Szczepienia przeciwko COVID-19. Które z niepożądanych odczynów poszczepiennych należy skonsultować z lekarzem?

Naukowcy na całym świecie podkreślają, że dostępne na rynku szczepionki przeciwko COVID-19 są przebadane i bezpieczne. Niemniej jednak po każdym ze stosowanych preparatów mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne. Które z nich wymagają niezwłocznego kontaktu z lekarzem?

1. Objawy zakrzepicy po szczepionce. Kiedy udać się do lekarza?

Najgłośniej dyskutowanym skutkiem ubocznym po przyjęciu szczepionki przeciwko COVID-19 jest w ostatnich tygodniach zakrzepica. Choć najczęściej mówi się o niej w kontekście preparatu AstraZeneca, może wystąpić także po iniekcji szczepionki pozostałych firm - Johnson & Johnson, Pfizera oraz Moderny.

Zakrzepica po szczepionce różni się od tej klasycznej zakrzepicy. Ta wywołana wakcyną polega na procesie autoimmunologicznym. Różnice dotyczą zarówno lokalizacji, jak i mechanizmu powstawania.

Zobacz film: "Smog negatywnie wpływa na przebieg COVID-19"

- To jest zakrzepica, która polega na procesie autoimmunologicznym, czyli dochodzi do wytworzenia się przeciwciał przeciwko płytkom krwi oraz prawdopodobnie łączą się one ze śródbłonkiem, co powoduje niszczenie śródbłonka. To nie jest taki normalny mechanizm zakrzepowy, który wynika ze spowolnienia przepływu krwi, czy jakichś czynników prozakrzepowych, które występują. Więc to jest zupełnie inny proces - tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie flebolog prof. Łukasz Paluch.

- Jest to najczęściej zakrzepica w żyłach mózgu, w jamie brzusznej oraz zakrzepica tętnicza. Obserwuje się także małopłytkowość w trakcie trwania tych zakrzepic - precyzuje flebolog.

Do objawów, które mogą wskazywać na zakrzepicę po szczepionce, należy zaliczyć:

• duszność,
• ból klatki piersiowej,
• obrzęk nogi,
• uporczywy ból brzucha,
• objawy neurologiczne, w tym silne i uporczywe bóle głowy lub niewyraźne widzenie małe plamy krwi pod skórą poza miejscem wstrzyknięcia.

Jeżeli jakiś z wymienionych objawów utrzymuje się do ok. 5 dni po przyjęciu szczepionki, powinniśmy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Prof. Paluch dodaje, że osoby, które otrzymały szczepienie, muszą przede wszystkim zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu. Gorączka poszczepienna, która jest normalną reakcją układu odpornościowego, może doprowadzić do odwodnienia, a to swoją drogą zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów.

2. Wstrząs anafilaktyczny po szczepionce

Kolejnym z niebezpiecznych NOP-ów, do którego może dojść po podaniu szczepionki na COVID-19, jest wstrząs anafilaktyczny. To reakcja alergiczna na składnik szczepionki, która pojawia się w ciągu 15-30 minut od podania preparatu. Z tego względu pacjenci są proszeni o pozostanie w tym czasie w punkcie szczepień. W poważnych przypadkach zaszczepionemu podaje się epinefrynę. Niekiedy wymaga też hospitalizacji.

Symptomami, które pojawiają się wskutek reakcji alergicznej, są:

• wysypka,
• opuchlizna,
• świszczący oddech.

Jak podkreśla, alergolog, dr Piotr Dąbrowiecki z Wojskowego Instytutu Medycznego, anafilaksja, która miała miejsce kiedykolwiek w przeszłości jest przeciwskazaniem do podania preparatu przeciwko COVID-19. Niemniej jednak większość pacjentów, którzy zgłaszają się do Instytutu Alegrologii przy ul. Szaserów w Warszawie z podejrzeniem alergii na składnik szczepionki, w istocie uczulenia nie ma.

- Jeżeli pacjent miał wstrząs po szczepieniu w przeszłości albo po przyjęciu pierwszej dawki preparatu przeciwko COVID-19 miał objawy anafilaksji, kolejną dawkę przyjmuje w szpitalu. Przy bardzo wysokim ryzyku u chorego zakładamy wenflon, a po szczepionce przebywa na sali obserwacyjnej 30-60 minut.

- Powiem szczerze, że może 1-2 proc. kierowanych do nas pacjentów z podejrzeniem alergii na szczepionkę zostało przez nas zdyskwalifikowanych. 98 proc. po konsultacji alergologicznej zostało zaszczepionych. Co więcej, kontaktowaliśmy się później z nimi i okazało się, że przyjęli szczepionkę i obyło się bez znaczących powikłań - wyjaśnia dr Dąbrowiecki.

Szacuje się, że reakcje anafilaktyczne występują z częstotliwością 11 przypadków na 1,1 mln osób, którym podano szczepionkę.

- To nie jest wysoki odsetek i niska cena, jaką musi ponieść populacja człowieka za nabycie odporności. Dodajmy, że gdyby nie szczepionka, to przy śmiertelności wirusa na poziomie 3 proc. wśród tych 1,1 mln osób doszłoby do 33 tys. zgonów - dodaje prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, wirusolog z UMCS.

3. Kiedy zaczerwienienie po szczepionce trwa zbyt długo

Zaczerwienienie i bolesność w miejscu ukłucia po szczepieniu przeciwko COVID-19 jest najczęściej odnotowywaną reakcją na iniekcję. Na szczęście jest także jedną z najmniej groźnych.

- Tak jak w przypadku każdego leku, również po szczepionce może pojawić się odczyn niepożądany o silniejszym natężeniu, np. zaczerwienienie, gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych i to nie jest w dalszym ciągu niepokojące. W badaniach klinicznych obu tych szczepionek uczestniczyło ok. 70 tys. osób i donoszono o bardzo nielicznych przypadkach hospitalizacji, które miały swoje uzasadnienie w sytuacji zdrowotnej danej osoby - twierdzi prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska.

Lekarze alarmują jednak, aby w przypadku, kiedy zaczerwienienie utrzymuje się dłużej niż dobę, skontaktować się ze specjalistą. Jeżeli ból jest dokuczliwy, a jego intensywność wzrasta, lekarz musi ocenić czy konieczne jest podanie leków lub poddanie hospitalizacji.

Równie ważne jest poinformowanie osoby, która wykonuje iniekcję, o swoim stanie zdrowia. Czynna infekcja jest przeciwskazaniem do podania szczepionki.

- Czy jesteśmy na coś uczuleni i czy wcześniej miały miejsce jakieś silne reakcje uczuleniowe, np. na leki albo podawane szczepionki. Czy cierpimy na jakąś chorobę przewlekłą i na jakim jest ona etapie – uregulowana czy zaostrzona, czy kobieta jest w ciąży lub karmi dziecko. To są kluczowe informacje dla lekarza. W sytuacji, kiedy pacjent ma zaostrzoną chorobę przewlekłą, wtedy proponuje się przesunięcie terminu szczepienia na czas, kiedy będzie ona uregulowana - przypomina prof. Szuster-Ciesielska.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.