Zespół Pradera-Williego: przyczyny, objawy i leczenie
Zespół Pradera-Williego to rzadko spotykana choroba genetyczna. Na jej obraz kliniczny składa się niski wzrost, upośledzenie umysłowe, niedorozwój narządów płciowych (hipogonadyzm) oraz otyłość. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest zespół Pradera-Williego?
Zespół Pradera-Williego (z ang. Prader-Willi Syndrom - PWS) to uwarunkowany genetycznie zespół wad rozwojowych, którego głównymi objawem jest:
- skrajna otyłość wynikająca z potrzeby zaspokajania stale odczuwanego głodu oraz mniejszego zapotrzebowania energetycznego,
- hipotonia mięśniowa, czyli stan zmniejszonego napięcia mięśniowego,
- hipogonadyzm, będący defektem układu rozrodczego.
Pierwszy wizerunek dziecka z zespołem Pradera-Williego pochodzi z XVII w., jednak chorobę tę opisano dopiero w latach 50. XX w. Szacuje się, że syndrom Pradera-Williego dotyka 1 na 20 000 noworodków.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2. Przyczyny zespołu Pradera-Williego
Zespół Pradera-Williego to zespół wad wrodzonych wywołany aberracją chromosomalną, najczęściej częściową utratą (delecją) długiego ramienia chromosomu 15, pochodzącego od ojca. Naukowcy wskazują również na takie błędy genetyczne jak disomnia matczyna i mutacja centrum imprintingu.
Najczęściej pojawia się delecja, czyli utrata fragmentu odcinka DNA. Ma ona dwie odmiany. Typ 1 to tak zwana delecja duża, powodująca najcięższe objawy oraz delecja mniejsza typu 2. Drugą przyczyną jest disomnia matczyna, polegająca na nieprawidłowym podziale komórki, trzecią zaś mutacja centrum imprintingu, czyli fragmentu genu zarządzającego najważniejszym dla PWS obszarem. Wskutek błędu w zapisie genetycznym geny otrzymane od ojca nie są aktywne.
Niemal wszystkie przypadki choroby są sporadyczne. Oznacza to, że zespół nie jest dziedziczony.
3. Objawy zespołu Pradera-Williego
Pierwsze objawy zespołu Pradera-Williego występują już w czasie ciąży. Wówczas:
- ruchy płodu są bardzo osłabione,
- pojawiają się zaburzenia rytmu serca płodu,
- dziecko układa się w macicy pośladkowo.
Następne symptomy zespołu Pradera-Williego pojawiają się po urodzeniu. Obserwuje się:
- obniżone napięcie mięśniowe (hipotonia),
- słaby odruch ssania lub całkowity jego brak,
- niedorozwój narządów płciowych zewnętrznych
- niska masa urodzeniowa dziecka, słaby przyrost masy ciała
- wolniejszy rozwój psychofizyczny.
U dzieci po 3. roku życia do wachlarza objawów dołącza hiperfagia, czyli permanentne odczuwanie głodu, prowadzące do skrajnej otyłości. Przyczyną są zaburzenia funkcji osi podwzgórze-przysadka i regulacji szlaków endokrynnych włączanych przez oś, co powoduje brak poczucia sytości. Otyłość spowodowana jest nie tylko ciągłym, niepohamowanym uczuciem głodu, ale i mniejszym niż u zdrowych osób zapotrzebowaniem energetycznym.
Inne objawy zespołu Pradera-Williego to:
- zmienione rysy twarzy (migdałowy kształt oczu, wąska górna warga, kąciki ust skierowane ku dołowi, wąska nasada nosa, skrócona odległość między skroniami),
- niski wzrost,
- małe wąskie dłonie i krótkie szerokie stopy,
- opóźnione dojrzewania płciowe,
- hipogonadyzm, czyli defekt układu rozrodczego, czego skutkiem jest dysfunkcja jajników lub jąder,
- opóźniony rozwój: emocjonalny, ruchowy i mowy,
- niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim lub umiarkowanym,
- zaburzenia zachowania: napady gniewu, złości, zaburzenia psychotyczne i depresja.
Zespół Pradera-Williego może doprowadzić do rozwoju wielu chorób i powikłań, nie tylko skrajnej otyłości. To między innymi: cukrzyca typu 2, osteoporoza, zakrzepica naczyń i niewydolności krążeniowo-oddechowej.
4. Diagnostyka i leczenie
W celu rozpoznania zespołu Pradera-Williego wykonuje się badania genetyczne i endokrynologiczne. Ocenie podlega funkcjonowanie podwzgórza i przysadki. Przeprowadza się również diagnostykę otyłości i hipogonadyzmu.
Dla Prader-Willi Syndrom opracowano również kryteria diagnostyczne. Dla dzieci w wieku do 3 lat do rozpoznania wystarcza 5 punktów (z czego co najmniej 4 za kryteria duże). Dla dzieci w wieku powyżej 3 lat rozpoznanie wymaga 8 punktów (z czego co najmniej 5 za kryteria duże).
Pacjenci pozostają pod opieką wielu specjalistów: dietetyka i gastrologa, genetyka, endokrynologa, fizjoterapeuty, okulisty i psychiatry. Jeśli chodzi o leczenie, wiele zależy od konkretnego przypadku. Czasem niezbędne jest podawanie hormonu wzrostu czy rehabilitacja. U innych pacjentów konieczne jest karmienie za pomocą zgłębnika dożołądkowego lub terapia psychologiczna.
Nie ma metody leczenia przyczynowego PWS. Pomimo postępu medycyny jakość życia osób obarczonym tą chorobą jest znacznie obniżona i zazwyczaj osiągana długość życia jest krótsza niż średnia w populacji.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.