Najcięższe NOP-y po szczepieniach. Jak często się zdarzają? Raport PZH
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (PZH) opublikował raport dotyczący poważnych odczynów poszczepiennych po preparatach przeciwko COVID-19 firm Pfizer, Moderna, AstraZeneka oraz Johnson & Johnson. Po którym preparacie było ich najwięcej i czy powinno być to powodem do niepokoju? Eksperci uspokajają.
1. NOP-y po szczepionce Pfizera
Eksperci przypominają, że po każdym wyrobie medycznym – w tym także po szczepionkach, może dojść do niepożądanej reakcji organizmu na przyjęty preparat. W przypadku szczepionek takie zdarzenia w skrócie nazywa się NOP-ami.
W ogromnej przewadze reakcje te są łagodne: od bólu w miejscu ukłucia, przez podwyższoną temperaturę czy dreszcze. Poważnych powikłań poszczepiennych jest zdecydowanie mniej, co dokumentuje najnowszy raport udostępniony przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Zebrane dane dotyczą wszystkich rodzajów szczepionek, które podaje się w Polsce.
Z raportu wynika, że w przypadku Pfizera ciężkich NOP-ów było 253. Najczęstszymi były: udar mózgu (krwotoczny lub niedokrwienny), zapalenie mięśnia sercowego i/lub osierdzia oraz wstrząs anafilaktyczny. Zgodnie z danymi udarów mózgu po szczepionce Pfizera było łącznie 23. Dotyczyły one 12 kobiet (spośród których trzy zmarły) oraz 11 mężczyzn (również trzy zgony).
Zapalenie mięśnia sercowego oraz zapalenie osierdzia stwierdzono dotychczas u 10 zaszczepionych mężczyzn.
Wstrząsów anafilaktycznych, czyli silnych reakcji alergicznych na preparat przeciw COVID-19 do 29 sierpnia odnotowano 54 (u 33 mężczyzn i 21 kobiet).
Prof. Ewa Czarnobilska, alergolog z Katedry Toksykologii i Chorób Środowiskowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, członkini Polskiego Towarzystwa Alergologicznego wyjaśnia, że osoby, u których w przeszłości wystąpił wstrząs anafilaktyczny, przed szczepieniem na COVID-19 powinny obowiązkowo skonsultować się z lekarzem POZ, który wyda skierowanie do alergologa. Rolą alergologa jest oszacowanie ryzyka wystąpienia ciężkiej reakcji nadwrażliwości po podaniu szczepionki.
- Osoby, które przebyły w przeszłości epizody anafilaksji, powinny być kierowane przez lekarzy kwalifikujących do szczepień przeciw COVID-19 na konsultację do alergologów z odpowiednim doświadczeniem i narzędziami diagnostycznymi, po to, aby wydali opinię, czy osoby te mogą być zaszczepione szczepionką przeciw COVID-19 - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Czarnobilska.
2. Najczęstsze ciężkie NOP-y po Modernie
Po szczepionce Moderny odnotowano do tej pory zaledwie 23 ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne. Najczęściej było to zapalenie mięśnia sercowego (ZMS) i/lub zapalenie osierdzia. W przypadku Moderny takich zdarzeń było do tej pory cztery i dotyczyły wyłącznie młodych mężczyzn, w przedziale wiekowym od 18 do 38 lat.
Dr Krzysztof Ozierański, jeden z wybitnych specjalistów w leczeniu zapalenia mięśnia sercowego, zauważa, że obecnie ryzyko wystąpienia takiego powikłania po przyjęciu szczepionki przeciw COVID-19 jest nie większe niż ogólnopopulacyjne.
- Oznacza to, że na milion zaszczepionych osób odnotowuje się mniej niż kilkadziesiąt przypadków ZMS. Podczas gdy w normalnych warunkach na 100 tys. populacji w Polsce zdarza się od kilkunastu do kilkudziesięciu przypadków ZMS rocznie – wyjaśnia dr Ozierański.
