Czynniki ryzyka astmy

Przyczyny astmy nadal pozostają niejasne, wiadomo jednak, że usposabiają do niej czynniki genetyczne. Astma występuje rodzinnie, jednak nie zidentyfikowano konkretnych, odpowiedzialnych za nią genów. Podejrzewa się, że dziedziczona jest raczej skłonność do astmy, a nie sama choroba. Dzieje się to na skutek otrzymania od rodziców kilku czy kilkunastu genów, które połączone ze sobą skutkują rozwojem objawów.

1. Atopia

Niektóre geny odpowiedzialne są za atopię, inne za obecną w astmie nadreaktywność oskrzeli. Czym jest atopia? To dziedziczna skłonność do nadmiernego wytwarzania białek odpornościowych, tzw. immunoglobulin typu E (IgE), które biorą udział w reakcjach alergicznych, w tym w rozwoju objawów astmy.

2. Nadreaktywność oskrzeli

Nadreaktywność oskrzeli oznacza ich nadmierną skłonność do kurczenia się pod wpływem niekorzystnych bodźców, jakimi mogą być np. zanieczyszczenia lub zimne powietrze. Osoby z atopią czy nadreaktywnością oskrzeli łatwiej zapadają na astmę. Poszukiwane są konkretne miejsca w ludzkim materiale genetycznym, w których zmiany skutkują rozwojem choroby alergicznej. Dużą uwagę naukowcy przykładają do chromosomu 5. Znajdują się tam geny odpowiedzialne za wytwarzanie wielu substancji chemicznych biorących udział w reakcji alergicznej. Oprócz tego badano pod tym kątem chromosomy 6, 11 i 14.

3. Uczulenie na roztocza

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Mogą to być alergeny pochodzące z roztoczy kurzu domowego. Tylko niewielka część alergenu pochodzi z ciała tych pajęczaków, większość znajduje się w ich odchodach. Drugą grupą alergenów są alergeny zawarte w sierści zwierząt domowych. Obecne są w ich ślinie, moczu, sierści i złuszczonym naskórku. Jednym z najsilniejszych jest alergen koci. Białko o silnych właściwościach alergizujących kot wydala w wydzielinie łojowej skóry i w moczu. Koty są częstą przyczyną objawów astmy. Niestety, alergeny te mogą być przenoszone również biernie, np. na odzieży. Skutkuje to objawami astmy u osoby, która miała styczność z właścicielem kota, a nie z samym zwierzakiem. Oprócz tego uczulać mogą alergeny grzybów pleśniowych i drożdżopodobnych.

4. Uczulenie na pyłki i dym tytoniowy

Największą rolę w uczulaniu mają pyłki roślin – drzew, traw, chwastów i grzybów.

Kiedy dziecko jest narażane na obecność dymu tytoniowego, w okresie życia w brzuchu mamy i w dzieciństwie wzrasta ryzyko, że zachoruje na chorobę układu oddechowego. Nienarażanie dziecka na wdychanie dymu tytoniowego redukuje to ryzyko – zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na zapalenie oskrzeli z ich zwężeniem i pojawieniem się świszczącego oddechu.

5. Objawy astmy

Epizody astmy ustępują najczęściej pod wpływem leczenia. Mogą jednak nawracać w określonych sytuacjach, których należy starać się unikać lub przygotowywać do nich odpowiednio. Ważne jest usuwanie ze środowiska życia alergenów, na które jesteśmy uczuleni, obecnych zarówno w powietrzu atmosferycznym, jak i wewnątrz pomieszczeń.

Drugim takim czynnikiem jest zanieczyszczenie środowiska naturalnego, którego jednak jeszcze trudniej uniknąć. Z tego powodu środowisko naturalnie czyste jest korzystniejsze do przebywania dla astmatyka. Wirusowe zakażenia układu oddechowego sprzyjają rozwojowi objawów astmy. Napady duszności pojawiają się po wysiłku fizycznym. Związane jest to z hiperwentylacją, czyli głębokim i intensywnym wentylowaniem tkanki płucnej.

Prawdopodobnie z tego powodu dochodzi do obrzęku błony śluzowej oskrzeli (czyli cienkiej warstwy komórek pokrywającej oskrzela od wewnątrz) i skurczu oskrzeli. Skutkuje to utrudnieniem w przepływie powietrza, które pojawia się zaraz po wysiłku i ustępuje w ciągu 30–45 minut. Nie jest jednak zalecane rezygnowanie z wysiłku fizycznego, ale rozgrzewka przed większym wysiłkiem.

Zmiany pogody, często związane z oziębieniem powietrza czy zmianą jego wilgotności, również wpływają niekorzystnie na pojawienie się duszności. Niektóre dodatki do żywności, a w szczególności konserwanty, mogą również powodować skurcz oskrzeli i utrudnione oddychanie, oprócz tego wybrane grupy leków także wywołują tego typu objawy.

Bardzo silne emocje przyczyniają się również do duszności i utrudnienia w oddychaniu. Po inhalacji dymu tytoniowego czy chemicznych środków drażniących, takich jak aerozole używane w gospodarstwie domowym czy opary farb, może także wystąpić napad astmy.

6. Astma aspirynowa

Rzadszą postacią astmy jest astma wywołana aspiryną. Charakteryzuje się występowaniem objawów astmatycznych w ciągu od kilkunastu minut do kilku godzin od przyjęcia aspiryny. Sanowi ona około 7–15% astmy u dorosłych. Mechanizm tej reakcji jest złożony. Najprawdopodobniej kwas acetylosalicylowy (czyli popularna aspiryna) hamując wytwarzanie jednego rodzaju substancji, zwiększa produkcję innych związków, których nadmierna ilość prowadzi do silnej reakcji alergicznej.

Oprócz astmy typowej można wyróżnić astmę zawodową. Jest ona powodowana czynnikami drażniącymi oskrzela, które znajdują się tylko w środowisku, gdzie dana osoba pracuje. Może to być np. piekarz uczulony na składniki mąki. Osoba taka najczęściej jest zmuszona do zmiany pracy, aby stan zdrowia się nie pogarszał.

Warto podkreślić, że nie wszystkie przypadki astmy spowodowane są nadmierną produkcją białek odpornościowych i stwierdzonym uczuleniem na konkretny alergen. U części osób mających objawy astmy testy alergiczne są prawidłowe, nie stwierdza się innych objawów alergicznych ani astmy w rodzinie. Astma taka jest rzadka u dzieci, pojawia się raczej w późniejszym wieku. Nazywana jest astmą wewnątrzpochodną, czyli niespowodowaną przez czynniki zewnętrzne – alergeny.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.