Zespół POEMS - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Zespół POEMS jest rzadką chorobą, która często wiąże się z objawami neurologicznymi, takimi jak osłabienie mięśni, drętwienie, mrowienie i problemy z równowagą. Dodatkowo choroba ta wpływa na inne układy, co może prowadzić do powiększenia wątroby, śledziony, zmian hormonalnych czy skórnych. Jakie są metody diagnozowania zespołu POEMS? Jakie są perspektywy życia dla osób z zespołem POEMS?
1. Czym charakteryzuje się zespół POEMS?
Zespół POEMS (zespół Crow-Fukase, zespół Takatsuki) jest rzadkim, wielosystemowym zaburzeniem, które może wpływać na różne narządy i układy ciała. Nazwa pochodzi od pierwszych liter objawów charakterystycznych dla tej choroby.
Zespół POEMS zazwyczaj rozwija się powoli, jego objawy stopniowo nasilają się w czasie. W większości przypadków to schorzenie jest związane z obecnością bardzo rzadkiej odmiany szpiczaka plazmocytowego (szpiczaka mnogiego).
W literaturze opisano kilkaset przypadków zespołu POEMS, lecz istnieje przekonanie, że wielu chorych nie otrzymuje trafnej diagnozy. Choroba wydaje się być bardziej powszechna wśród mężczyzn niż kobiet, szczyt zachorowań przypada na piątą i szóstą dekadę życia. Średni czas przeżycia od momentu diagnozy do zgonu szacuje się średnio na 7-8 lat.
2. Przyczyny zespołu POEMS
Przyczyny zespołu POEMS nie zostały w pełni zrozumiane. Istnieje podejrzenie, że rozwój tego zespołu może być związany z czynnikiem wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). U pacjentów z zespołem POEMS obserwuje się także podwyższone poziomy innych cytokin, takich jak TNF alfa (czynnik martwicy nowotworu) czy interleukiny IL-1 i IL-6, co może odgrywać istotną rolę w rozwoju tego schorzenia.
Chociaż istnieje szereg teorii dotyczących roli VEGF i innych cytokin w patogenezie zespołu POEMS dokładne mechanizmy powstawania choroby wciąż wymagają dalszych badań.
Czy zespół POEMS jest chorobą dziedziczną? Obecnie nie ma dowodów na to, że zespół POEMS jest schorzeniem dziedziczonym z pokolenia na pokolenie.
3. Jakie są główne objawy zespołu POEMS?
Nazwa zespołu POEMS odnosi się do pierwszych liter objawów, które go charakteryzują:
- P - polineuropatia,
- O - organomegalia
- E - endokrynopatie,
- M - monoklonalna gammapatia,
- S - skórne zmiany.
Polineuropatia to uszkodzenie nerwów obwodowych, które powoduje zaburzenia czucia, parestezje, osłabienie mięśni, niedowłady kończyn, brak odruchów głębokich oraz nadmierną potliwość.
Organomegalia to powiększenie narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, śledziona i węzły chłonne. Większy rozmiar organów sprawia, że wystają one poza łuki żebrowe (po prawej i lewej stronie).
Endokrynopatie to zaburzenia wydzielania hormonów przez gruczoły endokrynne, który prowadzi do hipogonadyzmu, czyli niedoboru hormonów płciowych (progesteronu, estrogenów i testosteronu).
W efekcie obserwuje się brak dojrzewania płciowego i charakterystycznego owłosienia pach i krocza u mężczyzn. Jednocześnie u pacjentów stwierdza się spadek libido i zaburzenia miesiączkowania. Rzadziej występują inne endokrynopatie, takie jak ginekomastia, niedoczynność tarczycy lub kory nadnerczy, cukrzyca, nadczynność przytarczyc czy hiperprolaktynemia.
Monoklonalna gammapatia to choroba związana z rozrostem jednego klonu plazmocytów, czyli komórek układu immunologicznego, które jako jedyne wytwarzają przeciwciała. W przebiegu choroby organizm produkuje jedynie jednorodne (monoklonalne) przeciwciało (białko M), co powoduje spadek odporności i zwiększenie podatności na różnego rodzaju infekcje.
Skórne zmiany charakterystyczne dla zespołu POEMS to przebarwienia, wzmożona pigmentacja, nadmierne owłosienie, stwardnienie lub ścieńczenie skóry.
4. Diagnostyka zespołu POEMS
Diagnoza zwykle opiera się na obserwacji symptomów, dokładnym badaniu klinicznym przeprowadzonym przez lekarza oraz analizie wyników badań laboratoryjnych krwi i moczu.
Badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, pozwalają na wizualizację zmian w narządach wewnętrznych. Natomiast biopsja szpiku kostnego może potwierdzić obecność szpiczaka plazmocytowego. Kombinacja tych różnorodnych metod diagnostycznych pozwala na zdiagnozowanie zespołu POEMS, a także zaplanowanie procesu leczenia.
5. Leczenie zespołu POEMS
Czy zespół POEMS ma skuteczne metody leczenia? Terapia zespołu POEMS opiera się na łagodzeniu objawów, normalizacji funkcji układu krwiotwórczego oraz eliminacji patologicznego klonu komórek plazmocytowych. Dostępne sposoby leczenia to:
- radioterapia,
- chemioterapia,
- sterydoterapia,
- przeszczepienie komórek macierzystych z krwi obwodowej.
W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta stosuje się różne metody łagodzenia objawów, takie jak leki przeciwbólowe, fizjoterapia czy terapie wspomagające. Regularne kontrole lekarskie, monitorowanie postępów choroby oraz opieka wielu specjalistów są kluczowe dla skutecznego zarządzania chorobą.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
