Poporodowe zapalenie tarczycy – przyczyny, objawy i leczenie
Poporodowe zapalenie tarczycy jest zespołem przemijających lub trwałych zaburzeń czynności tego narządu, które rozwijają się u kobiet w pierwszym roku po porodzie. Zaburzenie może przebiegać zarówno z niedoczynnością, jak i nadczynnością tarczycy. Jakie są przyczyny i objawy poporodowego zapalenia tarczycy? Jak przebiega leczenie?
1. Co to jest poporodowe zapalenie tarczycy?
Poporodowe zapalenie tarczycy (łac. thyreoditis post partum) to zaburzenie, które pojawia się kobiet w ciągu 12 miesięcy od rozwiązania ciąży lub po poronieniu (po ciąży trwającej 6-8 tygodni). To wariant autoimmunologicznego zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Nieprawidłowość może manifestować się zarówno jako nadczynność tarczycy (gruczoł tarczowy produkuje nadmiar hormonów), jak i niedoczynność tarczycy (tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów). Możliwe jest również zmienne pojawianie się obydwu stanów. Schorzenie nie jest częste. Szacuje się, że dotyczy 5 na 100 kobiet.
To musisz wiedzieć
2. Przyczyny poporodowego zapalenie tarczycy
Przyczyna poporodowego zapalenia tarczycy nie została rozpoznana. Specjaliści są zdania, że odpowiadają za nie zaburzenia funkcji układu odpornościowego. Chodzi nie tyle o jego osłabienie, co nadreaktywność po porodzie. Warto pamiętać, że w czasie ciąży układ odpornościowy działa słabiej. Jest to konieczne, by komórki odpornościowe matki nie traktowały płodu jako źródła obcych antygenów. Po porodzie układ odpornościowy powraca do normalnego trybu funkcjonowania. Czasem jednak zdarza się, że działa silniej niż przed zajściem w ciążę.
Istnieją również czynniki ryzyka związane z pojawieniem się zaburzeń czynności tarczycy po porodzie. To:
- przebyte zaburzenia czynności tarczycy,
- wysokie miano przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TG,
- choroby tarczycy w rodzinie.
3. Objawy poporodowego zapalenie tarczycy
Poporodowe zapalenie tarczycy przebiega najczęściej w postaci dwóch faz: nadczynności i niedoczynności tarczycy.
Objawy fazy nadczynności tarczycy to:
- drażliwość, nerwowość,
- przyspieszenie czynności serca (tachykardia),
- wzmożenie potliwości, wzmożenie ucieplenia skóry, nietolerancja ciepła,
- zmęczenie,
- drżenia mięśniowe,
- utrata masy ciała.
Objawy fazy niedoczynności tarczycy to:
- poczucie zmęczenia, brak energii,
- suchość skóry,
- zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią,
- nietolerancja zimna,
- zaparcia,
- wzrost masy ciała,
- obrzęki.
Poporodowe zapalenie tarczycy może przebiegać jednofazowo. Wówczas kobieta doświadcza albo nadczynności, albo niedoczynności gruczołu tarczowego. Może się również zdarzyć, że faza niedoczynności następuje bezpośrednio po wystąpieniu fazy nadczynności lub po krótkim okresie, kiedy czynność tarczycy nie odbiega od normy.
Może również dochodzić do czterostopniowego przebiegu choroby. Wówczas po fazie nadczynności obserwuje się tymczasowe wyrównania gospodarki hormonalnej tarczycy (faza eutyreozy), następnie pojawia się faza niedoczynności i znów faza eutyreozy.
4. Diagnostyka i leczenie
W rozpoznawaniu poporodowego zapalenia tarczycy kluczowe jest zaobserwowanie objawów patologii oraz wyniki badań laboratoryjnych. Diagnostykę zwykle rozpoczyna się od oceny stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) we krwi.
W przebiegu poporodowego zapalenia tarczycy wartości TSH mogą być zarówno niskie (faza nadczynności poporodowego zapalenia tarczycy), jak i wysokie (faza niedoczynności). Dzieje się tak, kiedy badanie jest przeprowadzone w momencie, gdy faza nadczynności stopniowo przechodzi w fazę niedoczynności gruczołu tarczowego. Choć w takiej sytuacji TSH może osiągać prawidłowy poziom, nie oznacza to zupełnie, że tarczyca pracuje prawidłowo.
Kolejnymi badaniami diagnostycznymi tarczycy jest ocena stężeń wolnych frakcji hormonów tego gruczołu (T3 i T4). Ich wysokie wartości odnotowuje się w fazie nadczynności, niskie zaś w przebiegu fazy niedoczynności. Ważne jest oznaczanie przeciwciał przeciwtarczycowych: przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) i przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO).
Jeżeli objawy niedyspozycji tarczycy nie są bardzo nasilone, a odchylenia w badaniach laboratoryjny nie znaczne, poporodowe zapalenie tarczycy nie wymaga leczenia. W takiej sytuacji bardzo ważne jest, by kobieta pozostawała pod opieką endokrynologa. U niektórych rozwija się bowiem przewlekła niedoczynność tarczycy, czyli choroba Hashimoto.
Gdy objawy niedyspozycji tarczycy są dokuczliwe, a wyniki badań znacznie odbiegają od normy, wdraża się leczenie. Podstawę leczenia fazy niedoczynności tarczycy stanowi podawanie preparatów lewotyroksyny. Faza nadczynności tarczycy wymaga podawania leków z grupy beta-blokerów. Zaburzenia czynności tarczycy po porodzie są najczęściej stanem przemijającym. Oznacza to, że u większości kobiet z czasem obserwuje się normalizację pracy gruczołu tarczowego.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.