Adenomektomia - przyczyny, przerost prostaty, leczenie przerostu prostaty, zabiegi na prostatę, usuwanie gruczołu krokowego
Adenomektomia, nazywana również prostatektomią prostą, jest zabiegiem o długiej historii i uznanej wartości w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego BPH. Opisano ponad trzydzieści modyfikacji tej operacji, które różnią się przede wszystkim drogą dostępu chirurgicznego oraz techniką hemostazy loży po wyłuszczonej tkance gruczołowej. W związku z rozwojem technik endoskopowych operacją z wyboru w przypadku dokuczliwego i opornego na leczenie farmakologiczne łagodnego rozrostu prostaty jest TURP.
- 1. Czym jest adenomektomia?
- 1.1. Objawy rozrostu prostaty
- 2. Wskazania do operacyjnego leczenia BPH
- 3. Leczenie przerostu prostaty
- 4. Adenomektomia metodą laparoskopową
- 4.1. Zalety lasera HoLEP
- 4.2. Wady lasera HoLEP
- 4.3. Powikłania po zabiegu z użyciem lasera HoLEP
- 4.4. Zalety lasera KTP
- 4.5. Wady lasera KTP
- 5. Radykalna adenomektomia
- 6. Przebieg adenomektomii otwartej
- 7. Powikłania po adenomektomii
1. Czym jest adenomektomia?
Adenomektomia to zabieg, którego celem jest wyleczenie łagodnego rozrost gruczołu krokowego (benign prostatic hyperplasia - BPH). Schorzenie to jest jedną z najczęstszych chorób pojawiających się z wiekiem u mężczyzn. Częstość występowania przerostu prostaty zależy od wieku - zwiększa się zwykle po 40. roku życia. W 60. roku życia częstość występowania BPH przekracza zwykle 50%, a w 85. roku życia osiąga 90%. Istnieje wiele metod leczenia - od leczenia farmakologicznego po leczenie operacyjne - a jedną z nich jest adenektomia laserowa.
Do adenomektomii kwalifikuje się dopiero pacjentów, u których nie ma możliwości wykonania zabiegu przezcewkowego lub u tych chorych, u których istnieją wskazania do metody otwartej.
1.1. Objawy rozrostu prostaty
W wyniku rozrostu prostaty dochodzi do stopniowego zwężania światła cewki moczowej i powstania objawów choroby. Jego obecność często wiąże się z dokuczliwymi objawami ze strony dolnych dróg moczowych (lower urinary tract symptoms - LUTS), które pogarszają jakość życia wskutek zaburzania zarówno normalnej dziennej aktywności, jak i snu.
2. Wskazania do operacyjnego leczenia BPH
- nawracające zatrzymanie moczu;
- nawracające infekcje układu moczowego z zaleganiem moczu;
- nawracający krwiomocz;
- tworzenie się kamieni w pęcherzu moczowym;
- duże uchyłki pęcherza moczowego z zaburzeniem opróżniania;
- nietrzymanie moczu z powodu przewlekłej jego retencji;
- poszerzenie górnych dróg moczowych, niewydolność nerek związana z BPH;
- znaczne zaleganie moczu.
Wskazania do wyłuszczenia gruczołu krokowego metodą otwartą:
- duży rozmiar gruczołu krokowego (>80-100 ml objętości);
- towarzyszące przerostowi gruczołu liczne kamienie w pęcherzu moczowym;
- towarzyszące uchyłki pęcherza moczowego, które nie opróżniają się po mikcji lub są widoczne w badaniu endoskopowym.
3. Leczenie przerostu prostaty
W celu zlikwidowania objawów przerostu prostaty trzeba udrożnić cewkę moczową, tak aby mocz mógł swobodnie wypływać z pęcherza moczowego a jego przepływ nie był blokowany. Udrożnienie cewki wiąże się z koniecznością usunięcia tych części gruczołu krokowego (rozrośniętego gruczolaka), które na nią uciskają.
Pod pojęciem minimalne inwazyjne metody leczenia kryje się każdy zabieg mniej inwazyjny niż leczenie operacyjne. Obecnie standardem w leczeniu łagodnego rozrostu stercza (BPH) jest przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego (TURP) za pomocą której wykonuje się obecnie 70% zabiegów usuwania przerośniętego gruczołu krokowego. Wiąże się ona jednak z 10% ryzykiem takich powikłań jak:
- krwawienia,
- zespół poresekcyjny,
- zwężenie cewki moczowej,
- zwężenie szyi pęcherza moczowego,
- zaburzenia funkcji seksualnych.
Poszukuje się więc metod jeszcze doskonalszych.
Technologia laserowa została zastosowana po raz pierwszy w leczeniu przeszkody podpęcherzowej spowodowanej przez BPH ponad 15 lat temu.
W zależności od długości fali, mocy i rodzaju emisji lasera używa się różnych technik usuwania tkanki gruczolaka: koagulacji, waporyzacji, resekcji lub preparowania. Laseroterapia gruczolaka prostaty jest uznawana za alternatywną metodę wobec chirurgicznego leczenia tego schorzenia. W połowie lat 90. ubiegłego wieku powstały dwie odmiany zabiegu laserowego:
- HoLaP - resekcja gruczolaka stercza, która zakresem naśladuje TURP,
- enukleacja - skutkiem przypominająca klasyczne operacje otwarte.
Według najnowszych standardów usuwanie powiększonej prostaty laserem holowym HoLEP może być równoważne z TURP i adenomektomią klasyczną (usunięcie prostaty w czasie operacji). Obecnie dostępnych jest wiele rodzajów laserów, jednak powszechnie tylko dwa są uważane jako równorzędne do TURP. Jest to laser HoLEP oraz waporyzacja stercza za pomocą lasera KTP o dużej mocy, inaczej green-light, czyli laser - laser zielony.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
4. Adenomektomia metodą laparoskopową
Szybki w ostatnich latach rozwój operacji z dostępu laparoskopowego nie ominął także urologii. Dlatego coraz częściej adenomektomia wykonywana jest metodą laparoskopową. Wskazania do niej powinny być takie same, jak te stawiane dla operacji otwartej, jednak często różnią się one w zależności od ośrodka (wyposażenie ośrodka, doświadczenie w przezcewkowym leczeniu dużych gruczolaków, preferencje operatorów, itd.).
Leczenie laserem polega na wprowadzeniu przez cewkę moczową przyrządu optycznego wraz z włóknem laserowym. Umiejscowienie tego włókna na wysokości gruczołu krokowego umożliwia naświetlanie jej powierzchni pod kontrolą wzroku lub obrazowania za pomocą USG. Za pomocą lasera ogrzewa się tkankę gruczolaka do temperatury >100°C, co powoduje waporyzację, czyli odparowanie tkanki. Pozostałe martwicze części tkanek są następnie wydalane z moczem. U części chorych konieczne jest założenia na okres 1-2 tygodni cewnika do pęcherza, aby mocz mógł wypływać. Zwykle po dobie od zabiegu pacjent może powrócić do domu.
4.1. Zalety lasera HoLEP
Do najważniejszych zalet tej procedury zalicza się:
- małą inwazyjność zabiegu,
- niemal bezkrwawy przebieg, obarczony minimalnym ryzykiem,
- mniejszą możliwość upośledzenia funkcji seksualnych,
- krótki pobyt w szpitalu.
4.2. Wady lasera HoLEP
- konieczne duże doświadczenie operatora wykonującego zabieg,
- wysoki koszt leczenia i zakupu sprzętu,
- brak tkanek do badania histopatologicznego. Wspólnym problemem wszystkich technik laserowych jest niemożność badania histologicznego usuniętych tkanek,
- w przypadku dużych gruczolaków lepsze wyniki leczenia uzyskuje się po zastosowaniu metody TURP.
4.3. Powikłania po zabiegu z użyciem lasera HoLEP
- przez około 4 tygodnie po zabiegu w miejscu naświetlania możne być odczuwany ból
- u 96% chorych obserwuje się wytrysk wsteczny, u 46% utrzymującą się dysurię, wymagającą leków oraz zwężenie cewki moczowej u 9,9% chorych.
4.4. Zalety lasera KTP
- zabieg jest całkowicie bezkrwawy dzięki powierzchownemu działaniu koagulującemu promienia laserowego,
- użyty wąski endoskop zmniejsza ryzyko późniejszego zwężenia cewki moczowej,
- zabieg przeprowadza się pod kontrolą wzroku, trwa on ok. 30. minut nawet w przypadku dużych gruczolaków i jest technicznie bardzo prosty,
- zabieg można wykonać w warunkach ambulatoryjnych.
4.5. Wady lasera KTP
- występujące powikłania są stosunkowo łagodne, w 16% powstaje przejściowa dysuria (bolesne oddawanie moczu),
- w 7 % przejściowy krwiomocz, zatrzymanie moczu w 3%, zakażenie dróg moczowych w 1%,
- bardzo rzadko stwierdza się zaburzenia wzwodu, w obserwacjach kilkuletnich wytrysk wsteczny pojawił się w tej grupie u 25% pacjentów,
- długi czas operacji oraz wysoki koszt zabiegu spowodowany jednorazowym użyciem włókien laserowych.
Uzyskanie mikcji po zabiegu następuje bardzo szybko. Ostateczna poprawa jest po kilku miesiącach. Subiektywna i obiektywna poprawa po użyciu lasera HoLEP utrzymuje się co najmniej 6 lat, a odsetek reoperacji spowodowany odrostem gruczolaka wynosi 4,2%. HoLEP i KTP wykazują w leczeniu łagodnego przerostu prostaty podobną skuteczność i wymagają podobnego znieczulenia jak TURP.
5. Radykalna adenomektomia
Szczególnym typem otwartej operacji prostaty jest radykalna adenomektomia. Wskazaniem do niej jest obecność raka gruczołu krokowego w początkowym stadium jego rozwoju, bez przerzutów do węzłów i przerzutów odległych. Zabieg ten przebiega podobnie do prostatektomii prostej, ale poszerzony jest o chirurgiczne usunięcie pęcherzyków nasiennych i okolicznych węzłów chłonnych (wraz z całym gruczołem krokowym) i następowym zespoleniu szyi pęcherza z cewką moczową. Operacja ta również coraz częściej wykonywana jest metodą laparoskopową.
6. Przebieg adenomektomii otwartej
Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu regionalnym – podpajęczynówkowym lub w znieczuleniu ogólnym. Dostęp operacyjny uzyskuje się z cięcia Pfannenstiela, cięcia poziomego tuż powyżej spojenia łonowego – identyczne jak u kobiet w trakcie cięcia cesarskiego.
Po dotarciu do pęcherza moczowego urolog rozcina jego ścianę i ocenia ujścia moczowodów. Jeżeli w pęcherzu obecne są złogi, zostają one usunięte. Następnie urolog wyłuszcza na tępo przerośnięty gruczoł krokowy i kontroluje krwawienie z loży po nim. Prostata jest bardzo dobrze unaczyniona, dlatego na tym etapie operacji mogą wystąpić krwawienia w wyniku których konieczna będzie transfuzja krwi.
Aby ograniczyć krwawienie loża po wyciętym gruczole zostaje zaopatrzona szwem o działaniu hemostatycznym. Następnie urolog zakłada przez cewkę moczową cewnik Foley'a. Następnie zeszywany jest pęcherz moczowy, a po skontrolowaniu jego szczelności zakłada się dren do przestrzeni przedpęcherzowej (ma zadanie odprowadzać na zewnątrz przeciekający moczu, surowicę lub krew) i zaszywa skórę.
Wyłuszczony gruczolak stercza zostaje zabezpieczony oraz przekazany do badania histopatologicznego celem oceny usuniętej tkanki. Po około 2 - 3 tygodniach wynik badania histopatologicznego powinien być dostępny w klinice w której wykonano zabieg. Wraz z wynikiem badania histopatologicznego wskazana jest kontrola w poradni urologicznej.
Rana pooperacyjna goi się przez około dwa tygodnie. Przez okres około 6 tygodni po zabiegu zalecany jest oszczędzający tryb życia oraz unikanie intensywnego wysiłku fizycznego.
7. Powikłania po adenomektomii
- ejakulacja wsteczna (cofanie się nasienia podczas wytrysku do pęcherza moczowego w wyniku uszkodzenia zwieracza wewnętrznego cewki moczowej) – prawie zawsze;
- wysiłkowe nietrzymania moczu (np. podczas kaszlu, śmiechu);
- przejściowe lub długotrwałe zaburzenia wzwodu;
- krwawienie z loży po gruczolaku po zabiegu;
- możliwość powstania raka w pozostałej torebce gruczołu i konieczność dalszej kontroli urologicznej.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.