Układ endokannabinoidowy – rola, budowa i działanie
Układ endokannabinoidowy reguluje wiele procesów fizjologicznych w organizmie i odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu homeostazy. Struktura obejmuje receptory CB1 i CB2 obecne w mózgu oraz w narządach obwodowych, ich naturalne ligandy oraz enzymy związane z ich syntezą, wychwytem i degradacją. Co warto o nim wiedzieć?
1. Co to jest układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy (ECS, endocannabino-id system) to system organizmu, który bierze udział w wielu procesach fizjologicznych. Jego rola polega między innymi na regulacji:
- gospodarki energetycznej. ECS pełni istotną funkcję w zapewnieniu homeostazy energetycznej organizmu, wpływając na regulację łaknienia przez OUN,
- powiązań neurohormonalnych,
- procesów neuroimmunologicznych,
- odporności komórkowej i humoralnej,
- odczuwania bólu,
- funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego,
- funkcjonowania układu pokarmowego,
- poboru pokarmu i magazynowania tłuszczów (kontroluje metabolizm lipidów i węglowodanów),
- aktywności motorycznej,
- procesów kościotworzenia.
Uważa się, że główną fizjologiczną rolą endokannabinoidów, będących jego składową, jest udział w regulacji bilansu energetycznego. W wyniku działania centralnego i obwodowego związki powodują wzrost łaknienia, wpływają na metabolizm węglowodanów i lipidów oraz zwiększają akumulację tłuszczów.
ECS działa przez wpływ ośrodkowy na podwzgórzowe i mezolimbiczne neurony regulujące łaknienie, a także obwodowy, wpływając na czynność adipocytów, hepatocytów i endokrynnej części trzustki.
Ale to nie wszystko. Układ endokannabinoidowy jest także systemem komunikacji. Pełni także funkcję regulacyjną w wielu procesach fizjologicznych, takich jak odczuwanie bólu, apetytu, uczenie się, pamięć, percepcja, motywacja oraz w stanach zapalnych.
Można powiedzieć, że ECS to układ nerwowy, który może znajdować się również w innych narządach i tkankach ustrojowych, nie tylko w mózgu. Podsumowując można przyjąć, że ponieważ układ endokannabinoidowy reguluje wiele procesów fizjologicznych w organizmie, odgrywa tym samym bardzo ważną rolę w utrzymaniu homeostazy.
Zobacz także:
2. Budowa układu endokannabinoidowego
Na układ endokannabinoidowy składają się receptory CB1 i CB2, agonisty egzogenne i endogenne: kannabinoidy i endokannabinoidy oraz enzymy regulujące syntezę i degradację endogennych ligandów tego układu.
Mówi się, że to układ ukryty, ponieważ jego mikro receptory są widoczne są dopiero pod mikroskopem. Receptory układu endokannabinoidowego są rozsiane po całym ciele.
Podział receptorów endokannabinoidowych związany jest przede wszystkim z miejscem ich występowania w organizmie. Receptory CB1, nazywane również centralnymi, wstępują w OUN (podwzgórzu, jądrach pnia mózgu, układzie limbicznym).
Jednak ich obecność wykazano również obwodowo w komórkach takich narządów jak: mięśnie, wątroba, płuca, jajowody, macica, tkanka tłuszczowa, serce i pęcherz moczowy. Główne miejsce działania mediatorów tego układu to ośrodkowy układ nerwowy. Występowanie receptorów CB2 jest ograniczone głównie do peryferii układu odpornościowego, takich jak neutrofile, monocyty, makrofagi, limfocyty B, limfocyty T i komórki mikrogleju.
Odkryto również występowanie receptorów CB2 we włóknach nerwowych skóry i keratynocytach, komórkach kości, takich jak osteoblasty, osteocyty, osteoklasty, komórkach wątroby i komórkach wydzielania somatostatyny w trzustce. Obecność receptorów CB2 wykazano również w ośrodkowym układzie nerwowym, w astrocytach, komórkach mikrogleju i neuronów mózgu.
3. ECS a medycyna
Wyniki badań sugerują, że receptory CB2 biorą udział w przebiegu zaburzeń psychicznych, na przykład schizofrenii, stany depresyjne i stany lękowe. To dlatego leki, które aktywują układ endokannabinoidowy mogą być skuteczne nie tylko w leczeniu zespołu wyniszczenia w przebiegu infekcji HIV, chorobach neurozwyrodnieniowych (choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane czy w niektórych postaciach padaczki, ale również: stanów niepokoju, depresji, fobii, przewlekłego stresu pourazowego oraz w protekcji neurotoksyczności.
Syntetyczny kannabinoid (Dexanabinol) jest także stosowany w próbach leczenia choroby Parkinsona, w udarach mózgu oraz w pourazowym uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego. Z kolei CBD, organiczny związek chemiczny z grupy kannabinoidów występujący w konopiach, jest traktowany jako wszechstronny środek terapeutyczny.
Specjaliści i naukowcy są zadania, że różnorodność procesów, w jakie zaangażowany jest system endokannabinoidowy sprawia, że wpływanie na niego, zarówno za pomocą naturalnych agonistów receptorów CB, jak i ich syntetycznych analogów to obiecująca strategia terapeutyczna w przypadku wielu schorzeń.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.