest wiele. Panie zbyt późno rodzą dzieci, albo nie mają ich w ogóle, nie karmią też piersią i prowadzą niewłaściwy styl życia. Brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, niewłaściwa dieta, np. zbyt dużo tłuszczów nienasyconych - to wszystko nie jest obojętne dla naszego zdrowia. Wpływ ma również zanieczyszczenie środowiska.

3. A geny?

Kilkanaście procent nowotworów jest uwarunkowanych genetycznie. Najczęściej występują u kobiet po 30 roku życia. Reszta przypadków to nowotwory, które nie wynikają z mutacji genów.

4. Znane są doniesienia, w których udowadniano, że zażywanie tabletek antykoncepcyjnych ma wpływ na pojawienie się raka piersi.

Nie łączyłbym tego. Może w sposób pośredni, że maleje dzietność. U młodych kobiet tabletki bardziej mogą przyczynić się do wystąpienia nowotworów wątroby. Innym problemem jest bezkrytycznie, czasem wiele lat stosowana hormonoterapia zastępcza oraz jej wpływ na nieczytelność mammografii wykonywanej w wieku okołomenopauzalnym.

5. Wymienił pan kilka powodów występowania raka piersi. A może  jednak przyczyny należy szukać gdzie indziej. Kobiety rzadko chodzą na badania, bo czują strach przed diagnozą.

Tak, strach powoduje, że panie unikają badań przesiewowych. Przypomnę, że mamy w Polsce trzy usankcjonowane badania przesiewowe: mammografię i cytologię. A dla panów i pań kolonoskopię. Powinniśmy te badania wykonywać regularnie. Do wszystkich pacjentów wysyłane są zaproszenia i przypomnienia. Ale nie tylko na lekarzach spoczywa zadanie popularyzacji badań profilaktycznych, na dziennikarzach również. Im więcej o tym mówimy, tym lepiej.

6. Jak często powinniśmy je wykonywać, może to dla wielu oczywista informacja, ale jednak powtórzmy ją.

Przede wszystkim panie powinny same badać sobie piersi. To nie wymaga dodatkowego czasu, wystarczy przy kąpieli. U lekarza czy w internecie są informacje, jak takie badanie poprawnie wykonywać. Ważne jest, by panie robiły to regularnie i często, nawet raz w tygodniu. Pamiętajmy, że w drobnych piersiach najmniejsza zmiana jest łatwiej wyczuwalna, niż w dużych.

W tych obfitych wyczuwalne mogą być dopiero guzy o dużych rozmiarach. Dlatego samobadanie jest bardzo pomocne, ale nie zastąpi usg czy mammografii. Pierwsze badanie piersi powinniśmy zrobić między 35 a 40 rokiem życia. Między 40 a 50 powtarzamy je co dwa lata, po 50 roku życia częściej, co rok. Niestety NFZ nie finansuje już badań mammograficznych po 70 roku życia. Tym paniom pozostają badania prywatne.

10 czynników, które podnoszą ryzyko zachorowania na nowotwór
10 czynników, które podnoszą ryzyko zachorowania na nowotwór [10 zdjęć]

Czy wiesz, że złe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej mogą przyczynić się do wystąpienia

zobacz galerię

7. Czas odgrywa ważną rolę. Im wcześniej tym lepiej. Zatem jaki jest ten czas, by nie było za późno?

Trudno to określić. W zależności od typu molekularnego nowotworu. Szczególnie złośliwym typem jest rak potrójnie ujemny, czyli taki, który nie ma receptorów hormonalnych, estrogenowych, progesteronowych, ani HER2. Rak rośnie w różnym tempie. Najlepsze rokowania są wtedy, gdy nowotwory są niewyczuwalne przy samobadaniu ani palpacyjnie przez lekarza.

Najlepiej gdy nowotwór ma 1 cm, a nawet mniej. Im mniejszy rak, tym lepsze rokowania. Jest takie sformułowanie, że każdy rak miał kiedyś 1 cm. Choć istotnym czynnikiem, który decyduje o sukcesie w leczeniu jest to, czy pojawiły się przerzuty do węzłów chłonnych, czy też nie. Ok. 80 procent nowotworów poniżej dwóch centymetrów nie daje przerzutów.

8. Jak nowotwór rozprzestrzeniania się w organizmie?

Rak rozprzestrzenia się drogą węzłów chłonnych i jednocześnie może dawać przerzuty do naczyń krwionośnych. I tą drogą rozchodzić się dalej do płuc, kości, wątroby, mózgu. To przerzuty odległe decydują o tym, jaki czas nam pozostał, jakie są rokowania. Typ raka decyduje o jego agresywności.

9. Zbliża się październik. Znów pojawią się informacje o badaniach i o tym, jak ważna jest profilaktyka. Jak przekonałby pan te niezdecydowane panie?

80 proc. wszystkich guzków piersi to guzy łagodne, to nie rak. Można je szybko usunąć. Jeśli wykryty rak jest mały, wprowadzamy leczenie oszczędzające zarówno pierś, jak i węzły chłonne, nie amputujemy piersi, a prawdopodobieństwo przeżycia 10 lat wynosi ponad 90 proc. Rokowania dla chorych na raka piersi są lepsze niż dla tych, u których wykryto raka jelita czy trzustki.

Ponadto mamy coraz lepszy sprzęt diagnostyczny do mammografii. Są to nowoczesne aparaty 3D. Mają niewielką dawkę promieniowania, cechują się dobrą jakością obrazu. Mogę mieć ewentualnie zarzuty, co do jakości niektórych aparatów USG, ale pamiętajmy, że za aparatem stoi człowiek. Jego profesjonalizm, wiedza i skrupulatność są najważniejsze. Pacjent musi zwracać na to uwagę.

To musisz wiedzieć

Ten tekst jest elementem naszego cyklu #ZdrowaPolka, w którym pokazujemy, jak zadbać o swoją kondycję fizyczną i psychiczną. Przypominamy o profilaktyce i radzimy, co zrobić, żeby żyć zdrowiej. Więcej przeczytasz tutaj

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze