Trwa ładowanie...

Nadreaktywność oskrzeli

Avatar placeholder
04.12.2023 18:28
Nadreaktywność oskrzeli
Nadreaktywność oskrzeli (Zdjęcie kobiety trzymającej się za klatkę piersiową / Shutterstock)

Astma (prezentacja edukacyjna) to nadmierna skłonność do zwężania się oskrzeli pod wpływem różnych czynników w stężeniach, które u zdrowych osób nie wywołują wyraźnej reakcji. Jej występowanie jest charakterystyczne dla astmy oskrzelowej, ale może się pojawić także w innych chorobach, np. w infekcjach wirusowych. Nie wiadomo do końca, czy rozwój nadreaktywności oskrzeli poprzedza wystąpienie objawów astmy, czy raczej pojawia się już w przebiegu choroby. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym artykule.

spis treści

1. Przyczyny nadreaktywności oskrzeli

Udowodniono udział czynników genetycznych w rozwoju nadreaktywności oskrzeli. Gen odpowiadający za jej występowanie zlokalizowano na ramieniu długim chromosomu 5 w pobliżu locus związanego ze stężeniem IgE w surowicy. Nadreaktywność oskrzeli dziedziczy się łącznie ze skłonnością do zwiększonego stężenia całkowitej IgE. Uważa się, że obie te cechy wiążą się ściśle z przewlekłym stanem zapalnym dróg oddechowych.

Nadreaktywność oskrzeli
Nadreaktywność oskrzeli [17 zdjęć]

Czym jest astma? Astma wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym, obrzękiem i zwężeniem oskrzeli (dróg

zobacz galerię

2. Mechanizm rozwoju nadreaktywności oskrzeli

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Mechanizm rozwoju nadreaktywności oskrzeli nie jest do końca poznany. Oprócz istotnego udziału czynników genetycznych, za najważniejsze czynniki uważa się występowanie zapalenia w drogach oddechowych i zaburzenia dotyczące autonomicznego układu nerwowego. Liczne badania potwierdzają, że występowanie nadreaktywności oskrzeli jest stwierdzane w sytuacjach, które wiążą się z nasilonymi objawami zapalenia w oskrzelach. Są to np. astma sezonowa w okresie wzmożonej ekspozycji na alergen, infekcja wirusowa układu oddechowego. Na tej podstawie uważa się, że u podstaw nadreaktywności oskrzeli może znajdować się proces zapalny toczący się w drogach oddechowych. Nacieki komórkowe i obecność dużej ilości substancji drażniących wydzielanych przez komórki biorące udział w zapaleniu powodują uszkodzenie komórek nabłonka dróg oddechowych. Ułatwia to dostęp substancji drażniących do mięśni gładkich w ścianach oskrzeli i pobudzanie ich skurczu. Ponadto niektóre z tych substancji zwiększają wrażliwość błony mięśniowej oskrzeli na działanie bodźców wywołujących skurcz.

U chorych na astmę zaobserwowano także wzmożoną aktywność układu cholinergicznego, który odpowiada m. in. za skurcz oskrzeli i wzmożone wydzielanie śluzu. Niedawno wykazano również związek uwarunkowanego genetycznie defektu receptorów beta2-adrenergicznych z nadwrażliwością oskrzeli na metacholinę. Pobudzenie prawidłowych receptorów przez adrenalinę powoduje rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli i może zapobiegać ich skurczowi. Dysfunkcja tych receptorów, której występowanie stwierdzono u części chorych na astmę, zaburza więc funkcję regulacyjną układu adrenergicznego, co prowadzi do zwiększonej nadreaktywności oskrzeli i cięższego przebiegu choroby.

3. Czynniki wywołujące nadmierną reakcję oskrzeli u chorych z nadreaktywnością oskrzeli

Czynniki, które wywołują nadmierny skurcz oskrzeli u chorych na jeden z rodzajów astmy, u osób zdrowych nie spowodowałyby wyraźnej reakcji. Należą do nich:

  • wysiłek fizyczny,
  • zimne powietrze,
  • dym tytoniowy,
  • zanieczyszczenie powietrza (np. pyłami przemysłowymi),
  • ostre zapachy (perfumy, dezodoranty),
  • substancje drażniące (np. opary farb).

Nadreaktywność oskrzeli występuje u chorych bez względu na rodzaj astmy (atopowa lub nieatopowa), a czynniki ją wywołujące nie zależą od obecności swoistego uczulenia.

4. Objawy nadreaktywności oskrzeli

Czynniki takie jak: zimne powietrze, wysiłek fizyczny, dym papierosowy i wiele innych, które nie wywołują u osób zdrowych wyraźnej reakcji, u chorych z nadreaktywnością oskrzeli powodują wystąpienie objawów o różnym nasileniu, niekiedy bardzo ciężkich i zagrażających życiu. Należą do nich:

  • duszność o różnym nasileniu, głównie wydechowa, przez niektórych chorych odczuwana jako ściskanie w klatce piersiowej; ustępuje samoczynnie lub pod wpływem zastosowanego leczenia,
  • świszczący oddech,
  • suchy, napadowy kaszel.

5. Diagnostyka nadreaktywności oskrzeli

Stopień nadreaktywności oskrzeli można zmierzyć wykonując badanie spirometryczne przed i po inhalacji takich substancji jak histamina lub metacholina, albo przed i po wysiłku fizycznym. Jest to tak zwana próba prowokacyjna. Ocenia się zmianę wentylacji płuc pod wpływem działania wdychanych substancji lub wysiłku. Histamina lub metacholina podawane są w standaryzowanych dawkach, które są coraz wyższe. Początkowe dawki inhalowanych substancji u większości osób zdrowych nie wywołują żadnej reakcji. U chorego na astmę już niskie dawki metacholiny lub histaminy powodują skurcz oskrzeli, który widoczny jest w wyniku badania spirometrycznego w postaci spadku wskaźników wentylacji.

Nadreaktywność oskrzeli uważana jest za jeden czynników ryzyka astmy. Po rozpoznaniu jego objawów należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze