Splątanie – objawy, przyczyny i leczenie

Splątanie, czyli jakościowe zaburzenie świadomości, nie jest chorobą. Może je wywołać wiele różnych przyczyn. To zarówno choroby neurologiczne czy psychiczne, jak i urazy, infekcje czy zatrucia. Jakie są jego objawy? Na czym polega leczenie?

1. Co to jest splątanie?

Splątanie to zaburzenia świadomości zaliczane do tak zwanych jakościowych zaburzeń świadomości i przejaw ciężkiej dysfunkcji mózgu. Zamienne nazwy to stan splątania, zespół splątaniowy, dezorientacja, amencja czy zespół amentywny.

Splątanie występuje w przebiegu:

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

• chorób neurologicznych lub psychicznych, psychoz endogennych (mania, katatonia). Typowe splątanie występuje na przykład po tzw. dużym napadzie padaczki albo u chorych w psychozach (w schizofrenii, w fazie manii choroby afektywnej dwubiegunowej),
• zaostrzeń lub nieprawidłowego leczenia chorób przewlekłych (nadczynności tarczycy, cukrzycy),
• niewydolności krążenia mózgowego,
• urazu,
• infekcji wywołanej np. bąblowcem, zatrucia pokarmowego spowodowanego pałeczkami rodzaju Salmonella, także malaria, ropień mózgu czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zaostrzenia nadczynności tarczycy,
• udaru mózgu, zwłaszcza przemijającego niedokrwienia mózgu, krwotoku podpajęczynówkowego bez utraty przytomności, guza mózgu,
• wstrząsu kardiogennego, septycznego, toksycznego bez utraty przytomności,
• zaczadzenia,
• zaburzeń metabolicznych (uszkodzenie wątroby, cukrzyca, nerek, mocznica czy hipoglikemia),
• znacznego odwodnienia,
• silnego stresu,
• niedotlenienia (hipoksja), choroby wysokogórskiej,
• niewydolności krążenia i związane z nią niedotlenienie mózgowia, udaru mózgu,
• niedocukrzenia,
• nadużycia alkohol,
• przyjęcia opioidów, amfetaminy, LSD, grzybów halucynogennych, dopalaczy, innych narkotyków,
• stosowania wielu leków powodującego ich nadużycie.

Splątanie u osób starszych może być stanem terminalnym, poprzedzającym śmierć.

2. Splątanie – objawy

Splątanie narasta i ustępuje stopniowo. Stan splątaniowy rozpoznaje się, gdy pacjent wydaje się przytomny, ale jego myślenie i zachowanie są niezborne oraz chaotyczne. Jego objawy to:

• zaburzenia struktury myślenia (inkoherencja), zaburzenia uwagi, pamięci i koncentracji. Osoba w stanie splątania może mówić bez sensu. Jej myślenie i mowa są niezborne, chaotyczne, nieadekwatne do rzeczywistości,
• głębokie przymglenie świadomości, utrata kontaktu i dezorientacja,
• zmienne omamy i halucynacje,
• pobudzenie ruchowe ograniczone do niewielkiej przestrzeni (określane jako pobudzenie w obrębie łóżka). Osoba w stanie splątania może zachowywać się w sposób nieadekwatny i dziwaczny. Obserwuje się także wahania aktywności – pacjent może być zarówno pobudzony, jak i zapadać w stan niewiele różniący się od śpiączki (splątanie może być zwiastunem rozwijającej się śpiączki).

Charakterystyczne dla splątania jest to, że występuje całkowita niepamięć. Oznacza to, że po jego ustąpieniu pacjent nie pamięta, co się z nim działo.

3. Splątanie – leczenie i diagnostyka

Każdy epizod splątania wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, ponieważ grozi rozwojem śpiączki, która zagraża życiu chorego. Leczenie zależy od przyczyny, stąd bardzo ważne jest jej ustalenie.

Kluczowe znaczenie ma badanie lekarskie (badanie fizykalne wraz z badaniem neurologicznym), wywiad lekarski (odpowiedzi na pytania dotyczące okoliczności wystąpienia zaburzeń, tj. chorób przewlekłych czy przyjmowanych leków, udzielają bliscy krewni osoby, opiekunowie) oraz wyniki badań laboratoryjnych, obrazowych i specjalistycznych, takich jak:

• tomografia komputerowa, RTG czaszki czy rezonans magnetyczny (umożliwiają stwierdzenie m.in. krwotoku podpajęczynówkowego, guza mózgu czy zmian niedokrwiennych związanych z udarem mózgu),
• morfologia krwi obwodowej, badanie stężenia glukozy, mocznika, kreatyniny, enzymów wątrobowych, bilirubiny, gazometria.

W zależności od stanu klinicznego osoby, którą dotknął zespół splątaniowy przeprowadza się kolejne badania takie badania jak EEG, badanie dna oka czy badanie angiograficzne.

W razie podejrzenia infekcji zakaźnej, konieczne jest skierowanie na oddział chorób zakaźnych, a w przypadku psychoz endogennych - hospitalizacja na oddziale psychiatrycznym.

W przypadku splątania leczenie powinno być ukierunkowane na terapię choroby podstawowej. W celu zniesienia pobudzenia ruchowego stosuje się różne leki: hydroksyzynę, neuroleptyki, klometiazol, tiapryd, BZD oraz leki dobrane z uwagi na chorobę podstawową. Celem leczenia jest zniwelowanie objawów splątania, powstrzymanie postępu schorzenia, oraz zapobieganie nawrotom zaburzeń świadomości.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.