Lizyna - co to jest, właściwości, działanie

Lizyna, znana również jako l-lizyna, to suplement diety, który stał się popularny z wielu powodów. Lizynę początkowo wykorzystywano jako środek wspomagający leczenie nawracającej opryszczki czy owrzodzeń. Jednak okazało się, że lizyna może być także wykorzystywana w innym celu, a mianowicie jako suplement wzmagający przyrost masy mięśniowej. Z tego powodu aminokwas cieszy się uznaniem kulturystów i sportowców pragnących mieć większe mięśnie. Jakie są właściwości l-lizyny? Jak działa l-lizyna na włosy?

1. Co to jest lizyna?

Lizyna (ang. lysine), to aminokwas, który nie jest produkowany przez ciało człowieka, lecz jest przyjmowany z zewnątrz, m.in. w pożywieniu i napojach, a także jako suplement diety. Lizyna skutecznie wspomaga syntezę białka oraz absorpcję wapnia w organizmie człowieka.

Ma zatem działanie pożądane w przypadku osób ćwiczących na siłowni. Regularne stosowanie l-lizyny pozwala szybciej wrócić do formy po przebytych urazach czy przeciążeniach. Wzór lizyny to C6H14N2O2.

2. Właściwości lizyny

Zobacz film: "Odżywki i suplementy diety [Wirtualna Poradnia]"

Lizyna jest organicznym związkiem chemicznym z grupy aminokwasów białkowych. Ludzki organizm nie jest w stanie syntezować lizyny samodzielnie, dlatego należy ją dostarczać wraz z pożywieniem (substancja ta należy do grupy aminokwasów niezbędnych oraz egzogennych).

Jakie są właściwości białkowego aminokwasu? Lizyna uczestniczy w procesach związanych z odbudową tkanek , bierze udział w metabolizmie lipidów. Jest też obecna przy wytwarzaniu przeciwciał, enzymów, hormonów czy kolagenu, składnika budulcowego kości, zębów, chrząstek czy ścięgien.

Warto zdawać sobie sprawę, że aminokwas przeciwdziała rozwojowi wielu chorób np. miażdżycy, schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Dzięki suplementacji lizyny skóra staje się bardziej jędrna i sprężysta, a włosy przestają wypadać.

Suplementację lizyny powinny rozważyć osoby chcące zwiększyć przyrost masy mięśniowej.

3. Działanie lizyny

Działanie lizyny nie jest podobne do działania sterydów, napoi proteinowych, kreatyny czy innych suplementów pobudzających przyrost tkanki mięśniowej.

Lizyna jest jednym z dwudziestu aminokwasów, które są niezbędne do syntezy białek. Białka są nie tylko podstawowymi składnikami strukturalnymi komórek. Pełnią również kluczową rolę w wielu funkcjach biologicznych takich jak enzymy, receptory, hormony i transportery, utrzymują właściwe pH płynów ustrojowych, stanowią nośnik niektórych witamin i składników mineralnych.

Lizyna jest włączana do struktury białek w odpowiednich sekwencjach aminokwasowych, co pozwala na ich prawidłową budowę i funkcjonowanie. Spożywanie lizyny jest szczególnie polecane dla kulturystów leczących kontuzje. Jeśli osoba przyjmuje ten suplement diety (np. lizyna w tabletkach), jej uszkodzona tkanka mięśniowa będzie szybciej się goić. Jednak jeśli celem suplementacji jest tylko przyrost mięśni, inne suplementy diety mogą być znacznie skuteczniejsze.

4. W jakich produktach spożywczych znajduje się lizyna?

Aminokwas lizyna w pożywieniu występuje w następujących produktach:

• warzywach, np. zielonym groszku, pietruszce, czerwonej fasoli,
• kaszy gryczanej,
• pieczywie pełnoziarnistym,
• czekoladzie gorzkiej, kakao,
• rybach takich jak łosoś, tuńczyk, halibut czy śledź,
• kurczaku,
• wołowinie,
• wątróbce,
• żelatynie,
• drożdżach,
• nasionach sezamu,
• jajkach,
• mleku, serach żółtych i serach twarogowych.

Innym sposobem uzupełniania diety w lizynę jest suplement diety.

5. Objawy niedoboru lizyny

Duże niedobory lizyny mogą manifestować się spadkiem energii, zmęczeniem, rozdrażnieniem oraz problemami z pamięcią i koncentracją. Dodatkowo, niedobór lizyny może objawiać się:

• obniżonym apetytem,
• zaczerwienieniem oczu,
• dolegliwościami bólowymi głowy,
• zawrotami głowy,
• wypadaniem włosów,
• niskim poziomem hemoglobiny we krwi,
• opryszczką,
• zaburzonym rozwojem wzrostu u dzieci i młodzieży.

6. Wskazania do suplementacji lizyny

Stosowanie suplementów z lizyną polecane jest osobom powracającym do aktywności po chorobie czy przebytej kontuzji. Stosowanie preparatów z lizyną jest również zalecane z przypadku osób uprawiających regularnie trening siłowy bądź aerobowy

Osoby aktywne fizycznie mogą potrzebować więcej białka i aminokwasów, w tym lizyny, do wsparcia procesów regeneracji mięśni i zapobiegania ich degradacji.

7. Przeciwwskazania do stosowania lizyny

Preparaty zawierające lizynę pomagają zrzucić zbędne kilogramy, a także zregenerować tkanki, mięśnie oraz kości. Regularne stosowanie takich suplementów wpływa w sposób pozytywny na kondycję skóry.

A co z przeciwwskazaniami? Warto mieć na uwadze, że przyjmowanie lizyny nie jest wskazane u pacjentów chorujących na hiperlizynemię (jest to rzadkie schorzenie o podłożu genetycznym, związane z zaburzeniami metabolizmu lizyny). Suplementów diety z lizyną nie powinny także stosować kobiety ciężarne i matki karmiące piersią.

8. Jakie są dawki zalecane i bezpieczne dla suplementów z lizyną?

Dzienna dawka lizyny dla osoby dorosłej powinna wynosić około 30-35 mg na każdy kilogram masy ciała. To oznacza, że osoba ważąca 70 kg powinna dostarczać organizmowi około 2100-2450 mg lizyny dziennie. Jednak zapotrzebowanie na lizynę może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb, stylu życia i stanu zdrowia.

Lizyna dla dzieci powinna być podawana w inny sposób. W przypadku dzieci w wieku od 13 do 18 roku życia zalecana dzienna dawka lizyny wynosi około 12 mg na każdy kilogram masy ciała, podczas gdy u dzieci poniżej 13 roku życia wynosi około 10 mg na każdy kilogram masy ciała.

Warto zaznaczyć, że powyższe wartości dotyczą osób zdrowych, które utrzymują normalną kondycję fizyczną. Osoby przechodzące przez okres rekonwalescencji, prowadzące intensywny trening fizyczny, podejmujące wysiłek umysłowy lub odchudzające się mogą potrzebować większej ilości lizyny. W takich przypadkach warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby określić odpowiednie dawkowanie lizyny, dostosowane do indywidualnych potrzeb.

9. Lizyna – zastosowanie w medycynie

Wielu pacjentów nie do końca zdaje sobie sprawę skąd się bierze półpasiec? Półpasiec to problem zdrowotny wywoływany przez ten sam wirus, który powoduje występowanie ospy wietrznej. Patogen VZV (Varicellae Zoster Virus) powoduje każdą z tych chorób zakaźnych. W przypadku opryszczki sprawa wygląda nieco inaczej.

Opryszczka wargowa zwykle powodowana jest przez wirusa HSV-1 (herpes simplex virus), czyli typ 1. wirusa opryszczki. Istnieją badania potwierdzające słuszność stosowania lizyny w przebiegu wyżej wymienionych chorób.

Stosowanie aminokwasu przyspiesza leczenie opryszczki, półpaśca oraz opryszczki narządów płciowych. Wynika to przede wszystkim z faktu, że substancja ta antagonizuje argininę, która sprzyja replikacji wirusa Herpes.

Lizyna - opryszczka dawkowanie

Osoby borykające się z problemem opryszczki mogą stosować nawet 3 000 mg aminokwasu na dzień. Taka dawka lizyny jest w stanie przyspieszyć gojenie się zmian skórnych wywołanych działaniem chorobotwórczego wirusa.

Inne badania naukowców wskazują, że spożywanie 400 miligramów lizyny w ciągu dnia może usprawnić wchłanianie wapnia w jelitach, a także zredukować wydalanie tego składnika mineralnego z moczem.

Lizyna przeciwdziała także takim problemom zdrowotnym jak:

• wypadanie włosów,
• zanik mięśni,
• osteoporoza.

10. Główne funkcje lizyny w organizmie człowieka?

Lizyna pełni wiele istotnych funkcji w ludzkim organizmie. Wspomaga koncentrację umysłową, przyspiesza regenerację tkanek po urazach mechanicznych, stymuluje wzrost u dzieci i młodzieży. Dodatkowo:

• hamuje rozprzestrzenianie się wirusa opryszczki pospolitej,
• poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego (bierze udział w tworzeniu przeciwciał, chroni organizm przed chorobotwórczymi patogenami, łagodzi objawy przeziębienia oraz grypy),
• uczestniczy w procesie budowy białek mięśni, kości, chrząstek,
• jest niezbędna w procesie syntezy kolagenu,
• produkuje hormony oraz enzymy,
• regeneruje uszkodzone tkanki (warto stosować lizynę po doznanych kontuzjach, złamaniach, skręceniach czy przeciążeniach),
• wzmacnia układ sercowo-naczyniowy (przeciwdziała chorobie przewlekłej zwanej miażdżycą),
• poprawia sprężystość i elastyczność skóry,
• wspomaga utratę zbędnych kilogramów, uczestnicząc w metabolizmie lipidów (produkcja L-karnityny)
• zmniejsza poziom stresu,
• poprawia funkcjonowanie narządu wzroku (stosowanie l-lizyny na oczy ma na celu hamowanie glikacji kolagenu ciała szklistego oka).

