Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (868 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Paranoiczne zaburzenia osobowości

Avatar placeholder
04.10.2021 15:32
Paranoiczne zaburzenia osobowości obejmują osobowość ekspansywną paranoiczną, osobowość fanatyczną, osobowość pieniaczą oraz osobowość sensytywną paranoiczną.
Paranoiczne zaburzenia osobowości obejmują osobowość ekspansywną paranoiczną, osobowość fanatyczną, osobowość pieniaczą oraz osobowość sensytywną paranoiczną. (adobestock)

Paranoiczne zaburzenia osobowości obejmują osobowość ekspansywną paranoiczną, osobowość fanatyczną, osobowość pieniaczą oraz osobowość sensytywną paranoiczną. W oryginale osobowość paranoiczna musiałaby zostać przetłumaczona z języka angielskiego jako osobowość paranoidalna (ang. paranoid personality disorder), jednak przymiotnik „paranoiczna” lepiej odzwierciedla psychopatologiczną treść i kliniczny obraz tego rodzaju zaburzenia osobowości. Paranoja implikuje bowiem, że zaburzenia myślenia w postaci urojeń mogą potencjalnie zaistnieć w rzeczywistości, np. zdrada partnera, natomiast paranoidalny charakter zaburzeń wyraża się w myślach niedorzecznych, niemożliwych do zaistnienia nawet teoretycznie. Czym charakteryzuje się osobowość paranoiczna?

spis treści

1. Przyczyny osobowości paranoicznej

Zaburzenia osobowości, w tym osobowość paranoiczna, odznaczają się głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowań, przejawianymi już od dzieciństwa albo młodości. Demonstrowane zachowania odbiegają znacznie od przeciętnego w danej kulturze sposobu spostrzegania świata. Dysfunkcje w zakresie osobowości obejmują wiele zakresów funkcjonowania jednostki, np. pobudliwość, uczuciowość, percepcję innych ludzi itp. Ponadto, zaburzenia osobowości niosą ze sobą subiektywne cierpienie pacjenta, dystres i złe samopoczucie. Do dzisiaj nie ma zgody co do etiologii osobowości paranoicznej. Do powstawania zaburzeń osobowości mogą przyczynić się wczesnodziecięce doświadczenia, modelujące zachowania osób dorosłych, styl wychowania w rodzinie albo typ układu nerwowego dziecka.

Zygmunt Freud twierdził, że paranoja stanowi ochronę przed nieświadomymi pragnieniami homoseksualnymi, a głównym mechanizmem osobowości paranoicznej staje się projekcja, czyli przypisywanie innym ludziom własnych wypartych potrzeb i niechcianych cech. Inni psychologowie uważali, że osobowość paranoiczna wynika z żądzy odwetu i z krzywd doświadczonych w dzieciństwie ze strony rodziców. Dziecko bite, zaniedbywane i poniżane staje się w przyszłości przewrażliwione na sygnały krytyki, oskarżeń i wrogości. Neopsychoanalityk, Harry Stack Sullivan, twierdził, że do rozwoju osobowości paranoicznej przyczyniają się dwa mechanizmy – silne, realne bądź urojone poczucie zagrożenia oraz rzutowanie winy na innych ludzi. Człowiek z poczuciem niższości pragnie kontrolować otoczenie, mieć poczucie sprawstwa, autonomii i racjonalności własnych działań. Do dzisiaj psychologowie raczej spekulują niż są pewni źródeł rozwoju osobowości paranoicznej.

2. Objawy osobowości paranoicznej

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Psychoterapia par - razem czy osobno?"

Osobowość paranoiczna, czasem określana też jako osobowość paranoidalna, została ujęta w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F60.0. W języku potocznym paranoję utożsamia się z rozbudowanym systemem urojeń, nieprawdziwych sądów w odniesieniu do rzeczywistości. Do typowych symptomów paranoicznych zaburzeń osobowości zalicza się:

  • nadmierną wrażliwość na porażki i odrzucenie;
  • podejrzliwość i stałą tendencję do zniekształcania codziennych doświadczeń;
  • skłonność do interpretowania neutralnych lub przyjaznych działań otoczenia jako pogardliwych i wrogich;
  • postawę ksobną i sztywne poczucie własnych praw;
  • długotrwałe przeżywanie przykrości, noszenie urazu;
  • spiskowe teorie wyjaśniania zdarzeń;
  • nieuzasadnione podejrzenia dotyczące wierności partnera lub lojalności rodziny, znajomych, przyjaciół;
  • egocentryzm, przecenianie swojego znaczenia;
  • chłód emocjonalny i unikanie kontaktów z innymi ludźmi;
  • brak zaufania do innych, przekonanie o złej woli ludzi;
  • wrogość, permanentną czujność i cynizm;
  • tendencję do usprawiedliwiania samego siebie;
  • brak poczucia humoru i dystansu wobec własnej osoby;
  • porównywanie się z innymi, tendencje rywalizacyjne;
  • zazdrość, zawiść, mściwość, poczucie krzywdy;
  • skrajnie racjonalne przekonania;
  • myślenie dychotomiczne w kategoriach „wszystko albo nic”, „czarne – białe”;
  • pragnienie bycia samowystarczalnym, ignorowanie i lekceważenie innych.

Ludzie z osobowością paranoiczną są przekonani, że inne osoby pragną ich nieszczęścia, manipulują przeciwko nim, oszukują, kłamią. Ze względu na urojenia prześladowcze stają się nadmiernie czujni i ostrożni albo całkowicie wycofują się z kontaktów społecznych. Zwykle stosują obronne strategie prezentacji własnej osoby, ich schemat „Ja” jest nienaruszalny, a zachowanie – prowokacyjne. Cechuje ich skłonność do nadpobudliwości, agresji, irytacji i gniewu. Są bardzo sztywni poznawczo, nie zmieniają swoich przekonań nawet pod wpływem racjonalnych argumentów. Niektórzy z osobowością paranoiczną żyją w nieuzasadnionym lęku przed wrogością innych, dlatego ograniczają kontakty do minimum z obawy przed tym, że wszelkie ujawnione informacje mogą zostać wykorzystane przeciwko nim. Chorzy z cechami osobowości paranoicznej żyją również w lęku przed niewiernością ze strony partnera seksualnego. Mogą pojawić się nawet urojenia zazdrości, jak w zespole Otella. Według klasyfikacji DSM-IV, osobowość paranoiczna może wchodzić w związki z innymi zaburzeniami osobowości, np. osobowość paranoiczna z cechami osobowości narcystycznej to osobowość fanatyczna, osobowość paranoiczna plus cechy osobowości unikającej to baza do powstania osobowości wyizolowanej, natomiast osobowość paranoiczna i osobowość sadystyczna składają się na osobowość złośliwą.

Paranoicy odznaczają się skrajną podejrzliwością, wszędzie „wietrzą” spisek, dopatrują się w wypowiedziach aluzji, ukrytych sugestii i znaczeń. Opacznie interpretują neutralne zdarzenia i fakty, uznając je za przejaw pogardy i wrogości otoczenia. Ponadto, domagają się sztywnego przestrzegania własnych praw, brak im dystansu do własnej osoby, nie potrafią śmiać się z siebie ani żartować na własny temat. Traktują siebie bardzo poważnie, są przekonani o swojej nieomylności, obce zdaje się dla nich pojęcie „autoironii”. Ludzie z osobowością paranoiczną wykazują nadmierną wrażliwość na niepowodzenia, źródło porażek lokują we wrogości świata zewnętrznego – „Inni życzą mi źle, knują przeciwko mojej osobie, wszystkim zależy na moich porażkach”. Są mało odporni na frustracje. Nie znoszą być krytykowani. Cechuje ich zawziętość, wyższościowe przekonania na własny temat, nieustępliwość, przecenianie własnych możliwości, bezwzględność („po trupach do celu”) oraz skłonność do prowokowania walk.

3. Leczenie osobowości paranoicznej

Osobowość paranoiczna jest bardzo oporna na leczenie, bowiem osoby takie nie uznają, że w ogóle im coś dolega. Nie chcą się poddać terapii. Sam obraz kliniczny osobowości paranoicznej utrudnia współpracę na linii psychiatra-pacjent. Personel medyczny jawi się paranoikowi jako wrogi, niebezpieczny, nieprzyjazny, skierowany przeciwko niemu. Chory czuje się odrzucony. Jest przekonany, że rodzina, znajomi, przyjaciele zdradzili go, nie okazali się wystarczająco lojalni. Wszelkie zachowania poczytuje jako afront wobec jego osoby. Nie chce nikomu się zwierzać z obawy przed tym, że informacje zostaną użyte przeciwko niemu.

Ludzie z osobowością paranoiczną mają tendencje do obrony swojego „Ja”, które jest nienaruszalne oraz wykazują skłonności prowokacyjne. Są sztywni, mało elastyczni we własnych poglądach. Głównym mechanizmem obronnym staje się projekcja – rzutowanie własnych zachowań i reakcji na innych. Paranoicy są wrodzy, podejrzliwi, gniewni, nieufni, czujni, rywalizujący, cyniczni, nadwrażliwi na krytykę, mściwi, pragnący odwetu, z brakiem poczucia humoru, ale powyższy katalog cech przypisują innym, nie sobie. Usprawiedliwiają się, a świat widzą dychotomicznie – nie ma możliwości pośrednich ani opcji, by łączyć w sobie przeciwstawne bieguny.

Przekonanie o podstępie utrudnia proces leczenia. Bazą dla rozwoju osobowości paranoicznej jest poczucie niepewności, lęk i deficyty w zakresie samooceny. Chory chce wszystko kontrolować, czuć się niezależny, mieć na wszystko racjonalne uzasadnienie. Przed psychoterapeutą stoi trudne zadanie – konieczność zbudowania na początku poczucia bezpieczeństwa i zaufania, co w przypadku ludzi paranoicznych nie jest łatwe. Terapii psychologicznej towarzyszy czasami farmakoterapia w postaci leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Schizoidalne zaburzenia osobowości
Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze