Awitaminoza — objawy, przyczyny, leczenie i zapobieganie

Awitaminoza to stan, w którym stwierdza się znaczący niedobór lub brak jakieś witaminy bądź kilku witamin w organizmie. Schorzenie ma charakter strukturalny lub funkcjonalny.

W kontekście niedoborów witamin pojawia się także termin hipowitaminoza, nie jest ono jednak tożsame z awitaminozą. Ta jest stanem zdecydowanie bardziej zaawansowany i przewlekłym.

Jakie są przyczyny awitaminozy? Te mogą być bardzo różne. Bywa, że jest to skutek niedoboru witamin w pokarmie, ale i konsekwencja zaburzeń wchłaniania lub metabolizmu.

Powodem poważnego niedoboru witamin może być nieodpowiednia dieta (nieróżnorodna, źle zbilansowana), prowadzenie niezdrowego stylu życia czy zbyt restrykcyjne odchudzanie (głodówka, monodieta).

Przyczyną awitaminozy może być również choroba przewlekła, zaburzenie trawienia bądź przyjmowane leki, które wpływają na nieprawidłowe wchłanianie witamin. Dochodzi do nich między innymi w chorobie alkoholowej, zespole złego wchłaniania, chorobie Leśniowskiego-Crohna, celiakii.

Tym samym wyróżnia się awitaminozę pierwotną i wtórną. Awitaminoza pierwotna jest rozpoznawana, gdy problematyczna witamina bądź witaminy nie są dostarczane do organizmu w odpowiedniej ilości.

Awitaminoza wtórna oznacza, że pomimo odpowiedniej podaży witamin te nie są prawidłowo wchłaniane lub dochodzi do ich utraty wskutek niezdrowego stylu życia, chorób przewlekłych lub przyjmowania niektórych leków.

Jakie są objawy i symptomy awitaminozy? Bardzo różne. Zależy to od tego, jakiej witaminy dotyczy problem, czyli której brakuje nam w organizmie. Ma to związek z tym, że poszczególne witaminy pełnią w organizmie konkretne role.

Awitaminoza — skutki

Czy awitaminoza może prowadzić do poważnych schorzeń? Większość dolegliwości i symptomów związanych z awitaminozą ma charakter przejściowy. Oznacza to, że gdy niedobory zostaną uzupełnione, praca układów i narządów wraca do normy.

Zdarza się jednak, że awitaminoza może mieć trwałe skutki. Dzieje się tak, gdy utrzymuje się długotrwale. Szczególnie niebezpieczna jest awitaminoza dzieci. Awitaminoza u dorosłych może być groźna zwłaszcza dla osób w podeszłym wieku.

Poszczególne awitaminozy prowadzą do różnych chorób:

• awitaminoza witaminy A prowadzi do ślepoty zmierzchowej (tzw. kurzej ślepoty) oraz zespołu suchego oka, zwiększonej zapadalności na infekcje, zmęczenia, pogorszenia ulega też stan skóry, włosów i paznokci,
• awitaminoza witaminy B1 prowadzi do choroby beri-beri, awitaminoza witaminy B3 (PP) do pelagry, awitaminoza witaminy B12 do niedokrwistości Addisona-Biermera (niedokrwistość megaloblastyczna). Dla tej grupy witamin typowe są także objawy awitaminozy w jamie ustnej. To stany zapalne mogą wystąpić również na wewnętrznej stronie policzków, języku oraz dziąsłach,
• awitaminoza witaminy C prowadzi do szkorbutu. Awitaminoza — objawy skórne to przedwczesne starzenie i zmiany skórne, zmarszczki związane ze zmniejszoną syntezą kolagenu,
• awitaminoza witaminy D prowadzi do krzywicy u dzieci, osteoporozy u dorosłych, wad postawy, skrzywień kręgosłupa i złamań kości, problemów z zębami oraz odpornością,
• awitaminoza witaminy K — do skazy krwotocznej oraz różnych innych schorzeń krzepliwości krwi.

Awitaminoza, jeśli nie zostanie zdiagnozowana i właściwie leczona, może prowadzić nawet do śmierci.

Jak można diagnozować awitaminozę? Patologię rozpoznaje się ją na podstawie wyników laboratoryjnych badań krwi. Wskazaniem do ich wykonania są niepokojące objawy wskazujące na awitaminozę.

Aby wprowadzić skuteczną terapię, istotne jest również znalezienie przyczyny niedoborów witamin. I tak, gdy awitaminoza jest konsekwencją złego odżywiania, należy zmienić nawyki i przestrzegać zasad zdrowej diety. O pomoc warto poprosić lekarza bądź dietetyka.

Pomocne jest stosowanie preparatów witaminowych (doustnie, domięśniowo lub dożylnie). W leczeniu awitaminozy, za którą odpowiada nieprawidłowe wchłanianie witamin, trzeba ustalić przyczynę choroby i rozpocząć leczenie przyczynowe.

Jak zapobiegać awitaminozie? Przede wszystkim dbać o to, by codzienna dieta była racjonalna, dobrze zbilansowana i po prostu zdrowa. Co jeść? Odpowiedź podsuwa piramida zdrowego żywienia.

Jakie produkty spożywcze są bogate w niezbędne witaminy i mogą pomóc w uniknięciu awitaminozy? To przede wszystkim warzywa i owoce (zwłaszcza świeże i kiszonki). Aby zapewnić optymalne przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), potrawy trzeba skrapiać olejami wysokiej jakości. Inne wartościowe źródła witamin to produkty pełnoziarniste.

Warto pamiętać o suplementacji witamin, które trudno pozyskać. To na przykład witamina D czy witamina B12 w przypadku wegan i wegetarian.