Dr Michał Chudzik, kardiolog dodaje, że ZMS po szczepionce ma charakter krótkotrwały i lekarze świetnie radzą sobie z leczeniem tego powikłania.
- Raczej są to procesy przejściowe, które dodatkowo pojawiają się u znikomego odsetka zaszczepionych, zwykle w ciągu kilkunastu dni po szczepionce. Przypomnę, że po COVID-19 zmiany zapalne w sercu ma co 4 osoba. Nieporównywalne większe zagrożenie pojawia się po przechorowaniu COVID-19, aniżeli po zaszczepieniu – wyjaśnia dr Chudzik.
3. Najczęstsze ciężkie NOP-y po AstraZenece
Jak informuje PZH po preparatach AstraZeneki stwierdzono do tej pory 86 ciężkich NOP-ów. Raport jest spójny z orzeczeniem Europejskiej Agencji Leków – to zakrzepica jest najczęstszym ciężkim niepożądanym odczynem u osób, które przyjęły tę szczepionkę.
Do 29 sierpnia odnotowano łącznie 33 przypadki zakrzepicy. U 21 (w tym jeden zgon) kobiet i 12 mężczyzn.
Jak podkreśla prof. Łukasz Paluch, zakrzepica poszczepienna pojawia się w wyniku reakcji autoimmunologicznej. Jednak jak dowodzą badania naukowe z całego świata, ryzyko wystąpienia zakrzepicy po preparacie na COVID-19 jest mniejsze niż 1 proc.
- Zakrzepica wywołana szczepionką, o której mówi się w kontekście szczepionek wektorowych, wynika z małopłytkowości poszczepiennej. Jest to reakcja, w której po podaniu preparatu dochodziło do reakcji, w której organizm tak jakby atakował własne płytki krwi i później uszkadzał śródbłonek i przez to dochodziło do zakrzepicy. W odróżnieniu od zakrzepicy po COVID-19, zakrzepica po szczepionce jest małoprawdopodobna i niezwykle rzadka. Wiemy, że dotyczy kilku przypadków na milion, więc to jest nieporównywalnie mniej, aniżeli w przypadku przechorowania COVID-19. Korzyści z przyjęcia szczepionki wciąż przeważają nad skutkami ubocznymi – zauważa ekspert.
Niemniej, osobom, które mają skłonności do zakrzepów, zaleca się, aby przed przyjęciem szczepionki skontaktowały się z lekarzem POZ i wykonały badania, które oszacują ryzyko zakrzepów poszczepiennych.
4. Najczęstsze ciężkie NOP-y po Johnson & Johnson
Po preparacie wektorowym Johnson & Johnson do 29 sierpnia stwierdzono łącznie 21 ciężkich niepożądanych odczynów poszczepiennych. Raport NIZP-PZH dowodzi, że najczęstszym ciężkim odczynem poszczepiennym u osób, które przyjęły preparat Johnson & Johnson był do tej pory wstrząs anafilaktyczny, którego doświadczyło ośmiu pacjentów.
Zakrzepica była z kolei drugim najczęstszym ciężkim odczynem poszczepiennym. Odnotowano ją u czterech osób (dwóch mężczyzn i dwóch kobiet).
Dr Bartosz Fiałek, reumatolog i popularyzator wiedzy medycznej podkreśla, że w przypadku szczepień najważniejsze jest to, że chronią przed śmiercią.
- Najistotniejsze jest to, aby podkreślić, że jeśli ktoś się nie zaszczepi, to może umrzeć z powodu COVID-19, a szczepionki przed zgonem chronią. Poza tym liczba zgonów po COVID-19 jest nieporównywalnie większa, aniżeli po szczepieniu. Potwierdzone zgony po szczepionce są pojedyncze. A z powodu COVID-19 na świecie zmarły miliony osób – podsumowuje w rozmowie z WP abcZdrowie ekspert.
Dotychczas w Polsce dwoma dawkami zaszczepiono ponad 19 milionów osób. Poważnych odczynów poszczepiennych odnotowano 383.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