11. Korzyści zdrowotne lizyny

Utrzymanie odpowiedniego poziomu lizyny w organizmie może przynieść szereg korzyści zdrowotnych. Aminokwas przeciwdziała nie tylko opryszczce wargowej, ale również schorzeniom układu sercowo-naczyniowego. Dodatkowo, wpływa pozytywnie na stan naszego układu odpornościowego.

11.1. Lizyna a profilaktyka osteoporozy

Lizyna może wspomagać zwiększone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego i jednocześnie sprzyjać poprawie mineralizacji kości. Ze względu na potencjalny wpływ tego aminokwasu na zwiększenie absorpcji wapnia w jelitach oraz zatrzymywanie tego pierwiastka przez nerki, lizyna może stanowić wartościowe wsparcie w profilaktyce osteoporozy.

Dodatkowo, obserwuje się, że przyjmowanie wapnia w połączeniu z lizyną może prowadzić do mniejszych utrat tego pierwiastka wraz z moczem, w porównaniu z suplementacją wyłącznie wapnia.

11.2. Lizyna jako skuteczna broń w walce z chorobami układu sercowo-naczyniowego

Miażdżyca to proces, w którym tłuszcze, komórki zapalne i inne substancje gromadzą się w ścianach tętnic, tworząc tzw. blaszki miażdżycowe. Blaszki miażdżycowe mogą prowadzić do zwężenia tętnic, co z kolei zwiększa ryzyko chorób serca, takich jak:

• choroba wieńcowa,
• zawał serca czy udar mózgu.

Istnieją badania sugerujące, że lizyna może wpływać na zdolność organizmu do utrzymania odpowiedniej struktury ścianek tętnic poprzez stymulowanie produkcji kolagenu.

11.3. Lizyna na opryszczkę

Wirus opryszczki pospolitej, zwany również wirusem Herpes, wywołuje zaczerwienienie, pieczenie oraz bolesne owrzodzenia na w okolicy ust. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że oprócz leków przeciwwirusowych warto zastosować na opryszczkę l-lizynę.

Arginina i lizyna są aminokwasami, które mają wpływ na pojawianie się opryszczki. Wirus opryszczki potrzebuje aminokwasu argininy do namnażania się. Lizyna jest strukturalnie podobna do argininy i rywalizuje z nią o dostęp do enzymów i miejsc na białkach, które są niezbędne do replikacji wirusa.

Aby uniknąć ponownego pojawienia się symptomów zakażenia wirusem opryszczki, należy uzupełniać dietę bogatą w pokarmy zawierające lizynę oraz unikać jedzenia bogatego w argininę, czyli: orzechów, czekolady, żelatyny, produktów pszenicznych, a także płatków owsianych.

Suplementy zawierające l-lizynę (ang. l-lysine) również zwiększają poziom aminokwasu w organizmie, a także redukują dostępność argininy dla wirusa, co może zmniejszyć jego zdolność do namnażania się.

Jakie witaminy na opryszczkę warto stosować oprócz wyżej wymienionego suplementu? Te, które wykazują działanie przeciwzapalne np. witamina C, witamina E, witamina A. Dobrym rozwiązaniem będzie także połączenie cynku z lizyną lub proliny, lizyny, witaminy C. Witamina B na opryszczkę również może wyeliminować objawy zakażenia.

11.4. L-lizyna na odporność

Lizyna w tabletkach lub ta pozyskiwana z produktów żywnościowych może być używana do wzmocnienia ogólnego stanu zdrowia. Aminokwas białkowy uczestniczy w produkcji enzymów, niezbędnych hormonów i przeciwciał. Osoby, które stosują regularnie suplementy lizyny, pomagają organizmowi w osiągnięciu odpowiedniej ilości tych substancji. Suplementacja lizyną dodaje sił i witalności, a także wspomaga walkę z przeziębieniem czy grypą.

12. Skutki uboczne l-lizyny

Lizyna to aminokwas, który przyczynia się do przyrostu masy mięśniowej. Można go przyjmować wraz z pożywieniem lub w formie suplementów diety. W trakcie stosowania suplementów zawierających ten aminokwas warto zachować pewien rozsądek. Dlaczego? Okazuje się, że przyjmowanie zbyt dużych dawek l-lizyny wiąże się ryzykiem biegunki, dolegliwości bólowych brzucha.

Ostrożność powinny zachować także osoby przyjmujące preparaty z wapniem. L-lizyna może zwiększać wchłanianie wapnia przez organizm. Przyjmowanie tej substancji w połączeniu lizyną może doprowadzić do nadmiaru wapnia.

13. Jaki suplement lizyny wybrać?

Jeśli zastanawiasz się nad odpowiednim suplementem lizyny, wybierz ten, który zawiera czystą postać aminokwasu. Lizyna produkowana syntetycznie jest znacznie tańsza, lecz może być mniej skuteczna. Poza tym warto, by suplement był wzbogacony innymi składnikami. Należy pamiętać o dawkowaniu zgodnym z informacją na ulotce. Przedawkowanie suplementu diety może wywołać ból brzucha i biegunkę.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.